Бөлім: «Әңгімелер»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
«Кәкімжаным он бірге келсе...»
«Ең болмағанда Кәкімжаным он бірге келсе, қатарға қосылып еңбек етсе, жетіліп кетер едік-ау!» – депті, ері қаза болғанда көкірегі қарс айырыла..
© Жанұзақ Аязбеков
"Ертеде бір бай болыпты..."
Қазақ ертегілері осылай басталатын еді ғой. Соған қарағанда есте жоқ сонау бір ықылым заманда бай да, бағлан да болғаны рас-ау?.. Ондағы байлық көзі..
© Жанұзақ Аязбеков
Бәсеке
Мына заман бетерден бетер... Қалауыңызға қарап, ауаныңызға төңкеріліп жатқан жоқ. Тірліктің тініне назар салсаңыз, болымыңызды, бәсекеге..
© Жанұзақ Аязбеков
Тәуба
Жап-жас жігітті бір машина қағып, тіл тартпай кетті. Жігіт біреудің жалғыз баласы екен. Қаққан кісі аудандағы бірінші басшы әрі байдың бірі болса..
© Жанұзақ Аязбеков
Мінез
Адамның мінезі – ұлттық мінез, өмір сүріп отырған қоғамның мінезі. Әл-Фараби ғұлама: "Адамның басына қонған бақыттың тұрақты болуыжақсы мінез-құлқына..
© Жанұзақ Аязбеков
Сіз не дейсіз?
Ойда жоқ жерде облысқа танымал З. деген қадірлі ақсақал жолығуға келіпті. Таң қалдым. Өмірі ешкімге бас шұлғып, иіле қоймайтын, ақадал қызметімен..
© Жанұзақ Аязбеков
Ұят
Қазір "өлімнен ұят күшті" емес. Ұят деген кейде жай бір сөзге тиек, тақырып, пәлсәпалық қағидат ғана деп қаласың.Пайғамбардан адамға жеткен сөздердің..
© Жанұзақ Аязбеков
Шал мен Жолдас
Бір кемпір шалына құдайы көршісін үнемі, – жүріс-тұрысы сұйық, ұры, – деп жамандап жүреді. Күндердің бір күні шал үйіндегі отын жаратын балтасын..
© Жанұзақ Аязбеков
Кие
Анабір жылы марқұм, академик Манаш Қозыбаев мерейтойымен Қостанайға, туған жерге келген. Қасындағы үзеңгілес достарын қаладағы салтанаттан соң кіндік..
© Жанұзақ Аязбеков
Номад немесе Кейкі...
Егер әлемдік көркемөнер аренасына барлай қарасаңыз, Еуропа мен Америка елдердің тарихи-аңызға айналған ғажайып батырлар ерлігін баяндайтын туындылары..
© Жанұзақ Аязбеков
Кие түс көшіп барады
Қазір сан алуан түс жайнап-жарқырап, кемерінен асып-төгіліп, сиқырлана көздің жауын, жүректің дегбірін алып жатыр. Кәдімгі көз алдыңыздағы түрлі..
© Жанұзақ Аязбеков
Жылтыр, жылтыр...
Қараңызшы, мына дүние қандай? Бәрі жылтыр! Көк тіреген зәулім шыны үйлер – жып-жылтыр, лыпылдаған, зуылдаған көлік атаулы – жып-жылтыр. Табан асты..
© Жанұзақ Аязбеков
Бес жапон немесе Бауыржан
Сонау он тоғызыншы ғасырдың алпыс үшінші жылы. Жапон елінде төрткүл дүниеден оқшауланып, сырттан кіргізбейтін, елден шығармайтын, егер кеткендерді..
© Жанұзақ Аязбеков
Аңдамай сөйлеген...
"Адам жасаған он күнәсінің тоғызын тілден табады» (П.ғ.с.хадистерінен) Автобусқа қасында бір ересек баласын ерткен алпысты алқымдаған егде кісі..
© Жанұзақ Аязбеков
Аузы дуалы, сөзі уәлі...
Кей кезде таныс, бейтаныс кісілермен кездесіп қаласыз да, қазақы ізетпен әңгімесін тыңдауға мәжбүр боласыз. Мәжбүр боласыз дейтінім, ол кісі сіздің..
© Жанұзақ Аязбеков
"...Бауырым деп"
Осы күнгі зиялыларымыздың бірқатары батыс десе тітіркеніп, сол батысты мансұқтаудан төс табанымыз жерге тиген жоқ па деп күйіне кететіні бар...
© Жанұзақ Аязбеков
Жақсы – жаман
... Осы қара томардай кеспелтек шалды қырық жылдан бері білем. Бір айрықша қасиеті – өмірде адам пендесінің бір сөзіне, бір қылығына көңілі толған..
© Жанұзақ Аязбеков
Заманға жаман күйлемек
...Тек айтыңыз, бүгін жаназа күні екі бие сойдырып жатырмын. Қырқына тағы бір бие сойдырам. Бола ма? – деп қырықтың қырқасына шыққан, доптай..
© Жанұзақ Аязбеков
Атаңа не істесең...
«Әке – асқар тау» деп басталатын бір айрықша ұғым бар еді. Еді дейтініміз – енді бәрі аласарып, жермен-жексен болмаса екен деген уайым. «Әке» десе..
© Жанұзақ Аязбеков
Ағайынның арасы...
Дүние өзгеруде, дәуір құбылуда. Кешегі алысты жақын, жақынды бауыр тұтқан, туыстық тамырының бүлкілі де, күнкүлі де ортақ, қойы қоралас, өзен-бұлағы..
© Жанұзақ Аязбеков
Бейбітшілік құсы
Күн жексенбі. Лұқпан Айнұрды паркке қыдыртуға алып шықты. Аялдамаға келіп автобус күтті. Автобус жуық арада келе қоймады. Кенет Айнұрдың тас жолдың..
© Сейітқұл Оспанов
Ең жақсы құс
Қанаттарын ебедейсіз жалп-жалп қағып қар үстінде ұшып-қонып жүрген қарғаларға қарап:– Папа, менің ең жақсы көретін құсым – қарға, – деді Айнұр...
© Сейітқұл Оспанов
«Папам батыр емес...»
Әңгімеден әңгіме өрбіді де, кешкі шайдың үстінде Ажар:– Айнұр, біздің үйде кім батыр? Папаң ба, сен бе? – деп сұрады. Айнұр көп ойланбады. Жауабын..
© Сейітқұл Оспанов
«Қала қандай жаман...»
Бұрын олар қаланың шетінде бір бөлмелі ескілеу үйде тұратын. Әрі үйлері бірінші қабатта. Айнұрдың арманы балконы бар пәтер еді. Міне, бүгін ол сол..
© Сейітқұл Оспанов
Ауылда тұрғым келеді...
Бүгін таңертеңгі пойызбен Ажар мен Айнұр ауылдан келді. Лұқпан оларды күтіп алды. Жолда таксидің ішінде ол:– Айнұр, қалай, ауыл жақсы ма екен? –..
© Сейітқұл Оспанов