Бөлім: «Жұмбақтар»
Жұмбақ – адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
«О»-дан бастасаң –Көне қала.«А»-дан бастасаң –Оқшау теңiз дара.(Орал – Арал)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Төрге iлесiң.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Өзен деп бiлесiң.(Кiлем – Iле)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Жасаған қоршау талдан өрiп.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Шаруаға пайдаланатын көлiк.(Шарбақ – Арба)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Тəттi дəм ол бiр.Екiншi түбiр сөз –Тамшы мөлдiр.Екеуiн қосып оқысаң –Топырағы шыланған жер бұл.(Бал + Шық = Балшық)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Өссе, қидырып аларың.Екiншi түбiр сөз –Аты көне қаланың.Екеуiн қосып оқысаң –Сəн маманы.(Шаш + Тараз = Шаштараз)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Бояу жағатын.Екiншi түбiр сөз –Сүттен жасайтын тағамың.Екеуiн қосып оқысаң –Улы жəндiк шағатын.(Қара +Құрт = Қарақұрт)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Сан.Екiншi түбiр сөз –Ас үйдiң заты.Екеуiн қосып оқысаң –Құстың аты.(Бiр + Қазан = Бiрқазан)
© Ескен Елубаев
Арнайтын сабаққа əр,Тор көздiсi бар.Ұзын жолдысы бар,Керегiнше жылда ал.(Дəптерлер)
© Ескен Елубаев
Көктемде,Күзде,Қыста да,Күн сайын жүр ұста да.Ал, жазда,Үш ай бойынаАлмайсың оны қолыңа.(Портфель)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Дiни кiтап – жазылған. Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Астық сақтайтын жер – қазылған.(Құран – Ұра)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Қолына ұстар жылқышы.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Ұрлық жасайтын кiсi.(Құрық – Ұры)
© Ескен Елубаев
АНАГРАММАЛАР«Қ»-дан бастасаң –Қорғалар жер.«Б»-дан бастасаң –Сор болар жер.(Қорық – Борық)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Айға қойылған ат.Екiншi түбiр сөз –Желден тасаланар жердi тап.Екеуiн қосып оқысаң –От жағуға керек сұйық зат.(Тамыз + Ық = Тамызық)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Адам – ыммен айтар керегiн:Екiншi түбiр сөз –Бiр мүшесi дененiң,Екеуiн қосып оқысаң –Орманнан оны теремiн.(Саңырау + Құлақ =..
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөзАузыңа алмас зат мұны.Екiншi түбiр сөз –Үлкен өзеннiң бiрi.Екеуiн қосып оқысаң –Спорттың түрi.(У + Шу = Ушу)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Бояу түсi.Екiншi түбiр сөз –Үй бұйымы ескi.Екеуiн қосып оқысаң –Уақыт мезгiл кешкi.(Ақ + Шам = Ақшам)
© Ескен Елубаев
Бүйендей жуан тұрқы,Шымқай қоңыр түсi,Қуырмасаң оны.Жей алмайсың шикi,(Баялды – баклажан)
© Ескен Елубаев