Өсімдік тіршілігіне судың әсері. Жаратылыстану, 3 сынып, сабақ жоспары.

• Пән: Жаратылыстану
• Сынып: 3-сынып
• Күні:
• Тақырыбы:
• Өсімдік тіршілігіне судың әсері.

• Мектеп:
• Модератор: Данабаева М.А.
• Қатысқандар саны:
• Қатыспаған оқушылар:

Оқу мақсаты:

3.2.1.2 өсімдіктердің қоршаған орта жағдайларына (жылу, жарық, ылғал) бейімделу жолдарын түсіндіру;

3.1.2.3 тәжірибені жоспарлау және жүргізу;

3.1.2.4 жүргізілген тәжірибе нәтижесін құрылған жоспарға сәйкес диаграмма түрінде көрсету, қорытынды жасау .

 Сабақтың

 мақсаты:

Өсімдік тіршілігіне судың әсері туралы біледі.

 Бағалау критерийі

• Ылғалдылығы әртүрлі орта жағдайында өсімдіктердің тіршілік етуге бейімделу тәсілдері туралы біледі;
• Әр өсімдіктің ылғалды сіңіру ерекшелігін салыстыра алады;
• Зерттеу нәтижесін диаграмма күйінде рәсімдейді.

Тілдік мақсат

 Құндылықтар

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуін тәрбиелеу

 Пәнаралық байланыс

Қазақ тілі, математика.

 АКТ қолдану дағдылары

Таныстырылыммен жұмыс

Алдыңғы меңгерілген білім

Оқушыларда екінші сыныпта шөлге төзімді және ылғалсүйгіш өсімдіктер мен олардың айырмашылығы туралы түсінік қалыптасқан.

Сабақ барысы

Сабақта жоспарланған іс-әрекет

Шаттық шеңбері. Оқушылар бір-бірін қолдарынан алып, бір-біріне жылуын сыйлайды.

Қуанамын мен де ,

Қуанасың сен де.

Қуанайық, достарым,

Арайлап атқан күнге.

Міне, менің қолым бос,

Жылуыма жылу қос.

Мұғалім-оқушы диалогі. Өсімдіктерге судың не үшін қажет екендігін талқылау. Судың қасиетін ескере отырып, оның маңызын айту. Сұрақтар:

Жер бетіндегі барлық өсімдік біркелкі суарыла ма?

Егер олар көбірек суарылса не болар еді?

Ал аз суарылса ше?»

Тіршілік ету ортасы.Өзара жұптасып, тұңғиық пен жусанның тіршілік ету ортасын талқылау. Оқушылар берілген суреттердегі жоғары температурада өсуге қалай бейімделгенін анықтайды. Қорытынды жасайды.

Тамыр.Өсімдіктердің тамырыларын салыстыра отырып, олардың ерекшеліктерін атау. Өсімдіктердің құрғақ және ылғалдыжерлерге бейімделуін талдау. Қорытынды жасау.

Жапырақ.

«Асық» арқылы топқа бөліп, кесте толтыру арқылы жапырақтардың ерекше белгілерін тауып, өсімдіктің ерекшелігін анықтау. Жапырақтың ерекшелігін сипаттау.

Мұғалімнің әңгімелеуі.

 Жапырақтың пішіні мен көлемі өсімдіктің қоршаған ортаға бейімделгенін көрсетеді. Өзен жағасында, батпақта өсетін өсімдік ылғалдың мол болуына бейімделеді. Бұл өсімдіктер су тапшылығына шыдамайды. Ыстық әрі құрғақ аймақта өсімдік бойындағы ылғал тез буланады. Ылғалды сақтау үшін кейбір өсімдіктің жапырағы жұқа балауызбен, кейбірінің жапырағы түкпен қапталады. Ал кейбір өсімдіктің жапырағы жіңішке әрі ұзын болып келеді.

 Өсімдіктің көбі тіршілігіне қолайсыз жағдайда жапырағына, сабағына ылғал сақтау арқылы өзін құтқарады. Шөлді жә- не далалы аймақ өсімдіктері құрғақшы- лық түскенге дейін тез өседі. Олар өте қысқа уақыт ішінде жетіліп, тұқым түзеді. Мысалы, қызғалдақ сияқты өсімдіктер ерте көктемде гүлдеп, жаздың ыстық күндері жуашықтарын топыраққа жасырады.

Зертте. Зерттеуге арналған барлық топқа екі стақандағы бұршақ өсіндісін тарату.

Зерттеу жүргізуге арналған нұсқаулық

 • Зерттеу жүргізуге арналған сұрақтарды топта талқылау.

 Сұрақтар:Өсімдікті сирек суарса, не болуы мүмкін? Өсімдікті жиі, бірақ бұрынғыдан екі есе аз мөлшерде суарса, не болады?

 • «Суару кестесін өзгерту өсімдіктің өсуіне қалай әсер етуі мүмкін?» деген сұраққа болжам жасау.

 • Өзгеретін көрсеткішті/шаманы анықтап, «Нені өзгертеміз?» деп сұраққа жауап беру (Суару жиілігін немесе суаратын судың мөлшерін.)

 • Оқушылар нені өзгеріссіз қалдыруға болатынын және оны қалай істеу керектігін анықтайды. (Жарықты, су температурасын, ауаны өзгеріссіз қалдырады.)

 • Бақылау жасап, нәтижелерін кестеге түсіріп, зерттеу нәтижесін диаграмма күйінде рәсімдеу.

 • Басқа топтардың нәтижелерімен салыстыру.

«Мұғалім-оқушы» диалогі.

 - Өсімдік өз қорегін өзі өндіретін тірі ағза. Ол үшін оған не керек екендігін мына «Сиқырлы қорапшаның» көмегіне жүгінейік (күннің жарығы, көмірқышқыл газ, су). Күн сәулесі жасыл жапыраққа түскенде, онда оттек пен қоректік зат – глюкоза түзіледі. Глюкоза өсімдіктің өсуі, дамуы үшін керек. Ал өсімдік ауаға оттек бөліп шығарады. Оттек барлық тірі ағзалардың тыныс алуына қажет.

 Жер бетіндегі тіршілікке әсер ететін фотосинтез үдерісі осылай жүреді.

Ойлан. Қарағай мен шырша неліктен қылқан жапырақтарын түсірмей, қыс бойы жасыл болып тұратынын талқылау. Жауап беру үшін қурап түсе бастаған ағаштың жапырағы мен қарағайдың қылқан жапырақтарын салыстыру ұсынылады.(Қылқан жапырақты өсімдіктердің ылғалды үнемдеуге және қыста жасыл күйінде қалуға бейімділігі болады. Қылқан жапырақтылар шағын аумақты қамтып, қалың қабықты, балауыз жұғыны бар боп келеді. Осының бәрі булануды едәуір баялатып, қыста өсімдіктерді қорғайды).

Сергіту сәті.

Бейнежазбадағы әуен ырғағымен билеу.

Сен білесің бе? Оқушыларға бетеге ұзаққа созылмайтын құрғақшылық кезінде ылғалды аз буландыру үшін жапырақтарын ішке қарай қайырып алатынын айтып беру.

•  Жазда дала шөптері суды үнемдеп жұмсайды. Мысалы, ыстықта бетегенің жіңішке жапырағы ылғалды үнемдеу үшін ішіне бүгіледі. Ауа ылғалды болса, қайта жайылады.

Жеке жұмысқа дәптермен жұмыс ұсынылады.

11-жұмыс парағы. «Өсімдік тіршілігіне су қалай әсер етеді?», 13-б.

Суды қалай сақтайды? Оқушылар өсімдіктердің суды қай мүшелерінде сақтайтынын суреттен табады.

(Жауаптары: Қараот суды қалың жапырағы мен сабағында сақтайды, жауын аз жауатын, температурасы жоғары аймақта тіршілік етеді).

Өсімдік тіршілігіндегі су. Бұл тапсырмада оқушылар қажетті сөздерді орнына қойып, сөйлемді толықтырады (Жауаптары: Өсімдіктердің жапырағы мен гүлі суды буландырады. Гүлдейтін өсімдіктерге өте көп ылғал қажет. Жіңішке жапырақтар ылғалды үнемдеп жұмсайды. Суды көп буландырғандықтан, жалпақ жапырақтардың беті жұқа түкшелермен қапталады. Кейбір өсімдіктер суды жапырағында, сабағында жинап, қуаңшылық кезінде пайдаланады).

12-жұмыс парағы. «Өсімдік суды қалай жұм-

сайды?», 14-б.

Ойлан. Бұл тапсырма ылғалды үнемдеп жұмсау туралы алған білімдерін бекітуді көздейді (Жауаптары:

Жапырағындағы балауыз жұғыны, көлемінің кішіреюі, пішінінің тікенек боп өзгеруі).

Ерекшеліктерін анықта. Суретке суды аз және көп сіңіретін өсімдіктердің белгілерін жазады (Жауаптары:

Қызғалдақ пен бүлдіргеннің жалпақ жұқа жапырақтары, гүлдері мен жемістері ылғалды көп жұмсайды. Түйе жантағының, селеудің жіңішке жапырақтары ылғалды үнемдеп пайдаланады).

Бағалау.

Кері байланыс.

-Қане, балалар!

Оқыдық, салыстырдық.

Тәжірибе жасадық,

Соныменен сабақта

Нені оқып үйрендік?

Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізіп сұрақтарға жауап береді:

- нені білдім, нені үйрендім?

- нені толық түсінбедім?

- қандай жұмысты жалғастыру қажет?

Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Саралап оқыту үшін кейбір оқушыларға «Ең көп су қорын қандай өсімдіктердің жапырақтары жинайды?» деген тақырыпта зерттеу жасауды тапсыру.

Материалдарды игеру деңгейлерінде оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында ақпаратты қабылдаудың әр түрін ескеру. Оқушылардың ақпаратты қабылдауына байланысты тапсырмалар ұйымдастыру.

Сабақ барысында

-мадақтау, қолдау сөздер айту арқылы бағалау.

-оқушылардың жауаптарын, іс-әрекеттеріне бақылау жүргізіп, түртіп алу арқылы бағалау.

Сергіту жаттығуларын орындағанда, тақтаның алдында топтық жұмыс жасаған кезде оқушылар сынып ішінде жүргенде қауіпсіздік ережелерін сақтау.