Әдеби шығарманың жанрын анықтау. Т.Әбдірахманова. «Даналарым». Әдебиеттік оқу, 3 сынып, сабақ жоспары.

Пән: Әдебиеттік оқу

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Атақты тұлғалар

Күні:

Сынып: 3

Мектеп: Қарағанды қаласы

Мұғалімнің аты-жөні: Майбасова Ү.А.

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

2.4 Әдеби шығарманың жанрын анықтау

Т.Әбдірахманова. «Даналарым»

Оқу мақсаттары

3.2.1.2 шығарманы іштей саналы түрде түсініп, көз жүгіртіп/ шолып/ түртіп алып/ қажетті ақпаратты тауып/ белгі қойып/сын тұрғысынан бағалап оқу

3.2.4.1 өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтау

3.1.4.1 сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді/ нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолдану

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: шығарманы түсініп оқиды, жанрлық ерекшелігін біледі, сөйлеу барысында вербалды емес тілдік құралдарды қолана алады;

Көптеген оқушылар: шығарманы қажетті ақпаратты тауып, түртіп алып оқиды, жанрлық ерекшелігін анықтай алады, сөйлеу барысында мақал- мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолданады;

Кейбір оқушылар: шығарманы белгі қойып, сын тұрғысынан бағалап оқиды, жанрлық ерекшелігін анықтап, салыстыра алады, өз ойын жеткізуде мақал-мәтелдерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолданып, дәлелдейді.

Бағалау критерийлері

• мәтіннен қажетті ақпаратты тауып оқиды;
• шығарманың жанрлық ерекшеліктерін анықтайды;
• шығарманың жанрлық ерекшеліктерін салыстырады;
• сөйлеу барысында вербалды емес тілдік құралдарды қолданады;
• өз ойын жеткізуде мақал-мәтелдерді қолданады.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді, нақыл сөздерді, вербалды емес тілдік құралдарды қолданады.

Өлең, мысал, нақыл сөз, аңыз, бата, әңгіменің жанрлық ерекшеліктерін анықтауды үйренеді.

Пәнге тән лексика мен терминология: дара, дән риза, әділдік, тер төгу, ғұмыр кешу.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

•  Дана деп кімді айтамыз?
•  Әділдікке разы қылған даналар кім деп ойлайсың?
•  Автор Жүсіпбекті неліктен нарға теңейді деп ойлайсың?

Құндылықтарды дарыту

Атақты тұлғалардың даналықтары туралы әңгімелей отырып, қазақстандық патриотизмге тәрбиелеу жүзеге асырылады.

Пәнаралық байланыстар

Мәтін мазмұны бойынша дана, әділдік, ғұлама сөздеріне талдау жасау арқылы өзін-өзі тану пәнімен байланыс жүзеге асырылады.

АКТ қолдану дағдылары

Интербелсенді тақтадан қазақтың ұлы даналары туралы таныстырылым көрсетіледі.

Бастапқы білім

Сөйлеу барысында вербалды емес тілдік құралдарды қолдана алады, шығарманың жанрлық ерекшелігін біледі

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Ширату жаттығуы

(Ұ, МК) «Серпінді доп» ойыны.

Оқушыларға орнынан тұрғызып, кезекпен доп лақтырылады. Допты қағып алған кез-келген оқушы тездетіп бір атақты тұлғаның атын атап, мұғалімге қайта лақтыру керек.

Мұғалім назарына! Оқушылар өткен сабақтарда танысқан атақты тұлғаларды және басқа тұлғаларды атауы ескеріледі.

Мысалы: Абай Құнанбаев, Мәншүк Маметова, Қазыбек би, Абылай хан, т.б.

Бастапқы білімді қайталау

(Ұ, МК) Оқушыларға «Топтастыру» әдісі арқылы суреттерді топтастыру тапсырылады. Оқушыларға атақты тұлғалар суреттері (немесе парақтарға жазылған сөздер) дайындалып таратылады. Ұжыммен ақылдаса отырып, атақты тұлғаларды топтастыру ұсынылады.

Мысалы:

Төле би, Әйтеке би, Қазыбек би – билер

Шоқан, Ыбырай, Абай – ақындар

Оқушыларға неліктен осылай топтастырғаны туралы сауалдар қойылады. Оқушыларды «билер», «ақындар» деп екі топқа бөлу ұсынылады.

(ҚБ) Оқушылардың жаңа сабаққа қызығушылықтарын арттыру мақсатында «Бас бармақ» әдісі арқылы бағаланады.

Сабақтың тақырыбы, оқу мақсатымен таныстыру. Бағалау критерийімен таныстыру немесе бірлесе құрастыру.

Слайд №1-3

Қосымша №1

Слайд №4

Қосымша №2

1-тапсырма

(МК, Т) «Кластер құру» әдісі

Әр топқа «Дана» сөзін қалай түсінетіндері жайлы кластер құру тапсырылады.

А3 парағына кластер сызбасы дайындалып беріледі. Оқушыларға топтарында бірігіп талқылап, негізгі бес ойды жазу тапсырылады.

Үлгі сөздер:

ойшыл, қадірлі, ұстаз, адам, ғалым, білімді, талапты, талапты, ақылды, парасатты.

Кластер сызбасының үлгісі:

Саралау. Оқушыларға сөздің мағынасын ашып, талқылау кезінде сұрақ қою арқылы бағыт бере оытырып, қолдау көрсетіледі.

(ҚБ) «Бағдаршам» әдісі арқылы топтардың құрған кластеріне топтық бағалау жүргізіледі.

2-тапсырма

(МК, Ұ) «Модельденген оқылым» әдісі

Т.Әбдірахманованың «Даналарым» өлеңін мәнерлеп оқу ұсынылады. Мұғалім дауыстап оқу тәсілін алдымен көрсетіп, кейін оқушылардан тізбектеп оқуын талап етеді.

(Т) «Өкіл» әдісімен әр топқа тақырыпқа байланысты «Батыр», «Дана» сөздеріне байланысты бір мақал-мәтелден дайындап талқылау ұсынылады.

Үлгі мақал-мәтелдер:

Күш батылдыққа ереді.

Батыл болсаң, батыр да боласың.

Шын батыр сын үстінде танылар.

Батыр - елдің сәулеті,

Балқұрақ - колдің сәулеті.

Батыр мың қол бастайды,

Шешен тар жерде сөз бастайды.

Көп ойласаң — дана боласың,

Көп ойнасаң — бала боласың.

Кешірімділік — анадан,

Кішіпейілділік — данадан.

Топтар мақал-мәтелдерді дайындап болған соң, әр топтан бір адам «өкіл» ретінде таңдалып, түсіндіріп және жинақтау үшін, басқалардың идеяларын анықтау үшін басқа топқа жіберіледі. Өкілдер сағат тілімен топтардың барлығын аралап шығады. Көршілес топтан білгенін айту үшін өкіл өз тобына қайта оралады. Бұл әдіс арқылы оқушылар өкіл тілін қолдануға және белсенді тыңдаушылар тобын құруға жағдай жасалады.

Саралау: Қорытынды тәсілі арқылы оқушылардың қабілеттеріне қарай мақал-мәтелдерді қолданып әңгімелеуі күтіледі.

(ҚБ) Оқушылардың мақал-мәтелдерді қолданып сөйлеуі «Смайл» әдісі арқылы бағаланады.

3-тапсырма

(Т) Әр топқа «Венн диаграммасы» әдісі арқылы, жоғарыда қарастырған өлең, мақал-мәтелдердің жанрлық ерекшеліктерін анықтау ұсынылады.

Мұғалім шығармалардың жанрлық ерекшеліктерін анықтау үшін сұрақтар үлгісін дайындайды:

-Неліктен бұл шығарма өлеңге жатады деп ойлайсың?

-Шығарманың өлең екенін қалай дәлелдей аласың?

-Мақал-мәтелдердің қандай ерекшеліктерін көрсете аласың?

Мұғалім тақырыпқа байланысты басқа мақал-мәтелдерді қолдануына болады.

Саралау. Қарқын тәсілі. Шығармалардың жанрлық ерекшеліктерін анықтау кезінде қабілетті оқушылар вербалды емес тілдік құралдарды қолданып, мысал келтіріп, түсіндіруді ұсынуға болады.

(ҚБ) «Бас бармақ» әдісі арқылы топтар шығармалардың жанрлық ерекшеліктерін анықтай алса, бас бармақты тік көтеріп, кемшіліктер болса бас бармақты бүйірге, мүлдем келіспесе бас бармақты төмен қаратып бағалайды.

4-тапсырма

(Ұ, Ө) Сабақта танысқан «Даналарым» өлеңі мен мақал-мәтелердің жанрын анықтап, сәйкестендіріп сызу ұсынылады.

Өлең жанрына тән ерекшеліктерді сипаттап айтып беру сұралады.

Саралау: Диалог пен қолдау көрсету тәсілі бойынша мәтіндердің жанрын анықтауда қиналған оқушыны ойланту үшін және бірқатар жауап алу үшін алдын ала дайындалған сұрақтарды беріле отырып, оқушылар ынталандырылады.

(ҚБ) Дескрипторлар арқылы бағалау жүргізіледі.

Дескрипторлар:

• сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді қолданады;
• мәтіндердің жанрын анықтайды;
• өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін сипаттайды.
• даналар туралы ойын айтады.

Слайд №5

Қосымша №3

Слайд №6

Қосымша №4

Слайд №7

Қосымша №5

Слайд №8

Қосымша №6

5–тапсырма

(Ө, Т, Ұ) «Еркін жазу» әдісі

Өлеңге сүйеніп «Данасы бар елдің панасы бар» тақырыбында өз ойларын жазу тапсырылады. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсері туралы ойларымен бөлісіп жазуды сұрайды. Жазу барысында өлеңнен қажетті ақпаратты алу, мақал-мәтелдерді қолдануға назар аударылады. Ойларын жазуға 4-5 уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Қалауы бойынша оқушы өз жұмысын ұжымға оқып береді.

Саралау: Диалог және қолдау көрсету тәсіліне сүйене отырып, еркін жазу кезінде топтың ішіндегі қолдауды қажет ететін оқушыға сөзбен қолдау көрсетіледі.

(ҚБ) «BLOB» ағашы әдісі арқылы оқушылардың жазылымын өзін-өзі бағалау ұсынылады.

Рефлексия.

«Аяқталмаған сөйлем» әдісі

«Мұғалімге жеделхат» тақтасына оқушылар стикер жапсыру арқылы орындалады.

Оқушылар өздеріне жақын сөйлемді таңдап, айтылған ойды жалғастырады:

-бүгінгі сабақта мен....түсіндім, ...білдім, ....көзімді жеткіздім.

-бүгін сабақта қуантқаны.....

-мен өзімді.....үшін мақтар едім.

-маған ерекше ұнағаны.....

-қызықты болғаны.....

-......қиындық тудырды.

-менің түсінгенім.....

Үйге тапсырма ретінде өлеңдегі даналар туралы деректер қарастырып, би, ақын, жазушылардың бірі туралы әңгімелеп келу тапсырылады.

Қосымша №7

Слайд №9

Слайд №10

Қосымша №8

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

1-тапсырма Оқушыларға сөздің мағынасын ашып, талқылау кезінде сұрақ қою арқылы бағыт бере оытырып, қолдау көрсетіледі.

2-тапсырмаҚорытынды тәсілі арқылы оқушылардың қабілеттеріне қарай мақал-мәтелдерді қолданып әңгімелеуі күтіледі.

3–тапсырма

Қарқын тәсілі. Шығармалардың жанрлық ерекшеліктерін анықтау кезінде қабілетті оқушылар вербалды емес тілдік құралдарды қолданып, мысал келтіріп, түсіндіруді ұсынуға болады.

4-тапсырма

Диалог пен қолдау көрсету тәсілі бойынша мәтіндердің жанрын анықтауда қиналған оқушыны ойланту үшін және бірқатар жауап алу үшін алдын ала дайындалған сұрақтарды беріле отырып, оқушылар ынталандырылады.

5–тапсырма

Диалог және қолдау көрсету тәсіліне сүйене отырып, еркін жазу кезінде топтың ішіндегі қолдауды қажет ететін оқушыға сөзбен қолдау көрсетіледі.

Дескрипторлар:

• сөйлеу барысында мақал-мәтелдерді қолданады;
• мәтіндердің жанрын анықтайды;
• өлеңнің жанрлық ерекшеліктерін сипаттайды.
• даналар туралы ойын айтады.

Бағалау әдістері.

«Бағдаршам» әдісі, «Смайл» әдісі, «Бас бармақ» әдісі, «BLOB» ағашы әдісі.

Сабақ бойынша рефлексия

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?