Бөлім: «Өлеңдер»

Өлең – шағын көлемді поэзиялық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: ода, элегия, баллада, сонет, т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка өнер мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ ауыз әдебиетіндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай (аңшылық, төрт түлік, наурыз өлеңдері), ескілікті наным-сенімге байланысты (бақсы сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі (салт, үйлену, мұң-шер өлеңдері), қара өлең, тарихи өлең, айтыс өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған ишара, меңзеу, салыстыру, жұмбақтау, астарлау, бейнелеу, теңеу, ұқсату, т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, табиғат, махаббат және философия түрлерге жіктеледі.
Ұзатылу тойы бұл
Ұзатылу тойы бұл, «қыз жат жұрттық» Өз үйінен өзге үйге қанат қаққан. Қыз жүрегі қимастан аттанады, Туыстарға жан-жақтан қарап жатқан. Ұзатылу..
©  Қыз ұзату тойы
Ұзатылу тойыңа
Ұзатылу тойыңда қимай тұрмын, Ақ жол тілеп өзіңе қызым менің. Бақытты бол, жарығым тілегім сол, Күлімдесін әрдайым жүзің сенің. Оу жамағат тілеңіз ақ..
©  Қыз ұзату тойы
Қызым менің сырғалым
Қызым менің сырғалым, Аман болып жүр жаным. Барған жерде бақытты, Бақытты боп тұр жаным. Қызым менің сырғалым, Бар сөзіңді тыңдадым. Ата-енеңе сыйлы..
©  Қыз ұзату тойы
Қызым менің жүрегім
Қызым менің жүрегім, Ұзатылып барасың. Өзге үйді үйім деп, Содан бақыт табасың. Қызым менің жүрегім, Қимастықпен үн қаттым. Өз ұяңнан ұшып сен, Өзге..
©  Қыз ұзату тойы
Ұзатылу тойы бұл
Ұзатылу тойы бұл, Қыз жат жұрттық білеміз. Тойға келген ағайын, Сөзге құлақ түреміз. Ұзатылып барады, Өз үйінен қызымыз. Бақыт тілеп отырмыз, Мұңайса..
©  Қыз ұзату тойы
Менің қызым ұзатылып барады
Менің қызым ұзатылып барады, Мұңға салып іштей менің жанымды. Көңілімді жаулап алды қимастық, Түсенетін жан бар ма екен халімді. Қайын жұрттың отын..
©  Қыз ұзату тойы
Ұзатылу тойына
«Қыз мұраты кету» деген Қазағым, Қыз жат жұрттық, ұзатылар үйінен. Күйеуінің отбасын үйі етіп, Табалдырық аттар келін күйімен. Қыздар үйдің қонағы ол..
©  Қыз ұзату тойы
Туған жер
 Туған жерім мекенім,Құшақ жая қарсы алған.Елжіреймін,сағынам(ын),Несіне мен жасырам(ын). Балалық шақтың дәурені,Бастау алды осында.Кіндік қаным..
САБЫРЛЫ АДАМ – БАҚЫТТЫ
Сабырмен күтіп, бақытын,Құлшылықпен əр уақытынӨткізсе егер көзге ілмей,Жалғанның жауһар жақұтынНақ сол адам бақытты.Шайтанның түспей торына,Ақыретті..
©  Біржан Байтуов
ЖАРЫҢ – ЖАН ЖОЛДАСЫҢ
Қасыңнан табылатын қиналғанда,Қол созған өзіңменен қилы арманға.Ақылшың болатұғын әрқашандаЖаныңа жақсы-жаман жиналғанда.Торына махаббаттың..
©  Біржан Байтуов
ГЕЙНЕ
Таңсәрі тұрып жоримын,Оралар ма ол бағыма?Күрсініп кешке налимын,Келмеді-ау деп тағы да.Жанымды шаршап болдырған,Алмайды ажал қойнына.Қиялдап мең-зең..
©  Төрегелді Байтасов
БЕРНС
Қатын маған керегі,Жақсы әлде жаман ба,Әйел болса жетеді,Күйеуі жоқ тек қана.Арық, семіз май батпан,Талғамаймын адамды.Мейлі кемтар бас тартпан,Түнде..
©  Төрегелді Байтасов
***
ГЕЙНЕКеренаусың, селқос тегі,Сол мінезің қиындау да.Өр махаббат ал мендегі,Ертсем деді сені тауға.Тегіс жолды керек еттің,Таптың оны, сен..
©  Төрегелді Байтасов
ҚОШТАСУ
М.Ю. ЛЕРМОНТОВКешір,кешір!Үн бе,Мұң ба?Не ауыр сырЖатыр мұнда?Мені еріксізАрбадың даАла қаштыңАрманымды.Бүгін мененАлыстасың.Жүре алмаймызҚол..
©  Төрегелді Байтасов
ГЕТЕ
АУДАРМАЛАРГЕТЕНе болды маған,Жүректе не бар?Неліктен босағам,Қапырық әрі тар?Үнемі жел қуған,Кең жазық бұлттары.Шыңдарға мұң буған,Келіңдер..
©  Төрегелді Байтасов
БАСТЫҚ БАУЫРЫМА!
Жетер жерге жеттім деп,Пысықтықпен өттім деп,Бар амалды төктім деп,Қошеметке бөктім деп,Лауазымға қомпайып,Екі ұртың томпайып,Алқым-бұғақ ісініп,Жылы..
©  Төрегелді Байтасов
***
Өлеңді алу үшін жазады деп,Тон пішер Шымкенттің қазағы көп.Жыр туса жан жүректен ыршып-ыршып,Мен жүрмін ар-намыстың азабы деп.Бұл жаным бала жастан..
©  Төрегелді Байтасов
ПАРЫЗ БЕН ҚАРЫЗ
Есебін таппай дымның да,Ішімнен талай тындым да.Қуғаным ашқа емес-ті,Әуелден ынты-шынтымда.Жүрегім менің бар ізгі,Санайтын биік парызды.Әманда жолды..
©  Төрегелді Байтасов
ЖАНАЗА
(Қолында өскен нағашы апасы қыздархан қайтыс болғанда)Аттандарып сапарына ақырғы,Жақын-жаран улап-шулап жатыр-ды.Бүкіл ауыл бұрында да..
©  Төрегелді Байтасов
КРЫЛОВТЫҢ ІЗІМЕН
Қай кезде сергітерміз құсалыңды ай?!Қанша жан «жүзді» қуып тұсалынды-ай.Қазақтың осы дертін өлең еттім,Аққу мен Шаян, Шортан мысалындай.Бір арба..
©  Төрегелді Байтасов
КӨКТӨБЕ
Баяғы ауыл, сол ауыл,Қызығы қайран мол ауыл.Өткенді көзден өткерсең,Бәрінен тиер сол ауыр.Жүрегің жайлап сыздайды,Қиялды қиял қозғайды.Балдаурен..
©  Төрегелді Байтасов
***
Ақ қағаз – менің майданым,Қаруым – қалам, жалғыз ақ.Болмай жүр әзір ойдағым,Арманға жетер жол ұзақ.Ел-жұрттың тілін табам деп,Әйелден барам..
©  Төрегелді Байтасов
АПАМА
Өлең сөзден көп қаштым,Қоймаса да қуалап.Жырлап кейде алжастым,Тастағандай дуалап.Мінезім бар аңқылдақ,Қаскөйліктен адамын.Топқа кірем..
©  Төрегелді Байтасов
НАМЫС ҚАЙДА?
Жігіттер намыс қайда, намыс қайда?!Бақ сасып қалар ертең табыс, пайда!Асылын ардақ тұта алмаған ел,Аяғы аяғына шалыспай ма?Жігіт ек қайтпаған дос..
©  Төрегелді Байтасов
***
Қысқа тіл келмей күрмеуге,Тыраштық етем құр кеуде.Жігіттер сыйлас кездессе,Жарамай қалам жүр деуге.Тістеулі солай бармағым,Баратын тойға..
©  Төрегелді Байтасов