Карбон қышқылдарының қасиеттері. Химия, 11 сынып, презентация.

11.4.2.7 карбон қышқылдарының физикалық қасиеттерін және алыну жолдарын түсіндіру;

Vocabulary

Карбон қышқылдары– молекула құрамында бір немесе бірнеше сутек атомдары карбоксил тобына (- COOH) алмасқан көмірсутектердің туындылары.

Carboxylic acids is a homologous series in which the compounds contain a functional group called the carboxyl group (-COOH).

Карбон қышқылдарының функциональдық тобы

– СООН карбоксил тобы

Карбон қышқылдарының жалпы формуласы

O (карбонил тобы)

R – (COOH)x немесе R – C

ОН (гидроксил тобы)

немесе

CnH2n+1 COOH

Карбоксил тобының құрылысы

Оδ-

Сδ+

Оδ- Нδ+

..

Карбоксил тобы құрамындағы карбонил және гидроксил топтарының барлық байланыстары полюсті. Карбонил тобында электрон тығыздығы көміртек атомынан оттекке қарай ығысқандықтан, көміртек ішінара(біраз) оң зарядты болады.Орнын толықтыру үшін ол гидроксил тобындағы оттектің жұп электрондарын өзіне тартады.Ал ол өз кезегінде О-Н байланысының электрон тығыздығын өзіне тартады да соның әсерінен сутек атомының қозғалғыштығы артып, үзілуге бейім болады.

Карбон қышқылдарының жіктелуі

Көмірсутек радикалының табиғатына байланысты жіктелуі

Карбон қышқылдары

Ароматты

Қаныққан

Қанықпаған

СН3СООН сірке (этан) қышқылы, СН3СН2СООН пропион (пропан) қышқылы, С17Н35СООН стеарин қышқылы

СН2 = СН – СООН пропен (акрил) қышқылы, С17Н33СООН олеин қышқылы

СООН

Бензой қышқылы

Карбон қышқылдары

Көпнегізді

Бірнегізді

СН3СООН –

сірке қышқылы,

СН2 = СН – СООН

акрил қышқылы

НООС – СООН қымыздық қышқылы

(oxalic acid)

НООС – СН2 – СООН янтарь қышқылы

(malonic acid)

Карбоксил тобының санына байланысты жіктелуі

Тапсырма №1

Қосылыстардың қайсысы карбон қышқылы екенін көрсетіңіз:

Тапсырма №2

Төмендегі карбон қышқылдары қалай аталады?

Номенклатурасы

Карбон қышқылдарының атауы «қышқыл» сөзінің туындысымен негізгі алкандары атауының туындысы

Нөмірлеуді ең ұзын тізбекті карбоксилді топтан тұратын көміртек атомынан бастайды.

Карбоксил топты орынбасар ретінде қарастырады.

γ β α

a-метилмай қышқылы( бутан) не изопентан қышқылы

H3C – CH2 – CH2 – CH2 – COOH валериан(пентан) қышқылы

Карбон қышқылдарына тән изомерия түрлері

σ γ β α

2. Классаралық изомерия - күрделі эфирлермен

CH3 - CH2 – CH2 – CООH

Бутан қышқылы

CH3 - CH2 –СО- О – CH3

Метилэтилэфирі

Карбон қышқылдарының алынуы

Спирттерді тотықтыру

арқылы

Альдегидтерді тотықтыру

арқылы

Алкандарды тотықтыру арқылы

Бейнекөріністермен танысып, карбон қышқылдарының физикалық қасиеттерін сипаттаңыздар:

Жұптық жұмыс

Физикалық қасиеттері

Судағы карбон қышқылдарының ерігіштігі олардың моекулалық массасы артқан сайын азаяды. Судағы қышқылдардың ерігіштігі молекуланың гидрофобтық бөлігі ұзарған сайын жылдам артады.

Көптеген карбон қышқылдарының күшті және көбінесе жағымсыз иісі болады.

Карбон қышқылдарының жалпы формуласы CnH2n+1COOH.

Төменгі қышқылдар қалыпты жағдайда сұйықтық болып келеді және олардың өзіне тән иістері бар.

C10 бастап қатты заттар. Қатты қышқылдар суда ерімейді.

Физикалық қасиеттері

Гомологтық қатарда молекулалық массаларының өсуіне қарай суда ерігіштігі кемиді, қайнау тепературалары өседі.Құрамында бірдей көміртек атомдары бар спирттер мен карбон қышқылдарының қайнау температураларын салыстырсақ, спирттерге қарағанда сәйкес карбон қышқылдарының температуралары едәуір жоғары.Себебі екі карбон қышқылы арасында молекулааралық сутектік байланыс түзіліп, димерленеді. Карбон қышқылы молекулалары арасында біреуінің оттек атомы мен екіншісінің гидроксил тобындағы сутек атомының арасында екі сутектік байланыс түзіледі:

Карбон қышқылдарының димерленуі

Карбон қышқылдарының қайнау температурасының өзгеруі

Карбон қышқылдарының балқу температурасының өзгеруі

Таратпа материалдағы тапсырмаларды орындаңыздар.

Жұпаралық бағалау

Жұбыңызбен:

3 үйренген нәрсе:

• Не оңай болды?

• Не қиын болды?

•Тағы да не нәрсе туралы білгіңіз келетіні жайлы әңгімелесіңіз

https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/11-synyp/karbon-qyshqyldary-qurylysy-nomenklaturasy-zhane-fizikalyq-qasietteri?mid=%info%