Эсселер ✍️

Архив – бұл жай ғана ескі қағаздардың қоймасы емес, ол ұлттың жады мен өркениеттің куәгері. Уақыт жылжып, ғасырлар өтсе де, адамзаттың тарихы, мәдениеті мен өркениеті архив парақтарында мәңгілік таңбаланып қалады. Өткенін білмегеннің – болашағы бұлыңғыр деген сөз архив ісінің қоғамдағы рөлін айқын көрсетеді. Себебі архив – бұл ұлттың айнасы, ал сол айнаға үңілген әр ұрпақ өз тамырын таниды.

Журналистика мен архив арасындағы байланыс ажырамас. Журналист шындықты іздесе, архив сол шындықтың ізі жатқан мекен. Архив деректерін пайдалану журналистік зерттеулердің дәлдігі мен сенімділігін арттырады. Мысалы, ХХ ғасыр басындағы Алаш арыстарының мұралары архив арқылы қайта жарық көріп, халқына оралды. Егер сол архивтер болмаса, біздің тарихи жадымыздың тұтас қабаты ұмыт болар еді. Белгілі архивші ғалым Роза Құдайбергенова архив – ұлттың үнсіз тарихшысы деп айтқан. Бұл сөз архивтің қоғамдағы мәдени және ақпараттық миссиясын дәл сипаттайды.

Бүгінгі заманда архив ісі тек шаң басқан папкалармен шектелмейді. Цифрландыру технологиялары архив материалдарын жаңа өмірге әкелді. Электрондық архивтер – қолжетімділік пен ашықтықтың кепілі. Дегенмен бұл үдерістің өз қауіптері бар: деректердің бұрмалануы, кибершабуылдар және түпнұсқаның жоғалу қаупі. Сондықтан цифрлық қауіпсіздік пен этиканы сақтау архив қызметінің басты талабы болып қала береді.

Архив құжаттары тек өткеннің айғағы емес, ғылыми зерттеудің де негізі. Олар арқылы қоғамның даму заңдылықтары, мәдениет пен саясат эволюциясы анықталады. Қазақ тарихындағы ұлт-азаттық қозғалыстар туралы деректер архивтерде ұзақ жылдар құпия сақталып келді. Сол материалдар кейінгі зерттеушілерге тәуелсіздік дәуірінің ақиқатын ашуға мүмкіндік берді. Академик Манаш Қозыбаев тарих архивтен басталады деген. Бұл ой архивтің тек көмекші құрал емес, ғылымның өзегі екенін дәлелдейді.

Архивпен жұмыс істеу үлкен жауапкершілікті талап етеді. Әрбір дерек – бір тағдыр, бір дәуірдің үні. Сондықтан журналист те, зерттеуші де дерекпен абай болуға тиіс. Құжатты бұрмалау – тарихты бұрмалау. Осы тұрғыдан архив қызметкерінің кәсіби этикасы мен адалдығы басты құндылық болып қала береді.

Болашақта архив тек сақтау орны ғана емес, ұлттық сана мен руханияттың инновациялық орталығына айналуы тиіс. Жаңа буынға архив материалдарын қолжетімді ету, оларды білім беру жүйесіне енгізу – уақыт талабы. Өйткені ұлттың болашағы өткенін ұмытпауында. Қазақтың көрнекті тарихшысы Е.Бекмаханов кезінде халық тарихын білмей, ел болу қиын деген еді. Сол тарихтың тамыры архивте жатыр. Сондықтан архив ісін дамыту тек мемлекеттік міндет емес, ұлттық парыз.

Архив – уақыттың үнсіз куәсі, ұлттың мәңгі жадында сақталған алтын қазына. Ол өткен мен бүгінді, тарих пен заманауилықты, дәстүр мен технологияны жалғап тұрған рухани көпір. Журналистика мен ғылым, мәдениет пен мемлекеттің болашағы осы алтын көпірдің беріктігіне тікелей байланысты. Болашақта біз архивке тек дерек қоймасы ретінде емес, ұлттық бірегейліктің тірегі ретінде қарауымыз керек. Себебі архив – ұлттың жаны, ал сол жанды сақтау – біздің ортақ міндетіміз.