Бөлім: «Әңгімелер»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
ШЫНДЫҚ ҚЫЛЫШЫНЫҢ ЖҮЗІНДЕГІ ДАРЫН
“Көркем әдебиет деген ең әуелі жанды сөз, тек қана сыртқы емес, ішкі сөз. Адам жанын қозғай алар құдіреті болмаса, төрт аяғын тең басқан өлеңнен де..
© Жәди Шәкенұлы
ПЕРІШТЕЛЕР (хикаят)
Алматы қаласының батысындағы Райымбек ауылының солтүстік шетінде шағын аулалы жатаған үй тұр. Беті шығысқа қараған төрт бұрышты үйдің алдыңғы..
© Жәди Шәкенұлы
Жалғыз жапырақ
Жалғыз жапырақ мен сені жаз бойы қалай байқамағанмын. Бәлкім, байқаған да шығармын. Онда сен жалғыз емес, мың сан жасыл жапырақтардың арасында жай..
© Жәди Шәкенұлы
Сен қайдасың
Сен қайдасың?Ертістің ақ бораны ұрғылаған даладасың-ау. Бақ заманғы ит тұмсығы өтпейтін ну орманның қадау-қадау қалған аз ағашының арасына суық..
© Жәди Шәкенұлы
Біз тіріміз
Әке, сіз өлгенсіз, біз тіріміз. Сіз туған жердің торқадай топырағын жамылып тып-тыныш ұйықтап жатырсыз, біз тірілер қара жердің қақпыш болған қара..
© Жәди Шәкенұлы
Анасы бар адамдар қартаймайды
– Аяулы шеше, сары ұлыңызды сағындыңыз ба? Сіз айтатын едіңіз:– Саған жүкті болып жүргенде комунаның ауыр еңбегіне түстім. Еңбектен қиналып, белім..
© Жәди Шәкенұлы
Қара көзден мөлдіреп жас келеді
Қарындасым, бүгін сенің үйлену тойың, амал не бара алмадым. Сен Алтайдасың, мен Алатаудамын.Қарындасым, сен білмейсің.Сен өмірге келуден бұрын маған..
© Жәди Шәкенұлы
ТАСБАУЫР
Рахим Ағзамұлының рухына – Сен неткен тасбауыр едің, оны неге тастап қеттің?– Аға, сіз өзіңіз айтушы едіңіз ғой «Дүниеде нағыз махаббат, теңдік..
© Жәди Шәкенұлы
ЕКІ ДҮНИЕ
Құдам Қиятанның рухына – Рак!Осы бір аты жаман кесел алқымына жабысқан Қадыр ажалдың алыс еместігін сезгенде жүрегі мұздап сала беретін. Кезек-кезек..
© Жәди Шәкенұлы
ТОРҒАЙ ҰШЫП БАРАДЫ
Тау ішін оқ дәрісінің күлімсі исі кернеп тұр. Үйірінен адасқан орыс жауынгерінің ту сыртынан чечень жігітінің мылтығы кезелді.– Тоқта, қозғалма..
© Жәди Шәкенұлы
ЕСКЕКСІЗ ҚАЙЫҚ
Ертіс сабасынан асып-төгіліп жатыр. Таңертең ерте өгіз мініп бері өткенде өткелден өтіп едік. Мүмкін кеше Алтайдың жон тауларына жауын жауған болар..
© Жәди Шәкенұлы
ЖАППАС
Біздің жақтың тайқазан аталатын қауымдастығы тұсында ауылдың жетідегі баласынан жетпістегі шалына дейінгі еркек кіндіктісі ..
© Жәди Шәкенұлы
ӘКЕМНІҢ ДӘРІГЕРІ
Аласа бойлы, қасқаланған қазан басты, ұзын қара қасты, орта жастардағы кісі есіктен сәлем бере кіргенде, әкем мен шешем қатарынан құрақ..
© Жәди Шәкенұлы
БІЗ ҮШЕУ ЕДІК
Біз үшеу едік. Он сегіз, он тоғыз, жиырма. Бұған қарамай сендер мені аға көрдіңдер. Ол сенімен бірге есіктен кіргенде екі қалтасы томпайып тұратын...
© Жәди Шәкенұлы
СУРЕТ СӨЙЛЕЙДІ
Мен суреттегі адамдар сөйлейді дегенге сенбейтінмін. Ол сөйлеп тұр:– Сен мені қайда тастап кеттің? Менің жүрген жерім Ертістің жағасы еді ғой.....
© Жәди Шәкенұлы
КҮМІС КІСЕ
– Бұл кісенің қашан, қай жерде жасалғанын білмеймін, әйтеуір арғы заманның мұрасы екені рас. Қарашы, құйма күмісінің өрнегі мен ауырлығына! – Қарт..
© Жәди Шәкенұлы
ҚАБІР БАСЫНДА
Күздің жаймашуақ күні емірене өпкен сары белді майыстырып қалың мола тұр.Ғұмыр бойы балапаны үшін шырылдап өткен ғазиз ананың ыстық тәні қара..
© Жәди Шәкенұлы
ҚАЛАМ
Қаламды ұқыптап ұстауға жоқпын. Қашан көрсеңіз төсімді, жанымды сыйпалап қалам іздеп жүргенім. Қаламсыз тағы жүре алмаймын. Кейде күндізі түгілі, түн..
© Жәди Шәкенұлы
АЛТЫН ЖҮЗІК
Ол алтын жүзікті жақсы көретін. Әрі үнемі басқалардың қолындағы жүзікке зер салып жүретін. «Қарашы, анау жас қыз шылдыр шүмегіне жүзік салып алыпты...
© Жәди Шәкенұлы
БАЛАНЫҢ ОЙЫНШЫҒЫ
Дархан малды ауылға, қыр тірлігін көруге бір жылдық сапарға аттанарда әйелі:– Алты жастағы ұлың асыққа үйір, ауылдан көп асық ала кел – деп арнайы..
© Жәди Шәкенұлы
САҒЫМ ДҮНИЕ
– Ей, Аллаһ, бір ғана тілегім бар. Сен ағайындыларды қырқыстыруды адам атадан-ақ өзің бастадың. Сол үшін де адам атаның үлкен ұлы Қабыл інісі..
© Жәди Шәкенұлы
БІР УЫС СӘУЛЕ
Тіршілік үшін аспан шалғайынан ұшып жететін дауыстар көп. Кейде сол дауыстар құлағыңның түбіне келіп күмбірлеп тұрып алатынын қайтерсің? Толған..
© Жәди Шәкенұлы
ЖАСЫЛ ЖАҢБЫР
Жасыл текшенің тұмарша төсін тұманның жұқа шүйкесі орап тұр. Сұрғылт аспан ұсақ-ұсақ суық тамшыларын бүрке бастады. Жалаңашбілегіме соғылған жарты..
© Жәди Шәкенұлы
ЕРТІС ҚЫЗЫ
– Әне, әне, тағы да шықты, – деп әкем көзім енді іліне бергенде шынтағымен ақырын түртіп оятты.Тайқазан қауымдастығының пішен жұмысында болатынбыз...
© Жәди Шәкенұлы
Мақсат пен тиімділік
Мақсат пен тиімділік өзара тығыз байланысты. Егер алға қойған мақсаты болмаса, адамның ықпалы да болмайды. Қазір мақсаттың қаншалықты маңызды екенін..
© Арман Тосқанбаев