Ойын комбинацияларын құрастыру. Дене шынықтыру, 9 сынып, дидактикалық материал.

 Бағалау және рефлексия парағы

 Оқушының аты-жөні _________________________________________

 Өзін-өзі бағалау

 Карточка №1

 Волейбол добымен жаттығу кешені

1.Бірінші ойыншы допты түрлі траекториямен және түрлі қашықтықпен серіктеске тастайды; серіктес допты алады және оны бірінші ойыншыға жібереді.

2. Жоғарғы (төменгі) әдістер арқылы допты беру.

3. допты жоғары әдістермен, жанына жүру арқылы беру.

 4. кеуде тұсынан білекпен лақтыру.

 5. жұппен допты еденге соғу арқылы беру

 6. Бірінші ойыншы төменнен екі қолмен допты қабылдайды, содан кейін - серіктесті екі қолмен жоғарыдан асырады; серіктес допты ұстап алады және екі қолға аударады, сосын серіктестің жоғарғы жағына екі қолмен береді және т.б

 7. жоғарыдан екі қолмен қабылдайды, әріптесіне – төменнен екі қолмен береді

 8. Жоғары – төмен допты қарсыласына беріп ойнайды ; әр доп берген сайын еденге отырып қайта тұрады (домалау немесе аунау қимылын жасайды).

 9. еденде отырып допты беру

 10. Бірінші ойыншы доппен екінші ойыншы еденде отырады, Бірінші ойыншы отырып доп береді, екінші ойыншы допты қабылдап, орныннан тұрып қайта бірінші ойыншыға жібереді

 11. әріптесіне допты береді, допты кеуде тұсынан қабылдап бірінші ойыншыға секіріп қайтарады.

 12. допты бір-біріне секіріп беру

 13. бірінші ойыншы екінші ойыншыға арқасымен тұрады. Екінші ойыншы түрлі қашықтықтардан допты лақтырып «доп!» («ап!» т.б.).дыбыс береді. Дыбыстан кейін бірінші ойыншы айналып допты қабылдайды. Осылай жаттығу қайталанады.

  14. Жұпта доп беру. Әр-бір доп беру тәсілінен кейін ойыншы 360 градусқа айналым жасауы тиіс.

 15. Әріптесіне доп беру. Бірінші ойыншы допты жоғарыдан қабылдап 180 градусқа бұрылып әріптесіне жоғары және төмен тәсілдерімен допты қайтарады.

 16. Допты қабылдау, тордан қайтқан лақтырудан кейінгі немесе шабуылдан кейінгі доптарды қабылдау шабуылшынын жанынан іске асырылады.

 17. Жұпта доп беру; әріптестер кезекпен алдап шабуыл соққысын жасайды.

 18. Жұпта доп беру: әріптестер арақашықтықты жайлап 12-16 метрге дейін ұзартады, кейін біртіндеп 1,5 – 2 метрге дейін қысқартады және т.б.

 19. Жұпта доп беру: бірінші ойыншы допты екінші ойыншыға жеткізбей тастайды, әріптесіне доптын астынан пас беріп бастапқы қалыпқа қайтады. Бір неше қайталаудан кейін әріптестер орын ауыстырады.

 20. Жұпта доп беру: бірінші ойыншы әрептесіне доп береді өзі доптын сонына әріптесіне жүгіріп қашықтықты 2-3 метрге қысқартады. Екінші ойыншы біріншіге пас береді, бірінші екіншіге пас беріп бастапқы қалыпқа қайтады. Содан кейін ойыншылар орын ауыстырады.

 21. Тордын жанына секіріп пас беру ойыншының мақсаты доп торға мейлінше жақын, жанап отуі тиіс. Пас беру кезінде ойыншылар торға беткі жағымен қарап жанымен пас беру әдісін орындайды.

 22. Бірінші ойыншы баскетбол қалқанына доп лақтырады, кейін секірган допты екінші ойыншы еденнен көтеріп қайтадан баскетбол қалқанына лақтырады.

 23. Бірінші ойыны допты әріптесіне он жанына және сол жанына допты береді. Екінші ойыншы орын ауыстырып доты қабылдап қайтадан орнына қайтарады. Бір неше қайталаудан кейін ойыншылар орын ауыстырады.

 24. Әріптестер алаңның 3 және 4 бөлігінде орналасады. 4 алаңдағы ойыншы 3 алаңдағы ойыншыға алаңның шетіне пас береді. Допқа орын ауыстырып 4 алаңнан шабуылдауға дайындалады, өзі бастапқы орынға қайтады. 4 алаңнан қайтадан алаңнын шетіне пас береді.

 25. Әріптестер бір-бірінен 10-15 метр қашықтықта орналасады. Біріншісі соққы жасайды екіншісі допты қабылдайды. Кейін өзі допты қабылдап бірінші ойыншыға соққы жасайды.

 26. Бірінші ойыншы шабуыл соққысын жасайды, екіншісі допты қабылдайды. Кейін бірінші допты қабылдап екінші ойыншы шабуыл жасайды.

 27. Бірінші ойыншы қабырғаға шабуыл соққысын жасайды екінші ойыншы кері серпілген допты қабылдайды.

 №2 Карточка

  «Үйлестіруші» ойыншысының алдыңғы және артқы алаңдардағы міндеті

  «Үйлестіруші» ойыншы алдыңғы аймақта ойнаған кезде:

Допты ойынға қосқаннан кейін әрдайым 2 аймақта орналасады. Доп қарсылас аймаққа өткеннен кейін торға жақындап шабуылдаушынын барлық қимылына тосқауыл жасайды. Доп қарсылас тарапынан соққы болмаған жағдайда өзі әріптестеріне қарап қомандаластарының шабуылдауна пас береді. Үйлестіруші өзіне пастың дұрыс берілмегенін көрген жағдайда допты ойын аяқтаушыға береді. Ойын барысында қарсыласты мұқият зерделеп және оның тактикасы мен осал позицияларды анықтау керек. Қарсылас командасының бос кеңістігін көргеннен кейін, ол оның артықшылығын пайдаланып, өзінін командасына ұпай әкелуі тиіс. Қарсыластар тордың ортасына шабуыл жасаған кезде бірінші аймақтағы ойыншы бір ғана тосқауыл қойса, үйлестіруші оның аймағын қорғап, допты 2-ші аймаққа лақтырады. Үйлестіруші допты бірінші шабуылшыға да, ойын аяқтаушыға да дәл жеткізу тиіс. Үйлестіруші допты дәл беру кезінде үнемі бірінші шабуылшыға шабуыл жасауға жағдай туғызады.

 «Үйлестіруші» ойыншы артқы аймақта ойнаған кезде:

Допты ойынға қосқаннан кейін әрдайым бірінші аймақта болуы тиіс. Үйлестіруші қарсылас тарапынан шабуыл болмағанын көргеннен кейін дереу өз командасының қорғаушысының артқы аймағынан алдау добын көтеріп 2 үйлестірушіге беруі тиіс. Қарсылас шабуыл жасағанда, үйлестіруші блоктың оң жағынан допты қабылдайды. Допты ойынға қосқан кезде ойын аяқтаушыға жақын тұрады және «либеро» ойыншыға бос кеңіст қалдырады. Үйлестіруші командада ең манызды адам болған себепті кез келген қиын жағдайда дұрыс шешім қабылдауға тиісті.

 Карточка №3

Ойыншының міндеттері «Бірінші темп»

3-ші және 5-ші аймақтардағы алдыңғы және артқы сызықта.

Ойыншы" бірінші темп " алдыңғы сызықта ойнайды:

Допты ойынға қосқанан кейін әрдайым 3 аймақта болу керек. Доп қарама-қарсы жаққа ұшқан соң, торға жақындап, қарсыластың барлық шабуылдау әрекеттерін қорғап (торға тимей). Егер қарсылас тордың оң жақ шетінде шабуыл жасаса, ол 2-ші аймаққа тартылып, Егер қарсылас тордың ортасынан шабуыл жасаса, байланыстырушымен бірге қос блок қояды, Егер қарсылас тордың сол жақ шетінде шабуыл жасаса, ол 4-ші аймаққа тартылып, әріптесімен бірге қос блок қояды. Доп блоктың үстінен алаңның өз жағына ұшқанда немесе ойыншы қарсылас жағынан шабуылға түспейтінін көрген кезде, ол жылдам шабуылға жүгіру үшін артқа созылады. Бірінші темп ойыншысы шабуыл кезінде (0,5 – 1м.) байланысшының алдында болуы керек, ол қандай аймақтан өтпеді. Бірінші темп ойыншысы байланыстырушыға жеткізу дәл емес екенін көрген кезде, ол шабуылдаушының соққысын ұқсатады. Егер шабуылдау соққысын алдау кезінде байланыстырушы бірінші темпке пас берсе, ол қарсыластың қарама-қарсы жағына допты бірден лақтыруға міндетті (әрдайым оған беріліс жіберілетіндігін күтуге тиіс).

Егер бірінші темп ойыншысы артқы аймақта ойаған жағдайда:

ол өзі допты ойынға қосқанда, баяулатпай тез арада 5-ші алаңға тұрып, командасы ұпай алмағанша либеро ойыншысының міндетін атқаруы қажет. Қарсыластың командасы ұпай алған жағдайда, бірінші темп ойыншысы алмасу аймағына барып, либеро ойыншысымен алмасуы керек. Либеро-ойыншысы артқы аймақтан алдыңғы аймаққа дейін жетпегенше, бірінші темп ойыншысы алмасушылардың орындығында отырады. Оның командасы орындарын алмастырған жағдайда, Либеро алдыңғы аймаққа жеткен кезде, бірінші тепм ойыншысы тез арада алмасу аймағына жақындап ауысуы қажет. Бірінші темп ойыншысы алдыңғы аймаққа барып, қарсыластың шабуылшысына блок қоюуы қажет. Бірінші темп ойыншысы шабуылшы болғандықтан, командасына өз үлесін қосуға міндетті.

 №5 Карточка

 «Либеро» ойынышысының 5-ші аймақта қорғану және сақтандыру міндеті

 Допты ойынға қосқаннан кейін әрқашан 5-ші аймақта болады.қарсылас допты ойынға қосқаннан кейін допты қабылдап алу.Қарсылас допты ойынға қосқан кезде Либеро допты қабылдау нүктесін нақты таңдай алады және үйлестірушіге допты тура бере алады .Үйлестірушіге допты бергеннен кейін шабылдаушының артына сақтандыру үшін жүгіруі тиіс.Доп қарсылас аланыңа өткен уақытта бірден өз аланыңа қайтып, қарсылас соққысын күтуі тиіс . Қарсылас жақтан шабуыл болмаған кезде үйлестіруші жанына жүгіріп жетіп сақтандыру шарасын жасауы тиіс. Қарсыластын шабуы кезінде либеро қорғаушының сол жағына орналасуы тиіс. Қарсылас допты ойынға қосқан кезде алаңның үлкен бөлігін алуы тиіс, басқа ойыншылар кедергі жасамау үшін . Либеро 5 аймаққа ұшқан барлық қиын доптарды қабылдау тиіс және алдау әдісінің доптарында қабылдауы керек барлық қиын доптарды қабылдау тиіс . Әрдайым қарсылас шабуының немесе алдау тәсілінің өз алаңына түсуін күтуі тиіс