Жергілікті экожүйелердегі тірі ағзалардың алуан түрлілігі. Жаратылыстану, 6 сынып, қосымша материал. 1 - сабақ.

Қосымша № 1

Қосымша 2

Мәтін «Экожүйелер дегеніміз не?»

Экожүйе – біртұтас қызмет атқаратын табиғаттың бөлігі. Ол екі компоненттен: белгілі бір аумақта құрлық немесе суда тіршілік ететін барлық тірі ағзалар – биоценоздан және экожүйенің абиотикалық ортасын құрайды.

Жасанды экожүйелер – адамның қатысуымен құрылған жағдайларда өмір сүретін ағзалар жиынтығы. Жасанды экожүйелер білгілі-бір мақсатта құрылады және адамның қатысында құрылатын жағдайлар – жазық, шабындық, саябақ, бау-бақша, және т.б. түрінде болуы мүмкін.

Экожүйе құрамына ағзалар да, табиғи орта да кіретін тірі табиғаттың негізгі функционалдық бірлігі болып табылады

Қосымша 3

Экожүйелер өзгере ме?

Көзге айқын көрінбесе де, экожүйелер үнемі өзгеріс үстінде болады. Қоршаған ортаның шарттары өзгерген сайын, экожүйедегі ағзалардың популяциялары да жылдан-жылға өзгеріп отырады. Бұл өзгерістер көбінесе салыстармалы түрде өте кішкентай және бұл өзгерісті бастапқы қалпына қайтаруға болады, алайда, кейде экожүйелер оның қызметін анықтайтын биотикалық және абиотикалық факторлардағы маңызды өзгерістерге жауап ретінде күрт өзгеруі мүмкін. Мысалы, ауру әсерінен , мекен ортасының бұзылуынан немесе жыртқыштық кесірінен бір түрдің жойылуы тек осы ағзаның өзіне ғана емес, оған тәуелді барлық түрлерге әсерін тигізеді. Егер бұл түр қоректік тізбектің төменгі сатысындағы өсімдік болса, онда өзіне тәуелді қоректік тізбектің жоғарғы сатысындағы барлық түрлерге өз әсерін тигізуі мүмкін.

Қосымша 5

Кері байланыс «Нысана»