Бөлім: «Әңгімелер»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
«Неше жасымда үйленгенім есімде жоқ»
Үйленгелі жүрген бір жас жігіт Қожанасыр- дан:Қожеке, сіз неше жаста үйленген едіңіз? - деп сұрайды.Неше жаста үйленгенім есімде жоқ, бірақ үйленген..
© Қожанасыр хикаялары
Сізге сенемін, бірақ...
Қожанасырдан бір кісі қарыз ақша сұрайды.Қожекең:Ақшам жоқ емес, бірақ бермеймін, - дейді.Неге бермейсіз? Әлде маған сенбейсіз бе? - дейді әлгі..
© Қожанасыр хикаялары
Біткені жақсы болған екен
Қожекең қарны ашып келіп:– Қатын, біраз ашыған айран мен нан алып келші! Ашымал адамның тәбетін шақырып, тамақты көп жегізуші еді, - дейді әйеліне.–..
© Қожанасыр хикаялары
Менің шапаным үшін келген шу екен
Бір күні түнде Қожаның құлағына дау- рыққан айқай- шу естіледі. Қожа әйелін оя- тып: «Ой, қатын, тұр, шырақты жақ, көшеде не шу болып жатқанын біліп..
© Қожанасыр хикаялары
«Ол сөзіңді анау итке айт»
Қожа бір күні қасаптан үйіне ет алып келе жатса, бір ит қолындағы етін ала қашады. Қожа не қыларын білмей аң-таң болып алақтап тұр- са, бір ет алып..
© Қожанасыр хикаялары
«Есек үйде емес»
Қожадан бір кісі есегін сұрап келеді. Қоже- кең: «Есегім үйде емес», - деп жауап береді. Сол уақытта есек қорадан ақырып жібереді. Есек сұрап келген..
© Қожанасыр хикаялары
Тоғыз теңге болса да берші!
Қожекең бір күні түс көреді. Түсінде тәжі қоразы бар екен дейді. Алдына бір кісі келіп:–Қожа, қоразыңызды сатасыз ба? - деп сұрай- ды.– Ақшаны көп..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың қой сойып алуы
Қожекең көшеде адасып жүрген бір қойды үйіне әкеп сойып алады және оны сыр қып бір жолдасына айтады. Жолдасы Қожекеңе «кияметке барғанда не деп..
© Қожанасыр хикаялары
Егерде үрдің қызын сүймекші болсақ...
Бір жолы имам намаз оқушыларға жаннат- тағы үрлердің сұлулығын мақтай бастапты.– Жаннаттың үрлері адам тілімен айтқысыз сұлу, егер нұры жерге түссе..
© Қожанасыр хикаялары
Оған саспай ақ қой
Қарызға белшесінен батқан бір кісі Қожаға айтыпты:– Мойнымдағы қарыздарды үзгенше әзіре- йіл жанымды алып қоймаса жарар еді.Қожекең оған көңілін..
© Қожанасыр хикаялары
Жұлдыз қалай жасалды
Қожанасырдан біреу:– Қожеке, осы жаңа ай туғанда, ескі айды неғылады? - деп сұрайды.Қожанасыр сонда:– Жаңа ай туғанда, ескі айды майдалап жұл- дыз..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр мен мырза
Қожанасыр жарлы адам болған екен. Бір күні жаяу кіре тасып, кәсіп қылып, тамақ асырамақ болады. Базарға келіп жаяу келушілердің жа- нында тұрса, бір..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр мен бақша иесі
Қожанасыр бір бақшаға кіріп, бақша- дағы жемістерді жұлып, қабына салып алып жатқанда, бақша иесі үстінен шығып қалып:– Әй, сен, мұнда неғып жүрсің?..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың күн санауы
Қожанасыр ораза айында: Жұртпен бірге ораза тұтып не керек, кейін, өзім жеке ұстай- ын», - деп ойлайды. Бірақ күннің есебінен жаңылып қалмау үшін..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың бәйіті
Бір күні түн ішінде Қожа ұйықтап жатқан әйелін оятып:– Көңіліме шабытпен екі бәйіт (өлең) келді,- дейді. Әйелі көңілін қимай төсектен түсіп, шам..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың өгізді ұруы
Бір күні Қожанасырдың бұзауы жамырап кетіпті. Артынан қуып ұстай алмай Қожа қай- тып келіп, үйдің көлеңкесінде жатқан өгізін ұра бастайды.Қожеке..
© Қожанасыр хикаялары
Құдайберген
Бір күні көше бойлап келе жатқан Қожана- сырдың алдынан үш-төрт кісі шыға келіп:– Әй, осы сенің атың кім? - деп ортаға ала ке- теді. Оған Қожекең..
© Қожанасыр хикаялары
Намазда
Қожанасыр бір күні үстіне бір жас баланың шапанын жамыла салып, көпшілікпен бірге намазға тұрыпты. Енді елмен бірге еңкейе бер- генде, шолақ етектен..
© Қожанасыр хикаялары
«Айды аспанға бір шығардым»
Қожанасыр бір күні әбден шөлдеген соң су алып ішпек болып, түнде құдыққа барады. Құдыққа қауға салып тартса,су шықпайды.«Бұған не болды?» - деп..
© Қожанасыр хикаялары
Ақ көйлек
Қожанасыр бір күні түнде далаға шық- са, есіктің алдында ағарып тұрған бір затты көреді. Жалма-жан үйіне жүгіріп кіріп, мыл- тығын алып шығып, әлгі..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың ораза ұстағаны
Қожанасыр бұрын ораза ұстамаған кісі екен.«Пайғамбар жасына келіп қалдың, енді ораза мезгілі жетті», - деп, әйелі мазалай берген соң, Қожанасыр..
© Қожанасыр хикаялары
Балгер мен қасапшы туралы
Бір күні жұрт Қожанасырдан:– Балгер мен қасапшының арасында қандай айырмашылық бар? - деп сұрапты. Сонда Қо- жанасыр:– Қасапшы алдымен бауыздап..
© Қожанасыр хикаялары
Күлкі мен көз жасы
Бағдарлама тауып алған бірнеше адам оның не екенін біле алмай, Қожанасырға алып ке- леді. Қожекең әуелі сықылықтап күледі де, со- нан соң отырып..
© Қожанасыр хикаялары
Кім үлкен?
– Қожекең, ағаңыздың жасы үлкен бе, сіздің жасыңыз үлкен бе? - деп сұраған біреуге Қожа- насыр аз ойланып тұрып:– Өткен жылы әкем: «Ағаң сенен бір..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр аттан құлағанда
Бір күні Қожанасырдың аттан жығылып жатқанын көріп, балалар сықылықтап күледі. Сонда Қожанасыр үсті-басын қағып жатып:- Несіне күлесіңдер? Мен өзім..
© Қожанасыр хикаялары