Бөлім: «Әңгімелер»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
«КӨЗІҢЕ ҚАРА»
Алды-артыңа қарап, абайлап жүр деген мағынаны білдіреді. Көбіне адамның алаңғасарлығына, алдында түйе жатса да көрмей, құлап-сүрініп, аптығып..
© Фариза Оңғарсынова
«ТҮЙЕНІ ЖЕЛ ШАЙҚАСА, ЕШКІНІ АСПАНДА КӨР»
Қатты дауыл жердегі ең үлкен жануардың бірі түйені қозғап, тəлтіректетіп жатса, түйенің жанында түймедей салмағы жоқ ешкіні аспанға ұшырып кетеді..
© Фариза Оңғарсынова
«АСЫҢ БАРДА – ЕЛ ТАНЫ, БЕРІП ЖҮРІП, АТЫҢ БАРДА – ЖЕР ТАНЫ, ЖЕЛІП ЖҮРІП»
Қолыңдағы барыңды ел-жұрттан аяма, сараң болма, өзіңмен өзің жүрме – жолдас-жорамен аралас; мүмкіндігің, денсаулығың барда, жастық кезіңде дүниені..
© Фариза Оңғарсынова
«ЖАҚЫНЫҢДЫ ЖАТТАЙ СЫЙЛА – ЖАТ ЖАНЫНАН ТҮҢІЛСІН»
Өзіміздің адамдар ғой деп жақын туыстарға көңіл бөлмей қарау – тəрбиелік емес. Бір анадан туса да ағасы бауырына, қарындасына, інісі мен қарындасы..
© Фариза Оңғарсынова
ТАНЫМАСЫН СЫЙЛАМАС
Елнұрдың үйінің жанына тоқтаған жеңіл машинадан орта жастағы адам түсті. Алыстан келгенге ұқсайды.Елнұр есікті құлыптап, уəделескен балаларымен..
© Фариза Оңғарсынова
«АҚ ТҮЙЕНІҢ ҚАРНЫ ЖАРЫЛДЫ»
Көптен күткен қуанышты оқиғаға байланысты осы мақал айтылады. Мысалы, 1945 жылғы 9 майда Ұлы Отан соғысы аяқталды деген хабар тарағанда, жұрт..
© Фариза Оңғарсынова
«ҚЫСҚА ЖІП КҮРМЕУГЕ КЕЛМЕЙДІ»
Жазираның əпкесі тұрмысқа шығып, тойдың өткеніне көп болған жоқ еді. Енді ағасы Алмат та үйленем, той қамын жасаңыздар деп отыр. Жазираның төрт..
© Фариза Оңғарсынова
«ЕКІ ЕЗУІ ҚҰЛАҒЫНДА»
Қуанғандай, мəз болып жүретін адам жайлы: «Екі езуі құлағында», – деп айтады.
© Фариза Оңғарсынова
«ЖҮРЕГІ ЖАРЫЛА ҚУАНУ»
Оқыстан жақсы хабарды естіген адам шаттанғанда, «жүрегі жарыла қуанды» дейді.
© Фариза Оңғарсынова
«ҚАЛАУЫН ТАПСА, ҚАР ЖАНАР»
Қардың отқа жанбайтыны белгілі. Қолынан іс келетін, əр нəрсенің ретін тапқыш адам қандай қиын шаруаны да ұқсатады. Тек жөнін, ретін таба білу керек...
© Фариза Оңғарсынова
«ЗЫҒЫРДАНЫ ҚАЙНАУ»
Іштей ызаланып, ашулану, біреудің жəбіріне, əділетсіздікке жан дүниесімен қарсылық білдірген адам: «Зығырданым қайнап кетті», – дейді.
© Фариза Оңғарсынова
«БЫЛАЙ ТАРТСА, ӨГІЗ ӨЛЕДІ, БЫЛАЙ ТАРТСА, АРБА СЫНАДЫ»
Ылғи да жолы болмайтын, өзінің де икемі жоқ адамның іс-жайын айтқанда:– Оның ылғи да былай тартса, өгізі өліп, былай тартса, арбасы сынып жүреді ғой..
© Фариза Оңғарсынова
«ЖЕРМЕН-ЖЕКСЕН»
Жарқынның үйі ескі еді, əкесі жаңадан үй салмақ болды. Жарқын бір топ жолдас балаларымен мектептен келсе, жыпырайған ескі үйінің орны теп-тегіс..
© Фариза Оңғарсынова
«БАРЫ НЕ, ЖОҒЫ НЕ»
Айбектің қалада жұмыс істейтін ағасы үйленетін болып, құдалармен сөйлесуге, тойды ұйымдастыруға біреуі келсін деп хабар берді. Əкесі қайтыс..
© Фариза Оңғарсынова
«ҚОЙ АУЗЫНАН ШӨП АЛМАС...»
Момын, ешкімге жамандық жасамайтын, көбіне өзімен өзі жүретін жуас адамды сипаттағанда қазақ «қой аузынан шөп алмайтын» дейді. Ондай адам айналасына..
© Фариза Оңғарсынова
«АУЗЫНАН АҚ ИТ КІРІП, КӨК ИТ ШЫҒЫП»
Кез келгенді сөз етіп, өсек-аяң айтатын, жаман, қаңқу сөзге, басқаны сыртынан жамандауға келгенде аузы-аузына жұқпайтындар туралы халық: «Аузына ақ..
© Фариза Оңғарсынова
«КӨРСЕҚЫЗАР»
Дулатқа ағасы кеше ғана əп-əдемі портфель сатып əперген. Бүгін көршідегі Мұраттың жаңа сөмкесін көріп:– Папа! Маған Мұраттікіндей сөмке алып берші!..
© Фариза Оңғарсынова
«ҰШЫП КӨКТЕ, ҚОНЫП ЖЕРДЕ ЖОҚ»
Жаңа ғана үй тапсырмаларын орындауға кіріскен Алдан сəлден кейін телевизор көріп отырды. Анасы енді бір қараса, Алдан далаға шығып кетіпті.–..
© Фариза Оңғарсынова
«ҚЫЗ ҚЫЛЫҒЫМЕН»
Қазақ халқының ұғымында қыз бала ақылды, байсалды, жаны нəзік те ерке, мінезі жайдары, өнерлі болып келеді. Қыз қылығымен сүйкімді деуіміз..
© Фариза Оңғарсынова
«БЕРЕГЕН ҚОЛЫМ – АЛАҒАН»
Халқымыз мырза, жомарт адамды қадірлеген. Əдетте мұндай адам көпшілікпен араласқыш, өзгеге көмектескіш келеді. Қолындағы барын аямайды. Ондай адамды..
© Фариза Оңғарсынова
«БАС ДЕСЕ, ҚҰЛАҚ ДЕЙДІ»
Марат сабақтан келсе, анасы үстелдің тартпасын ақтарып жатыр екен. Мұны көріп:– Ə, келдің бе? Анальгинді көрдің бе? – деп сұрады.Марат аң-таң..
© Фариза Оңғарсынова
«БАЛА ӨЗІ ӨСКЕНДЕЙ, КЕЛІН ӨЗІ КЕЛГЕНДЕЙ»
Біздің халқымызда ата-ананы, аға-жеңгені, жалпы жасы үлкен адамдарды құрмет тұтады. Ата-ананы тыңдамаған, сыйламаған жастар туралы осы мақалды..
© Фариза Оңғарсынова
«ЖІБІ ТҮЗУ»
Балалар мысықты таспен ұрып қуалап жүрді. Біреуі мысықты ұстап алды. Екіншісі оның мойнына жіп байлап, сүйремекші болды. Бəрін көріп тұрған Əмина əже..
© Фариза Оңғарсынова
«ЖҮРЕК ЖҰТҚАН»
Бір топ бала мектептен қайтып келе жатқан, кенет биік үйдің артынан дəу ит арсылдап шыға келді. Балалар қаша жөнелді, Алан қалып қойды. Себебі үйдің..
© Фариза Оңғарсынова
«ЕР КЕЗЕГІ ҮШКЕ ДЕЙІН»
Батырлар күш сынасқанда үш рет күресіп, айқасады екен. Бірінші кезекте жеңілген жігітті «жеңілдің» деп шығарып тастамайтын болған. Барлық..
© Фариза Оңғарсынова