Бөлім:

Парасаттылық және әдеп

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Отбасы және неке. Бақыт не әкеледі және бақытқа не кедергі?

Сабақтың мақсаты

ерлі-зайыптылардың құқықтары мен міндеттерін ажыратады;отбасының әр мүшесінің құқықтары мен міндеттерін сәйкестендіреді;Проблемалық жағдаяттың шешімін шығарады, баға береді

Бағалау критерийі

Отбасын және неке туралы түсіндіреді;

отбасының әр мүшесінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды;

Құндылықтарды дарыту

Ынтымақтастық, жауапты азаматтық позиция, өмір бойы оқу,ашықтық, өзі-өзіне және айналадағы адамдарға құрмет

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Топтастыру: «отбасы», «ата-ана», «ерлі-зайыпты»

(Ұ) БЫМ «Үшкөзді терезе» әдісі

«Ерлі-зайыптылар құқығы» бейнесюжеті

Дәптерге арналған кесте:

Сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатын хабарламанады

Оқушылар отбасындағы ерлі – зайыптылар дың құқықтары мен міндетте

рін,

толықтырады;

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

http://kaztrk.kz/ru s/society/Otan_ot basinan_bastaladi. html

Сабақтың ортасы

«Түсін,талда жеткіз»-мәтінмен жұмыс

Ø Неке және некенің түрлері анықтау;

Ø Некеге тұру тәртібі;

Ø Бақыт

 «Жағдаяттар»- топтық жұмыс 

№1 жағдаят:

1 топ:GROW әдісі бойынша жағдаятты талдауды ұсыныңыз

№1 жағдаят:Азамат В әйелімен ажырасқан бері өзінің кәмелетке толмағана қызына алимент төлеп отырды. Бірнеше жылдан соң, қызы кәмелет жасқа толып, колледжді аяқтап, жұмысқа тұрғаннан кейін әкесі қызынан материалдық көмекті сұрайды. Бірақ қызы оған қарсылық білдіреді. Қызының айтуы бойынша, әкесі шешесімен ажырасып, жеке тұрған және оған тәрбие беруде қатысқан жоқ.

2 топ:«Эйлер шеңбері» әдісі бойынша Бақыт туралы талдауды ұсыныңыз

Тақырып бойынша негізгі идеяларды жинақтап, саралау.

Идеялар жинақталып, сараланады

А-4 параққа, шағын постерге Эйлер шеңбері сызылып, кезекпен идеялар талқыланып, жазылады. Не?Қалай? Неге? Нәтиже? деген Мәселер бойынша идеялар сараланады.

Не?     Қайда?     Қашан?   Неге?     Нәтиже

№2 жағдаят:А мен В некесін бұзу және ортақ мүлікті бөлу жөніндегі талаппен сотқа шағымданады. Сот отырысында жауапкер бөлінуге жататын заттардың қатарында бейнемагнитафон, жұмсақ жиһаз, кілем және т.б. А-ның ата - анасы тойға сыйлаған мүліктердің көрсетілмегенін айтады. Сот аталған заттардың той күні екеуіне тарту етілгенін анықтаған.

3-топ: IDEA әдісі бойынша жағдаятты  талдауды ұсыныңыз

 «Фрейер моделі» әдісі

"Отбасы бақыты" тақырыбына әлеуметтік жарнама дайындау.

 Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма

«Попс формуласы»: «Қазақстанда  отбасы мүшелерінің мәртебесі»

1-қадам: «Менің ойымша...»

 2-қадам: «Себебі мен оны былай түсіндіремін...»

3-қадам: «Оны мен мынадай фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын...»

4-қадам: «Осыған байланысты мен мынадай қорытындыға келдім...»

Мәтіннен негізгі идеяны анықтайды.

Дескриптор

Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы кодексіндегі қажетті баптарды пайдаланады

Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтайды;

Дескриптор

Алименттерді тағайындау тәртібі, олардың мөлшері, алушылар және алименттер

ді төлеу шарттарыг агықтайды;

Дескриптор

Тақырып бойынша негізгі идеяларды жинақтайды

Дескриптор

Ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқық қатынастарының тоқтаты

луын заңдылық

тарын анықтайды

Дескриптор:

Отбасының қоғамдағы рөлін түсінеді;

Некеге тұру шарттарын ажырата алады;

Ерлі-зайыптылар- дың міндеттері:

Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін ажыратады

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

«Ең үздік жауап»

бір-бірімен жұмыстарын алмасып,өзара бағалау жасайды

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

Өзін-өзі бағалау

Ақпараттық мәтін

ҚР Неке және от басы туралы Ко дексі. http:// adi let .zan.kz/ kaz/d ocs/K1100000518

GROW кестесі

Эйлер шеңбері

Таратпа материал

дар

IDEA

кестесі

Жағдаяттар

Фрейер моделі

Попс формуласы

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Сөйлемдерді аяқтау:

ü    Отбасы дегеніміз...

ü    Неке дегеніміз...

ü    Отбасының қоғамдағы маңызы...

ü    Қазақстан Республикасында мемлекеттік органдарда ғана қиылған неке заңды деп есептеледі, себебі...

Кері байланыс

«Сұрақтар кестесі»

Үйге тапсырма

«Қазіргі заманғы отбасы қандай болуы керек?» тақырыбы бойынша бағалау критерийлерін құрастыру арқылы отбасы моделін жасау

Дескриптор:

Отбасының қоғамдағы маңызын анықтайды;

Қазақстан Республикасында мемлекеттік органдарда неке заңдарына талдау жасайды;

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Парасаттылық және әдеп

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Корпоративтік жұмыс мәдениеті 

Сабақтың мақсаты

Оқушыларға әрбір қызметкер бағынатын құндылықтар  корпоративтік жұмыс мәдениет ережелі туралы ақпарат беру

Бағалау критерийі

корпоративтік жұмыс мәдениет ережесін біледі;

Корпоративтік мәдениеттің элементтеріне: компанияның ұстанатын бағытын сипаттайды;

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Сәлемдесу. Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

 «Ой шақыру» әдісі арқылы оқушылардың назарына  суреттері ұсынылады.

Келесі сұрақтар төңірегінде сұрақтарға жауап береді:

- Суреттен не көріп тұрсыңдар?

-Балалар бүгінгі сабақтын тақырыбы қандай болуы мүмкін? деген сұрақтарға жауап беру арқылы «Корпоративтік жұмыс мәдениеті » бейнелейтін суреттер арқылы сабақ тақырыбына болжам жасайды.

Оқушылардың жауаптары арқылы сабақтың тақырыбына шығу.

Оқушыларды сабақтың тақырыбымен, оқу мақсаттарымен және бағалау

критерийлерімен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

«Кинометафора» әдісі

«Корпоративтік жұмыс мәдениеті  » тақырыбына байланысты бейнесюжеттен үзінді көрсету арқылы сұрақтарға жауап беруді ұсынады.

-Бизнес әлемі корпоративтік мәдениетттің маңыздылығы қандай?

 ЕББҚ: корпоративтік жұмыс мәдениеті  ерекшелігімен танысады

Зерттеу мен талдау

Тапсырма №1

Талқылаңдар.(топтық жұмыс) «Айналмалы бекеттер» әдісі арқылы сынып үш топқа біріктіріледі. 

1-бекет. Корпоративтік жұмыс мәдениетінің мәні

2-бекет. Корпоративтік жұмыс мәдениеттің құрамдас бөліктері

3-бекет. Корпоративтік жұмыс мәдениеттің қалыптастыру негізі

Әр топ өзіне берілген тапсырманы орындап, уақыт аяқталған соң, сағат тілімен келесі бекетке ауысып,ол бекетте бұған дейін жазылған иделарды негізге ала отырып, талқылауды жалғастырады. Әр бекетке 5-10 талқылау жүргізіп, жауаптарды өздерінің идеяларымен толықтырып отырады. 

ЕБҚ: оқушыға тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі.

Тапсырма №2

ВЕНН диаграммасы

Салыстырыңдар. (жұптық жұмыс) «Корпоративтік жұмыс мәдениеттің өззіндік ерекшелігі бар мәдениет» деп аталатын мәтінді қолдана отырып, Корпоративтік жұмыс мәдениеттің  отбасы мәдениетінен қандай ұқсастықтар бар? деген сұраққа жауап береді. Салыстыруды «Венн диаграммасы» әдісімен орындайды

ЕББҚ:тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсете отырып, атап жазады, ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіреді

Тапсырма №3

Тақырыптық кесте-жеке жұмыс

«Попс формуласы»: Корпоративтік мәдениет — жетістікке бастар жол

1-қадам: «Менің ойымша...»

 2-қадам: «Себебі мен оны былай түсіндіремін...»

3-қадам: «Оны мен мынадай фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын...»

4-қадам: «Осыған байланысты мен мынадай қорытындыға келдім...»

ЕББҚ:жеке жұмыс кезінде қасындағы сыныптастарынан және мұғалімнің көмегімен қолдау көрсетіледі.

Оқушылар бейнебаян көреді, бейнебаян бойынша берілген сұрақтарға жауап береді, оқушылар бір-бірінің жауаптарын тыңдап, толықтырады.

Оқушылар «Айналмалы бекеттер» әдісі арқылы талқылау жүргізеді Талқылау үшін ақпарат таратылады

.

Оқушылар ортасы  

Корпоративтік жұмыс мәдениеттің  отбасы мәдениетінен өзара ұқсастық пен айырмашылықты анықтайды деген 2- бағалау критерийіне сәйкес,

«Венн диаграммасы» әдісімен  салыстырады.

Бейнебаяннан орпоративтік жұмыс мәдениеті  ерекшеліктері тақырыбы бойынша деректерді көреді.

Дескриптор:

1. Корпоративтік жұмыс мәдениеті  ерекшелігін атайды;

2. Корпоративтік жұмыс мәдениеттің маңыздылығын сипаттайды;

Дескриптор:

корпоративтік мәдениетті таңдау жолдарын  жіктейді;

ҚБ

(қалыптастырушы бағалау)

«Бағдаршам»

Дескриптор:

- Корпоративтік жұмыс мәдениеттің айырмашылығын жазады;

- Корпоративтік жұмыс мәдениеттің отбасы мәдениетімен ұқсастығын жазады;

Мұғалімнің кері байланысы

Тақырыптық бейнеролик

Таратпа материалдар

Қосымша №3

https://yandex.kz/images/search?pos=1&from=tabbar&img 2Fassets%2Fe2d8ba90a062cb4c17c8f95488.jp

сілтемеде  суреттері

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

«Бинго» әдісі бойынша оқушыларға қорытынды сұрақ

Кері байланыс

Жалғастырыңыз:

Маған ... қызықты болды

Бұл ... қиындық туғызды

Осы ... мені ойландырды

Үйге тапсырма

Корпоративтік жұмыс мәдениеті 

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Парасаттылық және әдеп

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

«Әділ деп соны айтыңыз, турасын қисық бұрмаса» (Шортанбай Қанайұлы)

Сабақтың мақсаты

оқушыларға адалдық пен әділдік туралы түсінік беру;олардың құндылық ретіндегі мәнін ұғындыру.

Құндылықтарды дарыту

Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Әңгімелесу

Сабақтың тақырыбын ашу үшін оқулықта»Ойланайық,пікірлесейік» атты айдармен берілген мына сұрақтар төңірегінде әңгіме жүргізіледі:

Адал дос дегенді қалай түсініесіңдер?

Әділ болға ұмтылуға адамға не үшін қажет?

Адал болу кез келген адамның қлынан келе ме?

Неліктен?

Әділ болу оңай ма?

Адал болудың ад

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Зерттеу мен талдау

«Оқы,талда,бөліс»-мәтінмен жұмыс

1-топ: Шортанбай Қанайұлы  өмірі

2- топ : Шортанбай: «Әділ деп соны айтыңыз, тураны қисық бұрмаса» 

ЕБҚ оқушылар маңызды тірек сөздерді жазып алады;

Мәтінмен жұмыс

Әділ деп соны айтыңыз, тураны қисық бұрмаса.

Әділдік — ізгіліктің ірге тасы. “Кімде-кімнің әділдігі жоқ болса, оның ұяты да жоқ” (Абай). Әділдік уақыт ағынында өзгеріп отырады. Оның алғашқы түріне көне қоғамдағы “жазалаушы әділеттілік” деген жатады. “Қанға қан, жанға жан”, талион, кек алу принциптері ілкі санада әділдік саналды. Қылмыс пен жаза,әрекет пен айыптау мәселелері әділдіктің осы түсінігімен түбірлес. Қоғамдағы меншіктік қатынастардың қалыптасуына байланысты жазалаушы әділдіктің орнына оны тепе-теңдік тұрғыдан түсіну алдыңғы қатарға шықты. Қоғамдық байлықты барлығына бірдей үлестіру идеясы әділдік талабына айналды. Бұл ұран желеуімен талай қантөгістер, революциялар, бүліктер жүріп жатты. Әлеуметтік әділетті орнатамыз деген желеумен бір ғасырға жуық коммунистер өз халықтарына бақытсыздық әкелді. Социолизм қоғамы “байлық — бұл әділетсіздік, ол кісіні аздырады, адам неғұрлым кедей болса, оның руханилығы жоғарылай түседі” деген жаңсақ пікірді құлаққа құйып келді. Шын мәнісінде, қабілеті мен білігі тең емес адамдарға мүлікті бірдей үлестіріп беру әділетсіздіктің айқын көрінісіне жатады. Мұндай түсінік әлеуметтік енжарлыққа әкеп соғады. Алайда, әлеуметтік теңдік — өркениетті қоғам құрудың басты шарты.

Пікірің қажет

«Әділ деп соны айтыңыз, тураны қисық бұрмаса?  оқушылардың пікірін тыңдау. Оқушылар пікірлерін білдіреді,тұжырым жасайды

IDEA әдісі бойынша ««Әділ деп соны айтыңыз, тураны қисық бұрмаса? »  ақынның әділдік тақырыбындағы сөзіне топтар жұмыс жасай отырып,өз ұстанымдарын қорғайды

ЕБҚ: оқушыға тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі.

Шығармашылық тапсырма

«Әділдік – адамдықтың белгісі» тақырыбында шағын әңгіме жазыңдар

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстары

ның қорытындыларын сынып алдында қорғайды.

Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Оқушыларға екі түрлі жағдаяттық тапсырма ұсынылады.

Әр

жағдаяттың шешімін талқылайды; өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B4%D1%96%D0%BA

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

IDEA әдісі

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Әділ болу – адам мінезіндегі бағалы қасиет; АДАЛДЫҚ – адам бойындағы таза ниет, бағалы қасиет, адамның сана- сезімі. Қазақтың адалдық жайында өзіндік пайым – түсінігі туралы Ұлы Абай : «Алдау қоспай, адал еңбегін сатқан, қолы өнерлі қазақтың әулиесі сол »,-дейді.

Кері байланыс

- Сабақтан қандай әсер алдың?; Өзіңе сабақтан қандай ой түйдің?

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Үйге тапсырма

«Менің түсінігімдегі - ақиқат» тақырыбында өз бастарынан өткен оқиғаға шығарма жазу.

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Азаматық және патриотизм

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Саяхат әдебі:біз өз еліміздің өкіліміз

Сабақтың мақсаты

Мәтіннің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстырады. Мәтіннің стилін ажырата алады. Жоспар құра алады.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Миға шабуыл

1.Саяхат бізге не үйретеді?

2.Саяхаттың қандай түрлері болады?

3.Саяхатқа барған ұнай ма?

 Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.

Оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Саяхат-Қазақстанда вокзалдар, туроператорлар және туризм мен саяхатқа байланысты басқа да компаниялар үшін кең таралған атау. Дамыған мемлекеттерге саяхаттайтын болсаңыз ондағы адамдар сізге барынша құрметпен қарайтынына таңғалмаңыз. Тек кейбір елдердің мәдениеті төмендеу аймақтарында ғана қауіп төнуі мүмкін. Бірақ қай елді алсаңыз да, ондағы адамдар өзге елден келген саяхаттаушыларға аса зор құрметпен қарайды, әрқашан көмек беруге дайын тұрады. Олар сізге жол көрсетеді, құдайы қонақ етеді, өз елінің ең жақсы деген жерлерімен таныстырады, сіздің саяхатыңызға қызығып, емен-жарқын әңгіме-дүкен құруға дайын болады.

«Пікіріңіз қажет»

1.                  Саяхат сіздің анаңыз ойлағандай қауіпті емес

2.                  Саяхаттаудың ең қиын кезеңі – үйден шығу

3.                  Саяхаттауды демалыспен шатастырмайық

Бес саусақ стратегиясы арқылы саяхаттың адам үшін маңыздылығына негізгі ақпараттарды анықта.

Кім? ____________

Не? ____________

Қайда?_________

Қашан?_________

Неге?________

PETT формуласы. Саяхаттау кезеңдеріен кейінгі  өзгерісі мен сабақтастығын талдайық!

ЕБҚ оқушы (есту, көру, ойлау қабілеті) тапсырманы саралау арқылы орындайды.

ЕБҚ: оқушыға тапсырманың нақты бір бөлігін ерекшелеп көрсетіп беріледі.

ПТМС формуласы

Позиция  «Саяхат жасау маңызды және пайдалы деп санауға болады/болмайды?»
Түсіндіру(себебі...)

Мысал (мұны мынадай   мысал арқылы дәлелдей аламын....)

Салдар(қорытынды жасаймын....)

Ақпараттық мәтінмен жұмыс

Дескриптор

-мәтін бойынша

 ақпарат береді

;

Оқушылар берліген пікірлерге өз ойларын ортаға салады,пікір алмасады

Дескриптор

- Саяхаттау кезеңдеріен кейінгі  өзгерісі мен сабақтастығын талдау жасайды;

Оқушылар саяхат жасаудың маңыздылығын анықтайды,өз позициясын қорғайды

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Кері байланыс

-Бүгін не білдіңіз?

-Сабаққа қатысуыңызды қалай бағалайсыз?

-Сабақта қандай қиындықтар туындады?

Сабақ аяғында көңіл-күйіңіз қандай болды?

Үйге тапсырма

«Саяхаттау кезінде уақытты тиімді пайдалануға болады ма?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Парасаттылық және әдеп

Педагогтің Т.А.Ә. (болғанжағдайда)

Күні:

Сынып:9

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтыңтақырыбы

Қарым-қатынас мәдениеті: гендерлік рөлдер

Сабақтыңмақсаты

Адамдармен қарым-қатынас жасау кезіндегі адами қасиеттер мен адамгершілік нормалардың рөлін түсіндіре отырып,сүйіспеншілік құндылығының мәнін ашу. 

Құндылықтарды дарыту

Азаматтық жауапкершілік, құрмет, ынтымақтастық

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтіңәрекеті

Оқушыныңәрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой қозғау

1.Суреттерде не көріп отырсыздар?
2.Не ерекше болды?

3.Сөздің қарым - қатынас жасаудағы рөлі қандай?

4.Тақырыпты болжап көріңіз....

Болжамдарын негіздейді

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру.

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтаусэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Қарым – қатынас дегеніміз біріккен іс- әрекет қажеттілігін туғызатын, адамдар арасындағы байланыстың дамуын орнататын күрделі көп жоспарлы үрдіс. Адамдардың танымдық хабарлар алмасуы, өзара түсінісуі, бір –бірін қабылдауы «... баланың ізгі құлықты болуы үшін оның маңайындағы адамдар, ата-ана, туған-туыстары өздері ізгі құлықты болуы тиісті. «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі»

«Серпілген сауалдар» әдісі

 1. «Мәдениет» сөзін қалай түсінесіңдер? 2.Жалпы «Сөйлеу» кімдерге тән қасиет?

3.Қалай ойлайсыздар? Ауызекі сөйлеу және жазба тілді бір-бірінен қалай ажыратамыз? 4.Тілдің маңыздылығы?

Шығармашылық жұмыс.

1.                  Адамның шын ықыласпен істеген іс-әрекеттері қандай сезім туындайды?

2.                  Сөздің қарым-қатынас жасаудағы рөлі қандай?

3.                  Сыпайы,дөрекі сөйлеу арқылы көрсет, түйін жаса.

4.                  Әдепті сөйлеудің адами қарым-қатынасқа ықпалы қандай?

5.                  жақсы ,жаман қасиет арқылы қарым –қатынас жасау,түйінде.

6.                  Адами қарым-қатынас жасау мәдениетіне нелер жатады

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

 «Эйлер шеңбері» әдісі

Қарым-қатынас типтері  бойынша негізгі идеяларды жинақтап, саралау.

Идеялар жинақталып, сараланады

А-4 параққа Эйлер шеңбері сызылып, кезекпен идеялар талқыланып, жазылады. Не?Қалай? Неге? Нәтиже? деген Мәселер бойынша идеялар сараланады.

ЕБҚ оқушыларына  (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі.

Ақпараттық мәтінмен жұмыс

Дескриптор

-қарым қатынас мәдениетінің ерекшеліктерін

анықтайды;

сипаттама береді;

Дескриптор

- қарым-қатынас мәдениетінің маңыздылығына талдау жасайды;

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Кері байланыс

Табыс сатысы» әдісі:  сатының суреті, сатының

1 - баспалдағы Мен.............. БІЛЕМІН

2 - баспалдағы Мен.................. ТҮСІНЕМІН*,

3 - баспалдағы Мен............. ЖАСАЙ АЛАМЫН

Үйге тапсырма

Қарым-қатынас мәдениеті: гендерлік рөлдер

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Азаматтық және патриотизм 

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Өзгені өзіңдей сыйла

Сабақтың мақсаты

Адамгершілік, сыйластық, өзіне, өзгеге деген құрмет сезімдерін оятады.

Құндылықтарды дарыту

Оқушылардыбір-бірінедегенқұрметкөрсетуіне, ынтымақтастыққа баулу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру «Өзіңді жұрт сыйласын десең, алдымен өз - өзіңді сыйла»

-Өзіңді сыйла

-Өзгені сыйлау сөздерінің мағынасын ашу

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Кластер әдісі.

«Өзiндi сыйлау дегенiмiз»? осы сұраққа бойыңдағы 10 қасиетті жазу

Тапсырма 

Арыстан, арыстан екенін білдіру үшін  аңдарға тәкаппарлана қарамайды ғой, оның жаратылысы мен мінезіне қарап аңдар өздері мойындайды. Қоян қанша тәкәппарланса да, арыстан болмаған соң, амал не сырт көзге қоян болып қала береді. Дегенмен, адам аласы ішінде, мал аласы сыртында.

Дәйексөз

«Сыйласаң сыйысымды боларсың»

Халық мақалы

Оқушылар дәйексөзді дәптерге жазып, мағынасын ашып, өз ойларымен жеткізеді.

Тапсырма В.Сухомлинскийдің «Адам  болып  қалу» әңгімесіне талдау жасайды.

Сұрақтар:

1. Мәтіннен қандай ой түйдіңдер? Екі  ананың  арманы  орындалды ма?  Қалай?

2. «Қара шашты  ананы  бақыт  айналып  өтті»  деуге  бола ма? Неліктен?

3. Қара шашты  ананың  тәрбиесіндегі  данышпандық  неде|?

4. Ақ шашты  анаға  қалай  көмектесуге  болады? ЕҚБ  маңызды  кездесетін термин сөздерді атайды не жазып көрсетеді

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

      өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ арағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Озiндi сыйлау дегенiмiз ол - адамнын журiс турысы, жан тазалыгы жане тан тазалыгы. Егер адам алдымен оз озiне карап, таза журсе, киiмдi де жарасымды кисе, озi ушiн аркашан iзденiп бiлiмдi болса,  арине ол жан жагындагыларга сыйлы болады.

Кері байланыс

«Аяқталмаған сөйлемдер» әдісінде:

Мен бүгін білдім...

Мен бүгін сезіндім...

Мен келесі сабақта біл­гім ке­леді ...

Үйге тапсырма

«Өзгені өзіңдей сыйла» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Азаматтық және патриотизм

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Әлеуметтік рөлдер мен мәртебелер

Сабақтың мақсаты

Азаматтық қоғамдағы азаматтардың мамандығына қарай мәртебелерін құрметтеуге және өз мәртебесін орынды пайдалануға, халқына адал қызмет етуге дағдыландыру.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту.Презентациялық көрсетілім

Жеке мәртебе(статус) - бұл адамның жеке қасиеттерімен қалай бағаланатынына байланысты шағын немесе негізгі топта алатын позиция. Әлеуметтік мәртебе – адамның үлкен адамның өкілі ретінде автоматты түрде алатын орны әлеуметтік топ(кәсіби, сыныптық, ұлттық).

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Ой талқы.Қазіргі қоғам үшін адамдардың тұрақты қарым-қатынасы сипатталады. Адам түрлі әлеуметтік топтарда - оның отбасында, жұмыста, мектепте болуы мүмкін. Олардың әрқайсысында оның әр түрлі міндеттер мен функциялары, сондай-ақ белгіленген құқықтарды қолданумен байланысты белгілі бір лауазымға ие. Бұл ереже сәйкес келеді Әлеуметтік статус адам.

ЕБҚ оқушыларына  (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Әлеуметтік рөл - белгілі бір әлеуметтік ұстанымға ие жеке адам үшін нормативті қолданатын мінез-құлық үлгісі болып табылатын, салыстырмалы тұрақты және іштей байланысты әрекеттер жүйесі.

Кері байланыс

«Алма ағашы» әдісі

Жасыл түсті алма – мен бүгін бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл – күйім көтеріңкі. Қызыл түсті алма – мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл – күйім жоқ.

Үйге тапсырма

«Әлеуметтік рөлдер» жайлы білу

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Азаматтық және патриотизм   

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ертеңгі жастар қандай болмақ?

Сабақтың мақсаты

Оқушыларды еліміздің жарқын болашағына, гүлденуіне үлес қосуға, өмірлік қағидаттарды нық ұстануға дағдыландыру

Құндылықтарды дарыту

Оқушылардыбір-бірінедегенқұрметкөрсетуіне, ынтымақтастыққа баулу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

…Мен сенемін жастарға.
Алаш атын аспанға
Шығарар олар бір таңда,
Мен жастарға сенемін!
М.Жұмабаев

Қазақтың дарынды ақиық ақыны, педагогы М.Жұмабаев ағамыз «Мен жастарға сенемін!» деп келешек ұрпаққа үлкен сенім артқан еді. Мағжанның жыры қазақ жастарына жігерлі рух, қайраттылық берді. «Мен жастарға сенемін» өлеңі жай оқып, жаба салатын өлең емес, өлеңнің тәрбиелік мәні зор. Ақиық ақынның бұл өлеңінде нағыз қазақ қандай болу керек екендігін, түп-тұлғасын айқын суреттеген.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс.Ұлт болып ұйысып, ел болып еңсемізді көтерген кезеңде қолға алар ісіміздің бірі – ұрпақ тәрбиесі болды. Халқымыздың болашағы – бүгінгі ұрпағы. Бүгінгі таңда мемлекетіміз өз тәуелсіздігін алып, өзінің дербес мемлекеттілігін қалыптастыруда. Болашақ мемлекетіміз ұрпаққа деген сабақтастықтан туындайтын дүние болғандықтан, әр халықтың болашағы жастарына тәуелді екені даусыз мәселе. Егер бүгін жастар өз халқының рухымен тәрбиеленіп өспесе, онда елдің келешегі бұлыңғыр болмақ. Өйткені, ұлттың барша мұрасы жастарға аманат етіледі. Ал, жастар оны сақтамаса және өзінен кейінгілерге тапсырып кетпесе, біртіндеп ұлттың атауы да өшіп жоғалмақ.

Қай ғасырда болсын ұлт өмірін өркендетуші саналы да салауатты, ұлтжанды, рухы биік парасатты ұрпақты тәрбиелеу – қоғам алдындағы басты міндеттердің бірі.  "Ел боламын десең, бесігіңді түзе",-дегендей, еңсесін енді ғана көтеріп келе жатқан біздің еліміз үшін дарынды, білімді, жігерлі ұрпақтардың орны бөлек. Расында, бүгінгі жас – ертеңгі елдің тірегі, келешектін келбет емес пе? Сол себепті олардың білімді, алғыр, бәсекеге қабілетті болып өсуі ел дамуындағы аса маңызды фактор.

Кластер әдісі. Еліміздің ертеңі, мемлекетіміздің жарқын болашағы білімді де білгір жастардың қолында. Елдің ертеңгі сенімі де жастардың мойнында. Қай заманда болмасын қоғамның қозғаушы күші – жастар.

Биопоэма әдісі.

Үкілі үміт таймасын халқым басыңнан,

Мол бақыт күтем жас ұрпақ сеннен жасырман.

Басқаны қайдан ұлылық күтем өз басым,

Басталған мынау бәйтерек жаңа ғасырдан

«Біз күш-қайратымызды, жастық жігерімізді тәуелсіз Қазақстанның дамуына жұмсаймыз.Ұлттық мүдде қағидасын сақтау мен ұлттық экономиканы – көтеру басты мақсатымыз»

Заманның заңғар тұлғаларының бірі - Мыржақып Дулатов: «Алыстан алаш десе, аттанамын, қазақты қазақ десе мақтанамын», - деп айтқанындай арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты жастарымыз жаңа идеяларды жүзеге асырып, өміршең істердің бастауында тұрғанда бүгінгі жас ұрпақпен  әрқашанда мақтанамыз.

«ПОПС формуласы»

Бірінші сөйлем: «Менің ойымша,….»
Екінші сөйлем: «Себебі, мен оны былай түсіндіремін…»
Үшінші сөйлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын….»
Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім…»

ЕБҚ оқушылар маңызды тірек сөздерді жазып алады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Еліміздің ертеңі, мемлекетіміздің жарқын болашағы білімді де, білгір жастардың қолында. Жастар алдынғы буын ағалардың жолын лайықты жалғастырып, өздерінің сенімді ізбасар екенін дәлелдеуде. Қай заманда болмасын қоғамның қозғаушы күші – жастар.

Кері байланыс

-Сабақта қызықты болған тұстары?

-Сабақта түсігенім

-Қиын болған тұстары

Үйге тапсырма

Ертеңгі жастар қандай болмақ?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Азаматтық және патриотизм    

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ынтымағы жарасқан ел

Сабақтың мақсаты

ҚР ның көп ұлтты мемлекет екенін нақтылай отырып, оқушыларды ұлтжандылыққа, бауырмашылдыққа, сүйіспеншілікке баулу

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

Суретте не көріп тұрсыздар?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Сұрақ – жауап кезеңі
1. Қазақстан Республикасы қашан тәуелсіздігін алды?
(1991 ж. 16 - желтоқсанда)
2. Ең алғашқы елбасы сайлауы қашан болды?
(1991 жылы 1 желтоқсанда - Президенттің сайлауы болды)
3. 1 - желтоқсан қандай күн?
(Тұңғыш Президент күні)
4. Қазақстанның жаңа конституциясы қашан қабылданды?
(1995 жылы 30 тамызда)
- Қазақта ырыс қайда барасың десе?
- Ынтымағы жарасқан елге барам деген нақыл сөз бар.

Ақпараттық органайзер. Республикамызға басқа ұлт өкілдерінің келген уақыттарымен, оқиғалар тарихын енгізу.

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

      өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

«Бірлігі жоқ ел тозады, бірлігі күшті ел озады» дейді қазақ мақалы.

Кері байланыс

Н.Айтов «Бір шаңырақ астында»

Бір шаңырақ астында, тату-тәтті ойнаймыз,

Бірге ішеміз асты да, Бірге сайран құраймыз.

Көзімізді жұмып, еркін жайғасамыз. Бүгінгі күннен  алған жақсы сөздерді ,ойларды  жүрегімізге жеткізіп, көкейімізге түйіп алайық.

Көзімізді ашайық.

Үйге тапсырма

«Ынтымағы жарасқан ел» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Әлеуметтік желілердегі блогерлер

Сабақтың мақсаты

Әлеуметтік желілердің түрлерімен таныса отырып жағымды, жағымсыз жақтарына баға береді

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды бір-бірінедеген құрмет көрсетуіне, ынтымақтастыққа баулу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Суреттен нені байқадық?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Ой шақыру Ең алдымен, танымал әлеуметтік желілерді анықтайық. Бұлар Facebook және Twitter- тан Tumblr және Instagram- ге дейін барлығын қамтиды. Олар әрқайсысы пайдаланатын және ең белсенділігін көретін адамдар.

Кесте толтыру.Әлеуметтік желілердің атқаратын қызметі қандай?

Анонимді әлеуметтік желілер

Жасөспірімдерге арналған әлеуметтік желілер

Әлеуметтік желілерді ортақ пайдалану

Халықаралық әлеуметтік желілер

Tinder-рухты әлеуметтік желілер

Әлеуметтік желілерді ортақ пайдалану

Сұрақтар

Әлеуметтік желіні қалай, қандай жолмен пайдалану арқылы осындай нәтижеге жеттіңіз?

Әлеуметтік желілерді қай уақыттан бастап белсене пайдалана бастадыңыз?

Әлеуметтік желідегі қазақ контенттеріне, парақшаларына көңіліңіз тола ма?

Жоғарыда айтып өттіңіз, адамдарға білім беретін каналды қайта іске қосу деп. Алда тағы қандай жоспарларыңыз бар?

ЕҚБ  маңызды  кездесетін термин сөздерді атайды не жазып көрсетеді

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Бүгінгі таңда әлеуметтік желілер адам өмірінің айырылмас бөлігіне айналып кетті. Қазіргі күні әлеуметтік желілер, блог жүргізуге арналған платформалар, сайттар көп.

Кері байланыс

Жалғастырыңыз:

Маған ... қызықты болды

Бұл ... қиындық туғызды

Осы ... мені ойландырды

Үйге тапсырма

Әлеуметтік желілерде қанша блогерлерді білесің?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Кибербуллинг

Сабақтың мақсаты

Кибербуллингтің не екенін және оның  зардабының қандай болатыны туралы біледі

Құндылықтарды дарыту

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы:

Еңбек өнімділігін арттыру, қоғам, мемлекет еңбек арқылы дамитынын түсіндіреді.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Суретке қарап ойыңыз?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Тапсырма №1.Бейнетаспа көреді. STOP кадр әдісімен талқылау жүреді.

Мәтінмен жұмыс.

Интернеттің қолдану аясы кеңейген сайын ақпараттық кеңістікте адамның қауіпсіздігіне байланысты небір терминдер өмірге келуде. Бұл терминдердің пайда болуына жаңа факторлардың ықпалы бар. Соңғы жылдары ғаламторда балаларға жасалатын зорлық-зомбылықтың көбейгені көңілге алаңдаушылық тудырады. Ғалымдар осы құбылысты "кибербуллинг" деп атады.

Буллинг пен кибербуллинг баланы өз-өзіне қол жұмсауға дейін жеткізеді. Қазіргі таңда еліміздегі жасөспірімдердің 12 пайыздайы осы кибербуллингтен зардап шегеді екен.

Осы мәселе турасында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев былтырғы  «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қи­мыл кезеңі» атты Қазақстан халқына Жол­дауында «Балаларды кибербуллингтен қор­ғау жөніндегі заңнамалық шараларды қабылдайтын кез келді. Балалар құқын қорғау жөніндегі басқа да шараларды күшейту керек», деген болатын. Бүгінде жат ағымның жетегінде кеткен жастардың басым көпшілігін де осы кибершабуылдың құрбаны деп қарауға болады.

Кибербуллинг – интернет, әлеуметтік желі, түрлі сайт арқылы қоқан-лоқы көрсету. Жәбірлеуші телефонмен хабарласып немесе әлеуметтік желіде жазып, адамды қорқыта алады. Кибербуллинг жасаушы ауызша немесе белгілі бір фото, видео жариялап, қорлауы мүмкін.

Осы күні ғаламторда баланың өз-өзіне, жақындарына, туыстарына қол жұмсауына итермелейтін ойындар да аз емес. Бұдан бірнеше жыл бұрын кибербуллингтердің "жемісі" саналатын «Көк кит», «Тыныш үй», «Мені сағат 04:20-да оят», «Қызыл жапалақ», «Киттер мұхиты», «Құс жолы», «NaN», «F57» сынды ойындар дүние жүзін дүрліктіргені белгілі. Енді осындай қауіпті ойындардың қазақ тілінде де пайда бола бастағаны жұртшылықты алаңдатуда.

Кибербуллинг өз құрбанына тәулігіне 24 сағат бойы тыным бермейді, жасөспірімнің өзінің қорғаусыз қалғанын сезінтіп, ауыр психологиялық күйге ұшыратады. Жасөспірім өзін кім аңдып жүргенін білмейді және қауіпті ұлғайтып көрсетуге бейім келеді.

ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Кибербуллинг – адамды интернетте, мысалы әлеуметтік желілерде қорлау немесе қудалау.

Кері байланыс

Жалғастырыңыз:

Маған ... қызықты болды?

Бұл ... қиындық туғызды?

Осы ... мені ойландырды?

Үйге тапсырма

«Кибербуллинг» жайлы ойың

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Белсенді және пассивті кірістер

Сабақтың мақсаты

Пассивті және белсенді тасымалдаудың ұқсастығы мен айырмашылықтарын

Құндылықтарды дарыту

Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Сабақтың тақырыбы мен мақсаттарын бірлесіп ашу
Түсіну.

Топтарға бөлу - пассивті және белсенді тасымалдау сызбаларының бейнесі бар көп түсті карталарды таратады. Балалар топтарға бөлу түстерге негізделген деп, қателесіп, шын мәнінде көрсетілген диаграммаларға сәйкес деп санайды. Бұл команда құруда өз үлесін қосады.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс Банк операциялары

 Бейнесабақты көреді, өзіне қажетті мағлұматты дәптерге түртіп алады.

 Банк операцияларын «PETT формуласы» әдісі анықтайды.

GREАT кестесі  бойынша Белсенді Пасивті кірістертүрлерін сипаттайды

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

      өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Біз білетін сауатты адам әріп танып, қолына қалам ұстай алады. Әріп таныған адам мәтін оқып, оның мағынасын түсіне біледі. Оқыған адам өзі шимақтап, біртіндеп жазуды үйренеді. Бұл – мектеп табалдырығын аттаған кез келген бала машықтанатын қабілеттер.

Кері байланыс

1.                  Бүгінгі сабақ мазмұны түсінікті ме?

2.                  Не түсініксіз?

3.                  Нені білгіңіз келеді?

4.                  Мақсатымызға жеттік пе?

Үйге тапсырма

«Белсенді және пассивті кірістер» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Отбасылық бюджеттің түрлері

Сабақтың мақсаты

Отбасындағы жеке және ортақ мақсаттары, жеке және ортақ міндеттері, жеке және ортақ жауапкершілік, т.б. осы сипаттағы мәселелер өте маңызды.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Суретке қарап тақырыпқа болжам жасаңыз.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Ой шақыру.Үнемшіл адам тиыннан теңге құрайды, ысырапшыл табыс тапқанмен тақырға отырады. Қаржыгерлер тұлғаның табысты болуы тікелей өзіне байланысты екенін айтады, яғни басты мәселе − жоспарда.

Мәтінме жұмыс

Отбасы бюджеті − отбасы кірісі мен шығысын есептей отырып жасалған қаржылық жоспар. Қаржы жоспарын дұрыс құру мен нақты орындауотбасы мүшелеріне тікелей қатысты. Мамандар отбасының қаржылық жоспарын құру сіз таңдаған бюджет түріне байланысты екенін айтады, яғни алдымен бюджет түрін анықтап алған дұрыс. Оған төмендегі 3 категория кіреді:
         1.Бірлескен отбасылық бюджет;
         2.Бөлек отбасылық бюджет;
         3.Араласқан отбасылық бюджет.
Бірлескен отбасылық бюджет деп − ерлі-зайыптылардың кірістерін бірге жинақтап, қаражатты барлық отбасы шығыны мен жеке шығындарға жоспарлы түрде жұмсауын айтамыз. Көп отбасылар осы тәсілді қолданады.
Бөлек отбасылық бюджетте әр отбасы мүшесі өз табысына жеке иелік етеді. Мұндай отбасылар батыс мемлекетінде жиі кездеседі. Олар бір-бірне қаржы жағынан тәуелді болғысы келмегендіктен, отбасы шығынын жеке төлейді, тек аса көп қаражат қажет шығындарда ғана бірлесіп шешім қабылдайды.
Араласқан отбасылық бюджет − бірлескен және бөлек отбасылық бюджет сипатына ие қаржылық жоспар. Бұл жерде отбасы мүшелері бірлесіп ақша жинайды, алайда оған барлық табысын бермейді, алдын-ала келісіп жоспарланған соманы ғана жинап отырады. Ал табыстың қалған бөлігін өз қалауынша жұмсайды.
      Әдетте отбасылық бюджетті есептеу барысында келесі айда жұмсалатын шығын мен кіріс назарда болады. Осы орайда барлық отбасы шығыны, балаларды қамтамасыз ету, отағасының және әйелінің жеке шығынынан бөлек, жуық арада болуы мүмкін тосын жағдайға қаржы қарастырған дұрыс.

ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

      өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Отбасы шаруашылығын, әсіресе, отбасылық бюджетті жоспарлау және басқару істерінің дұрыс және үйлесімді тұрғыда үздіксіз жұмыс жасауын қамтамасыз етудің сол отбасы үшін де, тұтастай еліміз үшін де маңызы аса зор.

Кері байланыс

«Таңдау» әдісі.
1. Мен сабақ
қызықты _____________ қызықсыз болды деп ойлаймын.
2. Мен сабақта: үйрендім
көп нәрсені _____________ үйренгенім аз болды.
3. Мен басқаларды
мұқият ______________ зейінсіз
тыңдадым.
4. Мен пікірсайыстарға
жиі ______________ сирек
қатыстым
5. Мен сабақтағы өз жетістіктеріме
ризамын ____________ риза емеспін.

Үйге тапсырма

Отбасылық бюджеттің түрлері

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Отбасы бюджетін жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Оқушылар отбасының маңыздылығын дәлелдеуге, отбасы мүшелерінің функционалдық рөлін талдауға үйренеді. Отбасы қаражатын үнемдеу туралы қарапайым экономикалық түсініктер қалыптастырады.

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Топқа бөл:

1) «Ахметовтар» отбасы

2) «Оспановтар» отбасы

3) «Асқаровтар» отбасы

Жұмыс ережесін келісу Сабақта бір-бірімізді сыйлаймыз, тыңдаймыз! Уақытты үнемдейміз! Нақты,дәл жауап береміз! Сабақта өзіміздің шапшаңдығымызды, тапқырлығымызды көрсетеміз! Сабаққа белсене қатысып, жақсы баға аламыз! Топ ережесі: Бір-бірімізді тыңдаймыз десек 1 рет шапалақтаймыз! Ұйымшыл боламыз десек 2 рет шапалақтаймыз! Белсенділік танытамыз десек 3 рет шапалақтаймыз!

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

«Ойластыр» айдары

Мұғалім тақтадағы суретті көрсетеді. Оқушылар осы суретті көргенде ойларына не түсті,соны 1 минут ішінде жазады. Сосын сол сөзді не үшін жазды түсіндіреді. Егер оқушылар сөздерінің ішінде ерекше сөздер болса, сол сөзді не үшін жазды, бұл тақырыпқа (не айтылған сөзге қандай қатысы бар) соны айтып беруі керек «Ақшаны сыйласаң ол да сені жақсы көреді»немесе «Тиыннан сом құралады» деген мақалдар біздің бүгінгі сабағымызға қатысты айтылғандай.

Отбасы бюджеті дегеніміз – бұл әдетте кесте түрінде бір айға жасалатын отбасылық кірістер мен шығыстардың есебі, отбасылық баланс

Біздің барлығымыздың отбасымыз бар.Біз онда тәрбиеленеміз,демаламыз,еңбек етеміз,барлық қуаныш пен қиыншылықты бірге бөлісеміз.Барлығының ортақ ісі – отбасын дұрыс ұстап,әр мүшенің дамуына мүмкіндік туғызу.Отбасындағы шаруа ақылдасып шешіледі.Отбасы табысты да барлығына ортақ.Оның мүшелерінің керегіне жұмсалады.Жұмыс істеп табыс табу арқылы отбасы қоры жиналады.олай болса «Отбасы бюджеті»біздің отбасымыздың экономикасы

- Қалай ойлайсыздар, отбасы бюджеті де болуы мүмкін бе?

- Отбасы бюджетін кімдер құрайды?

- Қалай құрайды?

- Бұл отбасына келіп жатқан кірістер болып саналады.

- Отбасы бюджеті қалай жұмсалады? Қайда жұмсаймыз?

Бұл отбасынан кетіп жатқан шығыстар.

Бір сөзбен айтқанда, отбасы бюджеті кіріс пен шығыстан құралады.

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Отбасылық бюджетті жоспарлау дегеніміз отбасы кірістері мен шығыстарын есептей отырып жасалған қаржылық жоспар. Ал осы қаржы жоспарының дұрыс құрылғаны мен дұрыс орындалуы отбасы мүшелеріне де байланысты екенін ескерген жөн.

Кері байланыс

Рефлексия (жеке,жұпта,топта, ұжымда)

Үйге тапсырма

Өз отбасыңның бір айлық отбасылық бюджетін есептеп келесіңдер.

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Жинақтарды қалай сақтауға болады

Сабақтың мақсаты

Жинақтардың пайдасы, зияны, сақтау жолдары туралы біледі

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Жинақ дегеніміз не?

Қағазды үнемдеп қолдансақ, ағаштарды құтқара аламыз ба?

Нарықта не себепті әділ баға болмайды?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Жинақтың пайдасы мен зияны туралы бейнебаян көрсетіледі

Мәтінмен жұмыс

Жинақ салым – бұл теңгелік депозиттер ішінде ең жоғары сыйақы мөлшерлемесі бар, қайтарып алынбайтын салым.

Мөлшерлемелер нарықта өзгеруі мүмкін. Алайда жинақ салымдар бойынша олар қашанда жоғары деңгейде. Бұл осы салымдар бойынша ең қатал шектеулердің орнын толтыруға арналған өтемақы: жинақ салымды мерзімінен бұрын алу үшін алдымен сұрау салу керек. Әрі қарай оны 30 күн өткен соң алуға мүмкіндік бар. Бұл ретте есептелген бүкіл сыйақы сомасының барлығы дерлік жойылады.
Жинақ салымы ақшасын банкке ұзақ уақытқа салуды жоспарлаған және оны мерзімінен бұрын алмайтындығына сенімді салымшылар үшін өте қолайлы.

Авторлық ойын.

Сіз жинақ салымын ашуға дайынсыз.

Депозитті таңдау барысында мына сұрақтарға жауап беріңіз:ақшаны қай мерзімге саласыз?салымыңызды толықтырып тұрасыз ба?

Сыйақы мөлшерлемесі бұған тікелей байланысты.Жинақ салымдардың мерзімділігіне қарай сыйақы мөлшерлемесі де әрқалай болады.Толықтыруға болатын салымдардың мерзімі ұлғайған сайын сыйақы мөлшерлемесі азаюы мүмкін.

Толықтыруға болмайтын салымдардың мерзімі ұлғайған сайын сыйақы мөлшерлемесі арта түседі.

Толықтыруға болатын және болмайтын жинақ салымдарды бір айдан үш жылға дейінгі мерзімділігін таңдай отырып, ашуға болады. Мерзімдерге қатысты кез келген банктің стандартты ұсынысы - бір, екі және үш жыл. Алайда бірнеше айлық мерзім бойынша да ұсыныстар жетерлік. Есіңізде болсын: жинақ салымнан мерзімінен бұрын ақша алудың еш жөні жоқ. Өйткені бұл жағдайда есептелген табыстан айырыласыз.

Жинақ салымдар бойынша ең жоғары жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемелерін Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры есептеп шығарады. Ақпарат ай сайын жаңартылады.

1 Егер ұсынылған ең жоғары мөлшерлеме әрі қарай өсетін болса, әрбір банк жаңа депозиттер бойынша мөлшерлемелерді көтеру немесе бұрынғы деңгейінде қалдыру жағын өзі шешеді. Бұл нарықтағы жағдайға, банктің депозиттік саясатына және әрбір банктің депозиттерге деген қажеттілігіне тікелей байланысты.

2 Егер ұсынылған ең жоғары мөлшерлемелер төмендейтін болса, ең жоғары мөлшерлемеге тең мөлшерлемемен депозит ашатын банктер келесі айда депозиттер бойынша мөлшерлемелерді азайтады. Мақсат – оларды ұсынылған шектен асырмау.

ЕБҚ оқушыларына  (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Ақша жинаңыз. Тек ақшаны тойға, жақсылыққа, оқуға, жаңа дүние сатып алуға, саяхатқа шығуға, жақсы демалуға жинайтын болыңыз. Ақшаны «қара күнге» деп жинамаңыз.

Кері байланыс

-Сабақтың қызықты тұстары.........

-Сабақта қиын болған тұстары.........   

Үйге тапсырма

«Жинақтарды қалай сақтауға болады» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қаржы пирамидасы.

Сабақтың мақсаты

Қаржы пирамидасының қоғамдағы әлеуметтік өзгерістерге әсер етуі, азаматтар  арасында күдікті ойлармен, көзқарастардың қалыптасуының дұрыс емес факторлардың жойылуы туралы дұрыс бағдар алады.

Құндылықтарды дарыту

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы:

Еңбек өнімділігін арттыру, қоғам, мемлекет еңбек арқылы дамитынын түсіндіреді.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру.

Қаржы пирамидасы дегеніміз не?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Қаржылық пирамида – ақшаны немесе өзге мүлікті не оған жеке және (немесе) заңды тұлғалардың құқығын тартудан кірісті қабылданған міндеттемелерді қамтамасыз ететін кәсіпкерлік қызметке тартылған қаражатты пайдаланбай тарту жөніндегі заңсыз қызметті осы активтерді қайта бөлу және басқа адамдардың жарналары есебінен бір қатысушылардың баюы жолымен жүзеге асыратын ұйым.

Қаржы пирамидасының ерекшелігі – тез және оңай ақша табу туралы уәде. Қаржы пирамидалары көбінесе өздерін инвестициялық кәсіпорын ретінде көрсетеді. Олар, мысалы, акциялар мен облигацияларды сатып алуды ұсынады, жоғары өнімді құрылысқа, алтын өндіруге немесе ультра тиімді өндіріске инвестиция салуға уәде береді. Олар жарнама науқанында қатты және тартымды ұрандарды ұсынады: Интернет компаниясы, инновациялық жоба, криптавалюталар, тұрғын үй кооперативтері, алтын, әлеуметтік желілер.

Заманауи пирамидалардың өмір сүру ұзақтығы ұйымдастыру көлеміне және бағдарламаларға байланысты. Көлемі мен ерекшелігіне байланысты, ол 3 күннен 16 жылға дейін жүзеге асыра алады. Мысалы, пирамида түріндегі әйгілі Madoff Investment Securities (АҚШ) инвестициялық компаниясы 48 жылға созылды (1960-2008).

Қаржы пирамидаларының негізгі түрлерін кестеге түсіріп, анықтама береді

Мысалы: «Finiko» пайдаланушыларға «Сyfron Сapital OÜ» платформасында криптовалюталық және басқа инвестициялық құралдарды сатып алуды ұсынады. Бұл жылжымайтын мүлікті, автомобильдерді сатып алуға, міндеттемелерді өтеуге және инвестициялауға байланысты жағдайларды жалған түрде ұқсастыратын ойын алаңы. СYFRON (CFR) – есептеулер жүргізілетін криптовалюта ресми валюта болып табылмайды және қаржылық құндылығы жоқ.

ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Қаржылық пирамида – ақшаны немесе өзге мүлікті не оған жеке және (немесе) заңды тұлғалардың құқығын тартудан кірісті қабылданған міндеттемелерді қамтамасыз ететін кәсіпкерлік қызметке тартылған қаражатты пайдаланбай тарту жөніндегі заңсыз қызметті осы активтерді қайта бөлу

Кері байланыс

“Идеялар себеті”

Бүгінгі тақырыпта алған мәлімметірм.

Сабақта қиын болған тұстар.

Үйге тапсырма

«Қаржы пирамидасы» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Медиасауаттылық және қаржылық сауаттылық

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қаржылық әлеует

Сабақтың мақсаты

Экономиканы реттеу әдетте екі нысанда - өзін-өзі реттеу және мемлекеттік реттеу нысанында жүргізіледі.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Суретке қарап не айтамыз

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Экономиканы реттеу әдетте екі нысанда - өзін-өзі реттеу және мемлекеттік реттеу нысанында жүргізіледі. Біріншісі қоғамдық өндірістің түрлі буындарында қаржы базасын қалыптастырудың шаруашылық жүргізуші субъектілердің өздері жасап, пайдаланатын әдістерімен сипатталады. Екінші нысан қоғамдық өндірістің даму үдерісіне мемлекеттің сан алуан экономикалық тетіктері, соның ішінде қаржылық тұтқалар арқылы араласуын бейнелейді. Экономиканы мемлекеттік реттеуге қаржы жүйесінің барлық сфералары мен буындары қатысады, оның үстіне қаржы жүйесінің әр буыны ықпалының өзгешеліктері болады, айталық, ұлттық экономика ара қатынастарының (ұдайы өндірістік, салалық, өңірлік және т.б.) сан алуан түрлері реттеледі.

Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу бұл макроэкономикалық тепе-теңдікке және экономиканың жұмыс істеуінің әрбір нақтылы кезеңінде оның үдемелі дамуына әсер ету үшін, сондай-ақ қаржылық ресурстарды шебер пайдаланудың күнделікті үдерісін қамтамасыз ету үшін шаруашылық жүргізуші субъектіге мемлекеттің қаржылық ықпал жасауының нысандары мен әдістерін мақсатты және дәйекті қолдану үдерісі ретінде сипатталады. Мұндай реттеудің қажеттігі мемлекет тарапынан қоғамдық өндірістің дамуын керек бағытта түзетіп отыруды талап ететін өндірістің сипатымен анықталады.

Оқушылар міндетті:

       - сақтандыру компаниясының кірістері мен шығыстарының жіктелуін зерттеу

       - сақтандыру компаниясының қаржысының құрылымына әсер ететін факторларды білу

       - сақтандыру ұйымдарының салық салу ерекшеліктерімен танысу

емлекет тарапынан экономикалық үдерістерді реттеу кез келген қоғамдық жүйенің, соның ішінде қаржыны басқарудың ажырағысыз элементі болып табылады.

ЕҚБ  маңызды  кездесетін термин сөздерді атайды не жазып көрсетеді

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Қаржының құрылымы мен мазмұны түрлі елдерде түрліше. Экономикасы бір орталықтан басқарылатын елдерде мемлекеттік қаржы, мемлекетгік бюджет пен бюджетг тыс қорлардың құралуы айқындаушы орын алады.

Кері байланыс

Жалғастырыңыз:

Маған ... қызықты болды

Бұл ... қиындық туғызды

Осы ... мені ойландырды

Үйге тапсырма

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қандай да бір қауіп туындаған жағдайда нені білу маңызды?

Сабақтың мақсаты

Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені.

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

Қауіпсіздік дегеніміз не?

Неден, қалай қорғанамыз?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Өндірістік және табиғи ортада төтенше сипаттағы жағымсыз факторларды қалыптастыру процестерін талдау, – мекендеу ортасындағы жоғары техногендік қауіп аймағын анықтау, – алғашқы медициналық көмек көрсету, төтенше жағдайлардың салдарын болжау және жою.

еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі және қоршаған ортаны экологиялық қорғау бойынша;

Білім беру бағдарламасының міндеті мамандарды даярлау болып табылады :

қабілетті:

lөндірістік жағдайға оның қауіпсіздігі мен зиянсыздығына қатысты талдау жүргізу,

Қолайсыз жағдайларды жою және алдын алу үшін шешім қабылдау:

lхимиялық, биологиялық, радиациялық, экологиялық және басқа да қауіпсіздік түрлерінің негіздері;

Қауіпсіздік ережелерін тізбектеу;

Қауіпсіздік шараларының түрлерін ажырату;

ЕБҚ оқушыларына  (есту, көру, қабылдау деңгейі төмен)қосымша қолдау көрсету мақсатында үлестірме материал беріледі.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады 

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Ақпараттық қауіпсіздік — мемлекеттік ақпараттық ресурстардың, сондай-ақ ақпарат саласында жеке адамның құқықтары мен қоғам мүдделері қорғалуының жай-күйі.

Кері байланыс

«Аяқталмаған сөйлемдер».

Мұғалім оқушылардың жауаптарын жалпылап, қорытындылайды.

Үйге тапсырма

Қандай да бір қауіп туындаған жағдайда нені білу маңызды?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Төтенше жағдайларда өзіме және  басқаларға қалай көмектесе аламын?

Сабақтың мақсаты

Төтенше жағдайлар орын алғанда басқаларға көмектесу шаралары туралы білім алады.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

су тасқыны болды делік?

Ситуациядан шығу жолдары

-

-

-

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Қоғамдық орындардағы қауіпсіздік аса маңызды. Әсіресе, адам көп жиналатын ғимараттардағы тәртіп бірінші кезекте сақталуы тиіс. Себебі, төтенше оқиға туындай қалғанда адамдардың өздерін сабырлы ұстап, ережеге сәйкес әрекет етуі көп адамның өмірін сақтап қалуда сеп болады. Осыған орай көпшілік орындардағы төтенше жағдай кезінде әрекет етудің жолдарын ұсынсақ.

1. Сулы шүберек. Ғимарат ішінде өрт шыға қалса, алдымен оның түтіні қауіпті. Себебі, опат болғандардың көбісі улы түтіннен көз жұмады дейді құтқарушылар. Сондықтан, оқушылар мен студенттерге, ересектерге жанып жатқан жерден шығудың жолымен қатар «Сулы шүберек» қағидасын үйрету керек. Өрт кезінде мүмкіндігінше су тауып, шүберекті дымқылдау керек. Орамал, шарф, футболка немесе жейденің жеңі, көйлектің етегін жыртып алып, сулау керек. Дымқыл мата түтіннің ішіндегі улы қоспаларды тұтып қалып, құтқарушылар келгенше жан сақтай тұруға мүмкіндік береді.

2. Шығатын есіктерді есте сақтау. Балаларға да, өзіңізге де кез келген жерге барғанда алдымен сыртқа шығатын есік-терезелерді есте сақтауды үйретіңіз. Ғимараттан қосымша шығу есіктерін іздемейтініміз жасырын емес. Ал бұл – абыр-сабыр кезінде өте маңызды. Сондықтан, барған жеріңізде сыртқа шығатын есіктерді байқап, есте сақтауды әдетке айналдыру керек. Өзіңіз таппасаңыз, сол орынның қызметкерлерінен сұрап алған жөн.

3. Топтың арасынан жол іздеу. Бұл тұста 3 ережені есте сақтау керек.

– Көпшілікке қарсы жүрмеу. Әрқашан адамдар жаппай қозғалып бара жатқан бағытпен жүруіміз керек. Артта жақындарыңыз қалса да көпшілікке қарсы жүруге болмайды – таптап кетуі мүмкін. Туыстарыңыз да осы ережені есте сақтаса, сыртқа шыққан соң кездесуге болады.

– Бұрыштар, тіреулер мен бағандар секілді кез келген кедергілерді айналып өту керек. Ол үшін алдымызда не бар екенін мүмкіндігінше алыстау бағамдау керек. Екі қолымызды алдымызға айқастырып, екі алақанмен екі иықты ұстап, шынтақты алға бағыттап жүру керек. Сонда құлап қалған жағдайда да тыныстауға мүмкіндік болады.

– Кенет құлап қалсаңыз, бірден тұруға әрекет етіңіз. Мұндай жағдайда басыңызды қорғап, бүк түсіп жату деген ережені ұмытыңыз! Қасыңыздан өтіп бара жатқан адам немесе кез келген заттан ұстап, жылдам тұрып кету керек. Аяғынан ұстаған адамыңыз сізге қарсылық көрсетуі мүмкін, сол үшін тез арада тұрып кетуге тырысыңыз. Бұл – төтенше жағдай кезіндегі ең маңызды ереженің бірі

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Қоғамдық орындардағы қауіпсіздік аса маңызды. Әсіресе, адам көп жиналатын ғимараттардағы тәртіп бірінші кезекте сақталуы тиіс.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Төтенше жағдайларда өзіме және   басқаларға қалай көмектесе аламын?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Өмір мен денсаулыққа қауіпті жағдайлардан қалай шығуға болады?

Сабақтың мақсаты

Денсаулыққа қауіпті заттардан шығу жолдары туралы білім алады

Құндылықтарды дарыту

Оқушыларды бір-біріне деген құрме ткөрсетуіне, ынтымақтастыққа баулу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой қозғау.

«Өмір мен үшін қымбат» тақырыбына 5 минуттық жазбаша тапсырма

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Бейне ролик. Денсаулыққа зиян келтіретін заттар

Мәтінмен жұмыс

Балалардың судағы қауіпсіздігінің негізгі ережесі:

Белгі қойылған жерден асып жүзуге болмайды, ол болмаған жағдайда жағадан алыс жүзбеу керек;

Кемеге жақын жүзуге болмайды;

Таяз жерге немесе белгісіз тереңдікке секіруге болмайды;

Қайық, айлақ, көпір үстінен және арналмаған жерлерден секіруге болмайды;

Күнге қыздырынғаннан кейін немесе ұзақ жүгірістен соң суға секіруге болмайды, себебі естен айырылып қалу немесе жүректің тоқтап қалуы мүмкін. Алдымен сумен шайынып алу керек;

Дауыл немесе толқын болған жағдайда шомылуға болмайды;

Қарсыласыңды суда ұстап тұру ойынымен ойнауға болмайды, себебі жолдасың тұншығып және есін жоғалтуы

кестеге түсір.

Өрт, жол қауіпсіздік ережелеріне тап болған жағдайда?

Іздену.  Кімнен көмек сұраймыз, қалай ситуациядан шығамыз?

ЕБҚ оқушылар негізгі термин сөздерді мәтіннен анықтайды;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Ғалымдардың есептеулері бойынша адамдардың денсаулық жағдайы 50—52%-ы — өмір сүру салтына, 20-25%-ы — тұқым қуалау факторларына, 18—20%-ы — қоршаған орта жағдайларына, ал 7—12% ғана денсаулық сақтау саласының деңгейіне байланысты болады.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Өмір мен денсаулыққа қауіпті жағдайлардан қалай шығуға болады?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қауіпсіздік мәселесін кіммен талқылауға болады?

Сабақтың мақсаты

әр түрлі жағдайларда жауапты шешімдер қабылдауды сыни бағалайды.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Суретпен жұмыс

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Бүгінгі күнге дейін қанша тырыссақ та, киберкеңістіктегі қауіпсіздік мәселесі даулы тұжырым болып отыр. Кейбір мемлекеттер әлі күнге дейін киберкеңістіктегі қауіпсіздік туралы заңдар қабылдауда. Сондағысы бізді бақылаудағы өкілеттіліктерін кеңейткенін ақтап алғысы келеді. Киберкеңістегі қауіпсіздік пен қылмыс әртүрлі ұғым екеніне қарамастан, бұл ұғымдардың түсініксіздігі және қылмыстық заңнаманың кең қолданылуы заңды іс-әрекеттердің өзін қылмыс деп тануға итермелейді.

Мұның бәрі сарапшылар, құқық қорғаушылар және дүниежүзіндегі басқа да мүдделі тараптар үшін күрделі мәселеге айналған. Әсіресе шешім қабылдайтын тарап қауіпсіздіктің анықтамасына қатысты бұлыңғыр түсінік жолында қалып, негізгі бостандықтарымызды құрбандыққа шалып жіберсе, аталған мәселелердің кейбірі қауіпсіздік пен құпиялылықтың өзара қарым-қатынасына да кесірін тигізеді ғой. Міне, осыдан келіп маңызды сұрақ туындайды, біз кімді әлде нені қорғаштаймыз: Мемлекетті ме? Экономиканы ма?

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Жағымсыз жағдайдың алдын алу үшін Ішкі істер министрлігі жедел-алдын алу шараларын жиі ұйымдастырады.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Қауіпсіздік мәселесін кіммен талқылауға болады?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Отбасын жоспарлау

Сабақтың мақсаты

Отбасын жоспарлаудағы ерлі зайыптының , отбасын құру принциптері туралы білім алады.

Құндылықтарды дарыту

Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

Үйлену оңай, үй болу қиын . Халық мақалы өз ойымызды айтамыз

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Сұрақтарға  жауап іздейміз?

Отбасын құру үшін ең алдымен нені білу керек?

Бұл кімдердің алдында талқыланады.?

Отбасын құру үшін дәрігердің көмегі керек пе?

Отбасын құру принциптерін тізбекте?

Дәрігердің көмегіне нелер жатады. Тұқым қуалайтын аурулардың тізбегіне тоқталу

Денсаулықтың негізгі пореметрлерін ата?

Бүкіл дүние жүзінде соңғы жылдары салауатты өмір сүру және жауапты ата-анаға көп көңіл бөлуде.
ДДҰ анықтамасы бойынша жанұяны жоспарлау — бұл әлеуметті-экономикалы, құқықты, керекті, сау бала туу, аборт алдын алу, репродуктивті денсаулықты қорғау, некеде жақсы қатынас бағытында медициналық шаралар бірікпесі.
Жанұяны жоспарлау — өзіміздің өмірімізде белсенді қатысатын түсінік. Жанұяны жоспарлау деген не және ол неге өте маңызды? Көп жылдар жанұяны жоспарлау босануды шектеу деген түсінікпен келген. Бірақ та жанұяны жоспарлау - әйел денсаулығын бала

Жанұяны жоспарлау деген не?
Жанұяны жоспарлау бойынша кеңес беру этаптары.
Жанұяны жоспарлау принциптері.
Кеңес беру қадамдары.
Контрацепция әдістері.

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Жанұяны жоспарлау — өзіміздің өмірімізде белсенді қатысатын түсінік.

Кері байланыс

сауалнама толтыру: · Бүгінгі сабақ саған түсінікті болды ма? · Қандай сұрақтар қиындық туғызды? · Қандай сұрақтар жеңіл болды? · Өзіне бүгінгі сабақтан не алдың? Оқушы сауалнама толтырады

Үйге тапсырма

«Отбасын жоспарлау» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Тіршілік қауіпсіздігі

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

АИТВ және ЖИТС туралы не білеміз?

Сабақтың мақсаты

АИТВ және ЖИТС туралы білім алады

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

Адамның иммунтапшылық вирусы инфекциясы және жұқтырылған иммунтапшылығының синдромы (АИВ/ЖИТС) — адамның иммунтапшылық вирусы (АИВ) қоздырған инфекцияның организмге әсерінен дамитын дертті жағдай

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

1. СПИД қайдан келді?

АИТВ-ның екі түрі бар: Оның біріншісі бастапқыда шимпанзелерде пайда болған АИТВ-1. Ал екіншісі африкалық маймылдардан шыққан АИТВ-2. Осы түрлердің арасында тағы бірнеше кіші түрлер бар. Қазіргі уақытта өлімге әкеп соқтыратын ең қауіпті түрі АИТВ-1 болып табылады. АИТВ-1-дің адамдарға қашан жұққанын ешқашан біле алмауымыз мүмкін. Көп ғалымдардың пікірінше, адамдар бұл індетті 1931 жылы, тіпті одан бұрын жұқтырған. Ал сол уақытта кейбір тайпа шимпанзелерді жеп, тамақтанғандықтан, осы қауіпті аурудың пайда болуы шимпанзелермен байластырылады.

Вирустар дәстүрлі мағынада тірі емес және олар жиі организмдер өзін қалай ұстап, дамыды деген көрінісімізді жоққа шығарады. Адамдар жұқтырған АИТВ-ның ең ерте түрі әлсіз болған, тіпті кейде иммундық жүйе оларды тоқта алған деп саналады. Бірақ уақыт өте келе вирус қатты күшейіп, мутацияланып, қайтадан тұтастанды. 80-ші жылдардың басында ауруды бірінші рет анықтаған кезде, ол іс жүзінде өлімге әкелетін індет болды.

2. Бұл инфекция адамдарға қашан жұға бастады.

СПИД жұқтырған алғашқы адам Конго демократиялық республикасының астанасы Киншаста тіркелді. Оны 1959 жылы сақталған тін үлгісінен анықтады. Содан бұл ауру Атлант мұхиты арқылы келесі онжылдыққа дейін жетті. Ал СПИД-пен алғаш болып Миссури штатынан шыққан Роберт Рейфорд есімді жасөспірім ауырды. Қауіпті індетке шалдыққан жасөспірім 1969 жылы СПИД-тен қайтыс болады. Дәрігерлер Рейфорд «шақырту бойынша жыныстық қызмет көрсететін» бала болған деп есептейді. Ал 1977 жылы Европада алғаш болып Арвид Ное есімді норвегиялық теңізші СПИД-тен ажал құшты.

СПИД екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Еуропада пайда болған деген де белгілер бар. Ол кезде иммундық жүйесі әлсіреген адамдарға ғана әсер ететін ауру балалардың өмірін жалмай бастады. Осындай ұқсас індет түрін жұқтыру науқас СПИД-пен ауырған дегенді білдіреді. Ал Голландия зерттеушісі бұл індет Балтықтың порт қаласы Данцигтан басталып, Еуропаның бүкіл аумағына таралған деп санайды.

Ауру шприцті қайта пайдалану салдарынан таралған деп есептелінеді, себебі сол кезде көпшілігі бір рет қолданылған инені бірнеше рет пайдалуды әдет қылған. Бір қызығы, ол кезде балалардың тек үштен бірі ғана аурудан қайтыс болды. Яғни, сол уақытта олар жұқтырған вирус бүгінгі күндегі өлімге әкеп соғатын ауру түріне айналып үлгермеген.

3. Нөлдік науқас.

Франция-Канада рейсінің Гетан Дугас есімді жолсерігі Америкада СПИД жұқтырған алғашқы науқас деп саналды. Бірақ, бұл даулы мәлімдеме. Себебі, Дагас АИТВ жұқтырған және Солтүстік Америкада СПИД-пен ауырған алғашқы адам емес. Өйткені, Америкада бұл індетті алғаш болып Миссури штатының жасөспірімі жұқтырған болатын. Алайда, Дугастың ауруын елемеу салдары аурудың кеңінен таралуына әбден серпін берген болуы мүмкін.

СПИД-тің АҚШ-та пайда болғанын анықтайтын көптеген ерте жағдайлар Дугаспен байланысты болды. Жолсерік ретінде жұмыс істегендіктен, ол үлкен қалаларға көп барды. Және оның гейлердің моншасына бару әдеті жүздеген еркекпен байланысқа түсуге әкеп соқты. Ал, өз кезегінде ол серіктестер тағы бірнеше еркектің көңілін көтерген. Бұл 1980 жылдарда аурудың экспоненциалдық өсуіне әкелді. Гетан Дугас болса 1984 жылы инфекциядан туындаған бүйрек жеткіліксіздігінен қайтыс болды.

4. Бүркеу

ВИЧ / СПИД иммундық жүйені айналып өтіп, содан кейін оны жойып жіберетіндіктен басқа ауруларға қарағанда әлдеқайда қауіпті. Вирус адамның жүйесіне енгенде қант көмірсуының молекулаларында жасырынып тұрады. Ол иммундық жүйенің бетін орап, адамның денесін вирусты шын мәнінде қоректік зат деп санауға мәжбүрлейді. Алайда, зерттеулер біздің АИТВ-ке қарсы бейімделуді қолдануымыз мүмкін екенін көрсетеді. Себебі, ол қолданатын көмірсу молекулалары адам денесінен табылған заттардан біршама ерекшеленеді. Олардың жақсы болғаны сонша, адам денесіне вирусты анықтауға көмектесетін және иммундық жүйені шабуыл жасауға мәжбүрлейтін вакцинаны синтездеуге болады.

Ақпараттық органайзер

Қасақана жұқтыру

Биологиялық соғыс ежелгі дәуірден бері белгілі. Басқыншылар басқа әдістерді айтпағанда, тіпті қабырғаның атыс ойығы арқылы вирус жұқтырған адамдардың мәйіті мен көрпелерді лақтырып, ауру таратқан. Мүмкін, бізге ВИЧ / СПИД-тің кейде қару ретінде қолданылатындығына таңғалудың қажеті жоқ шығар. Кезінде Оңтүстік Африканың түрмелерінде тұтқындарды СПИД-инфекциясын жұқтырған адамдарға зорлатып, жазалаған.

Тіпті, «баяу тесу» деп атаған қорқынышты процесс барысында жәбірленушінің инфекция жұқтырғанына көз жеткізу үшін оның денесін тілген.

Осындай сипаттағы басқа да жағдайлар дамыған елдерде де болып жатты. Мысалы, Нью-Йорктен шыққан Нушон Уильямстың оқиғасын алайық. Ол кемінде 14 әйелге СПИД жұқтырған және соның салдарынан оның екі баласы СПИД-пен туылды. Бірақ, Нушонның әрекетінің құрбаны болғандардың саны әлдеқайда жоғары болуы мүмкін. 2010 жылы Уильямс бостандыққа шығуы тиіс болған, бірақ ол қоғамға қауіп төндіргендіктен, мемлекет оны қамауда ұстау туралы шешім қабылдады. Қазіргі уақытта оны өмір бойы қамауда ұстау туралы сот тыңдаулары жүріп жатыр.

7. Гемо Гоблин

Әрбір супер қаһарман аудиториядан жауап ала алмайды. Әр қаһарманға бір зұлымнан келеді. Алайда, Гемо Гоблинді ұсынған шығармашылық ұжымның нені басшылыққа алғанын түсіну өте қиын. Гемо Гоблин 1988 жылы жарық көрген DC Comics компаниясының «Новые стражники» комикстерінің кейіпкерінің бірі болды. Ол аз ұлтқа ауру жұқтыру үшін бір топ жақтаушыларды пайдаланған ВИЧ індетін жұқтырған вампир. Комикс бойынша, ол Экстрано есімді гей суперқаһарманға ВИЧ инфекциясын жұқтырып, содан кейін өзі СПИД-тен өледі.

8. Иммунитет

Дегенмен, ешкім ВИЧ / СПИД-тен қорғалмағанымен, кейбір адамдар вирусқа қатты қарсылық көрсетеді. Ғалымдар кемінде екі түрлі бейімделуді тапты. Біреуі инфекцияға бірден толығымен тойтарыс берсе, екіншісі СПИД-тің дамуына жол бермей, АИТВ кезінде бетін қайыру. Екінші генетикалық мутация негізінен скандинавия халықтарына тән. CCR5 delta 32 деп аталатын мутация вирустың ағзаның жасушаларына кіруіне жол бермейді. Зерттеулер көрсеткендей, бұл мутация Еуропада көптеген  адамдардың өлімге әкеп соғатын індетке шалдығуына байланысты болуы мүмкін.

Көптеген адамдар АИТВ жұқтырған болса және түрлі дәрілер қабылдамаса, уақыт өте келе сол ауру салдарынан өледі. Дегенмен, иммундық жүйесі бұл ауруға тойтарыс беріп, жоя алатын адамдар тобы болады. Бұл «АИТВ реттегіштерінің» қанында вирусты жоя алатын аздаған басқа белоктар да бар.

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Иммундық жүйесі бұл ауруға тойтарыс беріп, жоя алатын адамдар тобы болады.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

АИТВ және ЖИТС туралы не білеміз?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Экологиялық мәдениет

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Табиғи ресурстарды қалай пайдаланамыз?

Сабақтың мақсаты

Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, адамзат әрекетінің зиянды зардаптарына жол бермеу, бүкіл табиғи кешендердің өнімділігін сақтауды үйренеді

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Табиғи ресурстар Олар табиғаттың өзінен шыққан және адамдар осы күнге дейін технологияны дамытуда қолданған. Бұл тірі қалуға ғана емес, одан әрі дамуға қызмет етті. Табиғи ресурстар барлығына азды-көпті қол жетімді және оларды өндіру үшін технология қажет.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Бұл ресурстар олар табиғат бізге беретін элементтер немесе тауарлар. Біз адам баласы өзгертпейтін нәрсені табиғатынан түсінеміз. Алайда, табиғат біртұтас. Адам экожүйелерді өзгерткені соншалық, олар бұрын бүкіл тарих бойындағы ішкі сипаттамаларын сақтамайды. Мысалы, ірі елді мекендер мен халық қоныстанған қалалық аудандар бұрын табиғи ормандар болған.

Содан бері адамдар не өзгертетінін не өзгермейтінін ажырату үшін, бұл өріс табиғи орта, ал қалғандарыізгілендірілген деп түсінеді. Табиғи ресурстар табиғи ортада адамдардың өзгеруінсіз табылған. Оның өндірісі адамның кейбір технологиясының көмегімен немесе құрылуымен белгіленбейді.

Адамзат ежелгі уақыттардан бері экологиялық шараларды аңғармай жүзеге асырды. Өсімдіктерді сақтап қалу мақсатында бір аумақтан екіншісіне мал айдап көшті; балық аулайтын орындарда балықтарды жемге үйретті; аумақты дауыл құлатқан ағаштан және арамшөптерден тазартты; құстарды ұя салу кезінде, кәсіптік жануарлардың төлдеуі немесе кәсіптік балықтардың уылдырық шашқан кезінде аулауға тыйым салды.

Ғылыми-техникалық төңкеріс адамның табиғатқа ықпал ету қарқынын шұғыл күшейтті. Сондықтан адамның іс-әрекетін табиғатпен өзара әсер кезінде қатаң реттеу қажеттігі туды. Барлық елдерде адамның табиғи ортаны реттеу бойынша және табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану бойынша сансыз көп заңнамалық актілер қабылданды. Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет. Мұндай зерттеулер мониторинг (бақылау) деп аталады. Белгілі уақыт аралықтары арқылы бақылау, зерттеулерін салыстыру қоршаған ортадағы экологиялық өзгерістер қозғалыстарының зерзаттық көрінісін береді.

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Әр түрлі экологиялық шараларды жүзеге асыру үшін ең алдымен белгілі уақыт кезеңінде литосфера, гидросфера және атмосфераның терең де жан-жақты экологиялық зерттеулерін жүргізу қажет.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Табиғи ресурстарды қалай пайдаланамыз?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Экологиялық мәдениет

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Экологиялық тұрақтылық

Сабақтың мақсаты

Экологиялық тұрақтылық жайлы біледі

Құндылықтарды дарыту

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Біз сілтеме жасаған кезде тұрақтылық немесе тұрақтылық Экологияда біз биологиялық жүйелердің өзін-өзі қалай «ұстап» отыратынын, бізге ресурстар ретінде қызмет ететінін және уақыт өте келе өнімді болатындығын сипаттаймыз.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Тұрақтылық түрлері

Тұрақтылық жалпы идеалды іздейді, сондықтан ол әлеуметтік-экономикалық процесс болып табылады.

Бұл дегеніміз, тұрақтылықтың бірнеше түрі бар деп айтуға болады.

Саяси тұрақтылық

Қайта таратыңыз саяси және экономикалық күш, елде тұрақты ережелердің болуын, біздің қауіпсіз үкіметіміздің болуын қамтамасыз етеді және адамдарға және қоршаған ортаға құрметпен қараудың кепілдемелік-құқықтық базасын жасайды.

Экономикалық тұрақтылық

Біз осы тұрақтылық туралы сөйлескенде, тең мөлшерде байлық жасау мүмкіндігі құру үшін әр түрлі әлеуметтік салаларға қолайлы популяциялар олар толығымен болсын өздерінің қаржылық мәселелерін шешуге қабілеттібұл өздігінен өндірісті ұлғайтуға және ақшалай өндіріс салаларында тұтынуды күшейтуге мүмкіндік береді.

Осы себептен тұрақтылық тепе-теңдік болса, тұрақтылықтың бұл түрі табиғат пен адам арасындағы тепе-теңдік, болашақ ұрпақты құрбан етпестен қазіргі қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған тепе-теңдік.

Экологиялық тұрақтылық

Тұрақтылықтың бұл түрі осы мақалада «талдау» объектісі болып табылады (ең маңызды болып табылады).

Бұл ешнәрседен артық немесе кем емес нәрсеге қатысты биологиялық аспектілерді сақтау мүмкіндігі уақыт бойынша оның өнімділігі мен әртүрлілігінде. Осылайша табиғи ресурстарды сақтауға қол жеткізіледі.

Бұл тұрақтылық жігерлендіреді экологиялық саналы міндеттер және ол адамның өмір сүруіне қоршаған ортаны құрметтеу және құрметтеу арқылы өседі.

Экологиялық тұрақтылықты өлшеу

Тұрақтылық шаралары экологиялық немесе басқа түрлері болып табылады, олар сандық өлшемдер даму кезеңдерінде қоршаған ортаны басқару әдістерін тұжырымдай алу.

Бүгінгі таңда ең жақсы 3 шара - экологиялық тұрақтылық индексі, экологиялық тиімділік индексі және үштік нәтиже.

Тұрақтылық индексі

Бұл жуырдағы көрсеткіш және Дүниежүзілік экономикалық форумның ертеңгі экологиялық жұмыс тобының бастамалары.

Қысқаша түрде экологиялық тұрақтылық индексі немесе экологиялық тұрақтылық индексі IT I, иерархиялық құрылымдалған индекстелген көрсеткіш болып табылады 67 айнымалылары жалпы салмақтың тең салмағы (өз кезегінде 5 компоненттен тұратын 22 компоненттен тұрады).

Осылайша, ESI 22 экологиялық көрсеткіштерді біріктіреді ауаның сапасынан, қалдықтардың азаюынан бастап халықаралық қауымдастықтарды қорғауға дейін.

ЕБҚ оқушыға қолдау көрсету мақсатында суреттің үлкен нұсқасын ұсынамын.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Экологиялық тұрақтылық – экожүйенің қоршаған ортаның сыртқы және ішкі факторларының әсеріне төтеп беріп, өзінің құрылымы мен функциясын сақтап қалу қабілеті.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

«Экологиялық тұрақтылық» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Экологиялық мәдениет

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Апаттар мен  табиғи апаттардың қоршаған ортаға әсері

Сабақтың мақсаты

Апаттар мен  табиғи апаттардың қоршаған ортаға әсерін біледі

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Экологиялық апат — табиғат пен қоғам арасындағы тепе-теңдіктің күйреуі. Экологиялық апат кезінде төтенше жағдайлар туып, табиғи экожүйелер мен әлеуметтік жағдайлар күрт өзгереді, жалпы тіршілікке, соның ішінде адамның қалыпты өмір сүруіне қауіпті жағдай төнеді. Экологиялық апатқа ұшыраған аумақтардағы табиғат өзгерістерін бастапқы қалпына келтіру мүмкін болмайды. Сондықтан Экологиялық апат қайтымсыз құбылыс болып саналады. Экологиялық апаттың таралу деңгейіне қарай: ғаламдық, аймақтық және аумақтық (жергілікті) деп бөлінеді.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Ғаламдық Экологиялық апат бүкіл биосферадағы табиғи процестерге әсер етіп, барлық адамзатқа қауіп төндіреді. Мысалы, климаттың ғаламдық жылынуы, Әлемдік мұхиттардың ластануы, озон қабатының (озонсфера) жұқаруы, қышқылды жаңбырдың жаууы, т.б. Экологиялық апаттың пайда болуына әсер ететін жағдайларға байланысты табиғи және антропогендік (техногендік) болып бөлінеді. Экологиялық апаттар көбіне кенеттен болатын табиғи жағдайлардың әсерлерінен (жерсілкіну, жанартау атқылау, құйынды борандар, су тасқындары, т.б.) және ұзақ уақытқа созылған экология дағдарыс зардаптарынан пайда болады. Соңғы кезде адамның іс-әрекеттерінің тікелей немесе жанама әсер етуі де себепші болуда. Табиғи Экологиялық апаттардың ертедегі геология замандарда да оқтын-оқтын болып тұрғаны – ертеде теңіздерде тіршілік еткен жануарлардың қаңқа қалдықтарының көптеп табылуы дәлел болады. Мысалы, палеозойдың ордовик кезеңінің соңында екі рет жойқын Экологиялық апат болған. Оған Әлемдік мұхиттар деңгейінің алғаш күрт төмендеуі және екінші рет оның күрт көтерілуі әсер етіп, бұрынғы тіршілік еткен теңіз жануарларының көптеген түрлері толықтай жойылып кеткені дәлел. Кейде ғылым-технология прогрестің қарқынды дамуының өзі Экологиялық апаттарға әкелетіні белгілі. Мысалы, 1945 жылы атом бомбасының қолданылуы, 1986 жылы Чернобыль АЭС-сындағы техногендік апат, т.б. 20 ғасырда адам қолымен жасалған Экологиялық апатқа Арал теңізінің тартылып қалуы жатады;

Табиғи апаттардың түрлерін ата?

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Экологиялық апат — табиғат пен қоғам арасындағы тепе-теңдіктің күйреуі.

Кері байланыс

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Апаттар мен  табиғи апаттардың қоршаған ортаға әсері?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Экологиялық мәдениет

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Таза экологияға құқылымыз

Сабақтың мақсаты

Оқушыларға өз құқықтарын біледі, таза ауада өмір сүру құқығына баға береді

Құндылықтарды дарыту

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы:

Еңбек өнімділігін арттыру, қоғам, мемлекет еңбек арқылы дамитынын түсіндіреді.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Миға шабул. Таза ауаның адам үшін маңызы неде?  10 минуттық бейне көрініс

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Таза ауаның адам үшін маңызы. Бейне ролик

Мәтінмен жұмыс

Атмосферадағы айналым – жер шарын қоршап тұрған бүкіл ауа қабатының қозғалыс жүйесі,
яғни ауа массасының көлденең және тік бағытта алмасуына себепкер болатын негізгі ауа
ағындарының жиынтығы. Ауа көзге көрінбейді. Біз оны көрмейміз.
Бірақ айналамызда екенін білеміз. Біз сабын көпіршіктерін ұшырғанда немесе желпуішті
желпігенде ауаның қозғалысын байқай аламыз. Ауа — физикалық дене. Физикалық дене заттардан тұрады. Ауа газдардың қоспасы. Оның иісі де, түсі де жоқ. Мұның себебі ауаның құрамына кіретін газдардың ішінде оттегі мен көмірқышқыл газы сендерге таныс.
Ағзалар тыныс алғанда оттегін сіңіріп, көмірқышқыл газын сіңіріп отырады. Жел — ауаның
қозғалысы. Атмосфера деп – біздің ғаламшарымызды және бізді қоршап тұрған ауа қабатын айтамыз.
Жердің ауа қабығын көбінесе бесінші мұхит деп атайды.
— Адамдар, жануарлар, өсімдіктер бесінші ауа мұхитының түбінде өмір сүреді.
Ауасыз жер бетінде мәңгі тыныштық пен бос кеңістік болар еді. Егер жер ауаны жоғалтса, ол Ай секілді тіршіліксіз аспан денесі болар еді.
Сонда ауа деген газ, дәлірек газдардың қоспасы. 2 ғасыр бұрын ғана ғалымдар ауаның көптеген газдардың қоспасынан тұратынын дәлелдеген. Ауа қоспасындағы ең көп газ — яғни азот 78%, оттегі — 21%, ал 1%- ы көмірқышқыл газы. Ауаның қыздырғанда ұлғаятындығын, ал салқындағанда

Таза экологияның адам үшін пайдасы.

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Атмосфера деп – біздің ғаламшарымызды және бізді қоршап тұрған ауа қабатын айтамыз.

Кері байланыс

«Бұл сабақты оқып, мен…»

Білмеймін .......

Білемін .....

Түсінемін .....

Түсінемін және қолдана аламын ....

Басқа біреуді үйрете аламын .....

Үйге тапсырма

«Таза экологияға құқылымыз» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Экологиялық мәдениет

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Табиғи ресурстарды қалай пайдаланамыз?

Сабақтың мақсаты

Табиғи ресурстарды қалай пайдалану жайлы біледі

Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы білім алу: өзіне қажетті білім алу кезінде білімнің қажеттілігін түсінуге тәрбиелеу

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Табиғат — бұл  адамзат  қоғамының  өмір  сүру  және  іс-әрекетінің   қайнар  көзі. Өнім  өндіру  және  өмірлік  қажеттіліктерін  қанағаттандыру  процесінде  адамзат  табиғи  ресурстарының  әртүрлі  түрлерін  пайдаланады. Табиғат  пен  қоғамның  әрекет  ету  мәселелерінің ішінде  жалпы  адамзатқа  неғұрлым  маңызды міндеттер  қоршаған  ортаны   жақсы  жағдайда  сақтау  қоғамның  бірте  — бірте   көбейіп  келе  жатқан  қажеттіліктерін  әртүрлі  табиғи  ресурстармен   қамтамасыз  ету  болып  табылады.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Адамды  қоршаған  орта  адамға  қатысты  сыртқы  болып  табылатын  табиғи , табиғи – антропогендік  және  антропогендік  обьектілер , құбылыстар  мен  процестердің  жиынтығын  қамтиды, адам  олармен  өз іс  әрекетін  жүзеге  асыру  процесінде  өзара  қарым –қатынасқа   түседі. Бұл  ұғымға  адамдар  өмірінің  қамсыздандырылуы   мен  өнім  өндіру   әрекетінің  аясы  кіреді.

Қоршаған  ортаның   тұрақты  жағдайы  қамтамасыз  ету ,  оны  антропогендік  әрекеттің   жағымсыз  ықпалдарынан  қорғау  табиғатты  қорғаудың  маңызды  міндеті  болып  табылады.

Табиғатты  қорғау  бұл  адам  әрекеті  мен  қоршаған  табиғи   ортаның  өзара  әрекетін  қолдауға  бағытталған , табиғи  ресурстардың  сақталуы  мен  қалпына  келтірілуін  қамтамасыз  ететін , қоғам  қызметінің   нәтижесінің  табиғат пен  адам   денсаулығына  тікелей  және  жанама  әсерін ескертетін  шаралар  жүйесі.

Қазіргі  кезеңде қоршаған ортаның  жағдайына  екі  түрлі  факторлар  тобы   шешуші  түрде  ықпал  етеді. Олардың   біріншісі  ғылыми-техникалық  революцияны  және  оның  негізінің  адамзат  қоғамының  өндірістік  қызметі  алғысындағы  көрінісін  қамтиды. Екіншісі  демографиялық  аспектілерді  қарастырады  және  жер  бетіндегі  тұрғындар  санының  көбеюі  мен  урбанизацияны  ( қала  тұрғындары санының  өсуі)  қамтиды. Бұл  факторлар  бірге  алғанда   өндіргіш  күштердің даму  қарқынына  тікелей  ықпал  жасайды, ол,  өз  кезегінде, табиғи  ресурстардың  интенсивті  түрде  азаюына  және  онымен  байланысты  қоршаған  ортаның  ластануына  әкеліп  соғады

Қоршаған  ортаны  қорғаудың негізгі  факторларының  схемасы 

ЕБҚ оқушы (көру және есту қабілеті төмен) сұрақтарға  жауапты жазбаша ұсынады.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

табиғи  ресурстар   дегеніміз   өндіргіш   күштердің  даму  деңгейіне  сәйкес  өндіру  және  тұтыну  құралдары  ретінде  пайдаланатын  табиғи  компоненттер, табиғи  ресурстардың  классификациясы  оларды  олардың  таусылуы  және  қалпына  келтірілуіе  сипаттайтын  көрсеткіштер  мен  белгіле тобы  бойынша  бөлінуін, экономика  салаларында    пайдаланудың  шегін  білдіреді.

Кері байланыс

«Бұл сабақты оқып, мен…»

Білмеймін .......

Білемін .....

Түсінемін .....

Түсінемін және қолдана аламын ....

Басқа біреуді үйрете аламын .....

Үйге тапсырма

Табиғи ресурстарды қалай пайдаланамыз?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Зайырлылық және дінтану негіздері

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Зайырлы мемлекет және дін

Сабақтың мақсаты

Зайырлы мемлекет пен діннің арақатынасын ажыратады, зайырлылық ұстанымының дінге қатысты қағидаттарын айтып бере алады.Зайырлы мемлекет пен оның белгілері туралы біледі.

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой қозғау

-                   Зайырлылық дегенді қалай түсіндіңіздер?

-                   Алаш қайраткерлері бұл сөзді өз заңнамаларында қандай мағынада қабылдаған?

-                   Зайырлылық ұстанымы дегенді қалай түсіндіңіздер?

-                   Теократиялық мемлекеттік жүйе дегенді қалай түсіндіңіз?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабының 1-тармағында «Қазақстан Республикасы өзін зайырлы, құқықтық мемлекет ретінде орнықтырады» делінген. Конституциялық негіздегі «зайырлы» ұғымы мемлекеттің барлық салаларда, соның ішінде дін саласында да ашық, айқын саясат ұстанатынын, азаматтардың ар-ождан бостандығын қамтамасыз ететінін, дін мен мемлекеттік саясатты араластырмайтынын білдіреді. Яғни зайырлылық – дінсіздік немесе дінді терістеушілік емес, ол – мемлекеттің діни емес, құқықтық қағидаттармен басқарылуы. 

«Зайырлы мемлекет пен қоғам бұл – біздің тарихи таңдауымыз. Зайырлы атеистік дегенді білдірмейді. 

Зайырлы дегеніміз бұл – озық, толерантты, ашық қоғам. Біз дәстүрлі діндерге қолдау көрсетіп, кез келген экстремизм түрін үзілді-кесілді мойындамаймыз. Жастарды радикалды діни ағымдардан қорғауымыз қажеттігіне сенімдімін. 

Сондықтан, Қазақстанның діни қайраткерлері бұл жолда жұмыс атқарады деп ойлаймын» деп атап көрсетті Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев.

Зайырлы мемлекетте діннің өзіндік орны бар. Дін мемлекеттен бөлінгенімен, халықтың болмысынан, тұрмыс-тіршілігінен бөлінбейді. «Зайырлылық» ұғымы мемлекеттің дінге деген ұстанымының демократиялық сипатта екендігін, діни сенім бостандығының қамтамасыз етілетіндігін танытады. Мемлекет пен діннің арақатынасындағы жанды байланыстар зайырлы және рухани-діни құндылықтардың арақатынасы негізінде орныққан.

Дін – мемлекеттік саясаттағы және қоғам азаматтарының рухани өмірі мен мәдениетіндегі маңызды факторлардың бірі. Адам мен қоғам өмірінде ерекше орын алатын дін рухани мәдениеттің қалыптасу үдерісінде негізгі функцияларды атқарады, мәдениеттер мен өркениеттердің дамуына ықпал етеді. Дін дегеніміз тек сенім жүйесі емес, ол – өмір сүру мәнері, моральдық нормалар, қарым-қатынас әдебі, рухани қағидалар жүйесі.

Қазақстан Республикасының «Діни қызмет және діни бірлестіктер» туралы заңының 3-бабының 5-тармағында «Азаматтардың дінге көзқарасына байланысты олардың азаматтық құқықтарының бұзылуына, діни қызметіне заңсыз кедергі келтіруге немесе олардың діни сезімдерін қорлауға, қандай да бір дiндi ұстанушылар қадiр тұтатын заттарды, құрылыстар мен орындарды қорлауға жол берілмейді» деп атап көрсетілген.

Тапсырма

«Қазақстан – зайырлы мемлекет» тақырыбына шағын шығарма жазу

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Зайырлы мемлекет пен қоғам бұл – біздің тарихи таңдауымыз.

Кері байланыс

“Идеялар себеті”

-Бүгінгі тақырыпта алған мәлімметірм.

-Сабақта қиын болған тұстар.

Үйге тапсырма

«Зайырлы мемлекет және дін» эссе

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Зайырлылық және дінтану негіздері

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Діннің пайда болуы және маңыздылығы, әлеуметтік мақсаты мен жіктелуі

Сабақтың мақсаты

Оқушыларға дін құбылысын, діндер тарихын, діни ағымдар мен секталар және діни конфессия ұғымдары туралы тың мәліметтер беру, жалпы рухани-адамгершілік қасиеттердің маңызын түсіндіре отырып, олардың білімін қалыптастырып, дамыту.

Құндылықтарды дарыту

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы:

Еңбек өнімділігін арттыру, қоғам, мемлекет еңбек арқылы дамитынын түсіндіреді.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

«Ой талқы» 

1.                  Дін дегенді қалай түсінесіңдер? Өз пікірлеріңді айтып беріңдер.

2.                  Діннің не екенін ғылым қалай түсіндіреді?

3.                  Діннің құрылымын түсіндіріңдер.

4.                  Діни бірлестіктер туралы не білесіңдер?

Дін мен мифтің бірлігі және айырмашылығы неде?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Оқулықтағы суреттермен жұмыс. Оқушыларға сұрақтар қою.

. Діннің мән-мағынасын қаншама ғұламалар ашып көрсетуге талпынған болатын. Дін жөнінде жазылғанмақалалар,ғылыми еңбектерсаны некен-саяқ. Дегенмен «діннің бастауы мен тұңғиық терең мәні ел көзінен тасада қалып қойды». Қорқыныш-үрей де, сүйіспеншілік те, ата-бабаларды қастерлеу де және т.е.с. да діни сенімнің өз алдына жеке тұрған бастауы бола алмасы анық. Дінге нақты және бір мағыналы анықтама берем деу өте қиын. Егер «религия» — (дін) терминіне келер болсақ, латын тілінен дәлме-дәл аударғанда «байлау», «екінші қайта оралу» дегенді білдіретін көрінеді.

Цицероншығармаларында «религия»сөзі халықтың тұрпайысоқыр сенімінеқарсы қойылғанұғымретінде пайдаланылады. Бұдан шығаратын бірден-біртұжырым, дін деп кез-келгенсенімтүрін айтпайды тек, адамды қасиетті, мәңгілік, тапжылмас құндылықтармен байланыстыратын сенім түрін айтады. Сенім — діннің негізін қалаушы фактор, оныңсубстанциясы. Сенімқарым-қатынас,байланыссынды ұғымдармен астарлас жатыр. «Менқұдайғасенемін» деп айту үшін адам өзін сол құдаймен байланыста сезінуі қажет, оған бүкіл жан-тәнімен бет бұруы керек. Сенім белгілі бір мағынада өзін-өзі тәрк етуді, өзін құрбандыққа шалуды білдірері де анық. Құрбандық деп қандай да болмасын тілек үшін белгілі бір құн төлеу қажеттілігін сезінуден туындаған дүниені, іс-әрекетті айтады.Адам әлеуметінің ең көне рәсімі — құрбандық шалу рәсімі.

Құрбандықне мақсатпен шалынады, оның мәні неде және тағы басқалары деген көптеген сұрақтар туады. Бірақ бұл жерде дінді анықтаудағы қиыншылықтар сияқты көп бөгетке тап боламыз. Бірақ осында көпшілікке белгілі, қалыптасып қалган көзқарас та жоқ емес — ол бойынша діни наным-сенімдердің қоғамды реттеушілік функциясы алдыңғы қатарга шығарылған. Басқа сөзбен айтар болсақ, олкөзқарасдіннің де, сенімнің де қоғамтудырушы рөлін анықтағысы келетіндігі айғақ.

Дін адам жан-дүниесінің талап-талпыныстары мен арман-мақсаттарының тоғысу нүктесі бейнесінде адам өмірінің толыққандылығын танытатын категория ретінде де қарастырылады.

Дін деп адамдардың қасиетті байланысты іздеу және табу барысыңда қол жеткізетін бірлестігінің тұрақтылығын қамтамасыз ететін методологиялық механизмдіатайды. Діннің негізінде рәсім тұр.Рәсімдеп жеке тұлғаның әлеуметтік ісәрекетін қатал қадағалаушы ережелер жиынтығын айтады. Өкімет пен азаматтық қоғам институттары пайда болмай тұрыпақ рәсім адамдар арасындағы қарым-қатынастарды реттеп, қоғамдық тәртіпті сақтауға болысқан.

Дін  әлемдік өркениеттегі барлық қоғамдық құрылыстарға тән тарихи, саяси-әлеуметтік, дүниетанымдық және психологиялық құбылыс;

Құдай мен адамның арақатынасы, адамның танымынан тыс күштердің барлығын мойындауы және соған илануы.

Дін туралы арнайы ғылымды – дінтану дейміз.

Ғылым дінді табиғи инстинкт, өмір үшін күрестің құралы деп санайды және «діндарлық генінің» болуы ықтимал деген болжам жасайды.

Дін және ғылымның айырмашылығы

Ғылымның діннен басты айырмашылығы, ғылым кез келген аксиомаларға, теорияларға күмәнмен қарай алады. Яғни күмәннан қорғалған ештеңе жоқ. Сондықтан да, ғылым тарихында бұрын дұрыс деп келген кез келген теорияның қате болғандығын көрсете алады. Дін, өз кезегінде, күмән келтіре алмайтын, тексеріле алмайтын, адамның санасына түсініксіз, тек жоғары күштерге белгілі, догмаларға негізделеді. Дін ақиқатқа толықтай монополия орнатады, зерттеп немесе тексеруге мүмкіндік бермейді. Ғылымның табиғаты динамикалық, яғни үнемі қозғалыста болып келеді. Қоғам мен табиғатты зерттеуде бірге дамып отырады. Ал енді дін болса консервативті, статикалық болып табылады. Яғни қоғаммен бірге даму емес, бұрын қалай болса, солай қалдыру, Қоғам даму барысында сәйкессіздіктер болса, оны адасқандық деп жариялайды. Ғылым үнемі ізденіс үстінде, дәлелденген факттерге де күмәнданып, қайта қарастыра алады. Дінде бұлай жасауға мүлдем тиым салынған. Егер бір мәселеге күмәндансаңыз адасқан немесе діннің жауы деп айыпталуыңыз әбден мүмкін. Ғылым үнемі ізеністі, оқуды талап етеді. Сондықтан да ғылыммен айналысу көпшілікке шектеулі. Ал дін кез келген адамға тиімді, тек сенім болса жеткілікті.

Тарихи жадыға тиеселі адамзат тарихының өн бойына көз жүгіртер болсақ, онда діндарлықтың адамзат тарихын басынан аяғына дейін толық қамтып жатқандығын көреміз. Қаншама рет діннің ақыры келді деген сөз айтылса да ол қазірдің өзінде әлемдік өмірдің негізгі қалыптастырушы факторларының бірі болып табылады. Діннің халықтар өміріндегі алатын орнының зорлығы соншалықты діндердің негізін түсінбей жатып сол діндерді ұстанатын халықтардың мәдениеті туралы толық көзқарас қалыптастыру мүмкін емес. Дінді сипаттау оңай жұмыс емес. Біздің ойымызша, діннің анықтауыш қызметі оның әлеуметтілікті қалыптастыруында, яғни адамдар қарым-қатынасын реттеуде болса керек. Өйткені тіпті «религия», сөзінің этимологиялық бастапқы мәнінің өзі де «біріктіру», «байланыстыру», «қатынасты қалыптастыру» дегенді білдіреді. Дін адамдардың бірлестігін және ұйымдастығын қалыптастырушы идеологиялық механизм. Діннің мазмұны әлеуметтік мәні бар негізгі құндылықтарды қасиетті деп танудан тұрады.

Мәдениеттегі діннің рөлін әрбір мәдениеттің жүйе құрастырушы факторы деп анықтауға болады.

1-тапсырма

·                     Дін туралы түсініктердің дамуы

·                     Діни бірлестіктер  жайлы

·                     Дін және ғылымның айырмашылығы

            Дін және мәдениет

Жұптық жұмыс жасауда ЕБҚ оқушыларға жұпты таңдауда қолдау көрсетіледі

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Қорқыныш-үрей де, сүйіспеншілік те, ата-бабаларды қастерлеу де және т.е.с. да діни сенімнің өз алдына жеке тұрған бастауы бола алмасы анық. Дінге нақты және бір мағыналы анықтама берем деу өте қиын.

Кері байланыс.

“Идеялар себеті”

Бүгінгі тақырыпта алған мәлімметірм.

Сабақта қиын болған тұстар.

Үйге тапсырма

Діннің пайда болуы және маңыздылығы, әлеуметтік мақсаты мен жіктелуі

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Зайырлылық және дінтану негіздері

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Діннің            құрылымы     мен қызметтері

Сабақтың мақсаты

Діннің адамзат баласының тарихында алатын орны,діннің тарихын білу, зерттеу әр оқушы үшін мәдени қажеттілік екенін түсіндіру, діннің қоғамда бірлік пен тұрақтылықты қалыптастырудың бірден-бір кепілі екендігі туралы мәліметтер беру.Діннің құрылымы және функциялары туралы мәліметтер беру

Құндылықтарды дарыту

Еңбек және шығармашылық, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғыну

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

-Оқушылар дін қалай пайда болды деп ойлайсыздар?

-Неліктен әр халықтардың діндері әр түрлі?

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

1 Дінтану пәні.
2 Дінтануыдың пайда болуы мен дамуы.
3 Дінтану және мифология, олардың қарым-қатынасы мен өзгешелігі.

Дінтану пән есебінде немесе жеке ғылым жүйесі болып XIX ғасырдың екінші жартысында дүниеге келді. Дегенмен, дінтанудың қайнар көздері сонау ортағасырлық христиан философтарының, мұсылман теологиясының құдайтанушылық ізденістерінен бастау алады. Бастапқы құдайтанушылықты дінтанудың алғашқы формасы деп айтамыз. Теология құдайтану жолында тек догма ғана емес, философиялық тұрғыда дәлелдеуге, Құдайды абсолютті идея, әлемдік ерік, әлдебір түр-түссіз парасатты негіз түрінде көрсетуге тырысатын қағидаларды пайдаланады. 

Қазір де теологтар философиялық ілімдермен және жаратылыстану деректерімен Құдайды тану идеяларын жаңартуда. Сондықтан Құдайтану формасының дінтану формасына өтуі рационалдық философиямен тығыз байланысты. Дінтанудың негізгі пәні дін болғандықтан, діни көзкарас тікелей философиялық көзқараспен тығыз байланысты болғандықтан, дінді «діни философиялық» пәнге де айналдырып қарастырады. Соның салдарынан «діни философия» мен «философиялық дін» дінтанудың ең негізгі теологиялық тұрғысы болып есептеледі. Дінтанулық көзқарас бойынша, қандай да бір дін болмасын тарихтан тыс құбылыс ретінде емес, керісінше оны тарихи, коғамдық санамен түсіндіруге болатын құбылыс ретінде қарастырады. Екінші жағынан, дінтану XIX ғасырдың екінші жартысында ғалымдардың жетістіктерін кеңінен пайдалана отырып, әсіресе қандай да бір ғылыми жаңалықтың дүниетанымдық әдістемесіне сүйене отырып дамыды. Осының арқасында «дінтану» ғылымның бір саласы ретінде калыптасты. Ондай бастаудың шыңында түрған адамдар Э.Тайлор (1832-1917), Дж.Фрезер (1854-1941) болды. Э.Тайлор болса өзінің «Алғашқы мәдениет» атты фундаментальды монографиясында және Дж.Фрезердің көп томдық «Алтын бұта» атты еңбектерінде дінді ғылыми, теориялық жэне эмпирикалық тұрғыдан зерттей бастады. Бұлардың еңбектері ескі сенімдер мен мифтерді, алғашқы ойлау жүйесін зерттеуге ғылыми әдістемесін қолдануы еді. Бұндай бетбұрыстағы ғылыми еңбектерді М.Мюллердің 1856 жылы шыққан «Салыстырмалы мифология» атты еңбегінен де көреміз. Қазіргі дінтанудың ішіне бірнеше жекелеген бөлімдер кіреді: тарихи дінтану, дін философиясы, дін социологиясы, дін психологиясы және т.б.

Сонымен, дінтану - қазіргі кезде адамзаттың кешендік білімінің бір саласы. 

Дінге деген анықтамаға келетін болсақ, ол күрделі құбылыс және осы кезге дейін беделді де, бір ауыздан беретін анықтама жоқ деуге болады. Әрбір діни және ғылыми өкілдер өздерінің білімдік саласына субъективті баға беріп дінді анықтайды.

1-тапсырма

-Қазіргі ғылымның зерттеулері бойынша қай кезден діннің дамуы болды?

-Қандай діни ғылымдар бар?

-Дінді зерттейтін ғылымдарды ата?

2-тапсырма

Сәйкестендіру кестесі

ЕҚБ  маңызды  кездесетін термин сөздерді атайды не жазып көрсетеді

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Дін атаулының қандайының болса да басты белгісі табиғаттан тыс күшке сену. Ол жан, зат, қимыл-әрекет, қасиет, қатынас, байланыс ретінде көрінуі мүмкін.

Кері байланыс.

·                     Мен нені үйрендім?

·                     Маған не қиын болды?

·                     Не күрделі болды?

·                     Мен енді нені үйренгім келеді?

Үйге тапсырма

Діннің            құрылымы мен қызметтері?

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Зайырлылық және дінтану негіздері

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Діннің шығу тегі мен тарихи формалары

Сабақтың мақсаты

Діннің адамзат баласының тарихында алатын орны,діннің тарихын білу, зерттеу әр оқушы үшін мәдени қажеттілік екенін түсіндіру, діннің қоғамда бірлік пен тұрақтылықты қалыптастырудың бірден-бір кепілі екендігі туралы мәліметтер беру.Діннің құрылымы және функциялары туралы мәліметтер беру

Құндылықтарды дарыту

Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Ой шақыру

-Дін ұғымы
-Діннің шығу тарихы.

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Мәтінмен жұмыс

Әлемдік діндердің ерекшелігі
Ислам дінінің қағидалары
Дінге қатысты қазақ халқының наным сенімдері

Дін дегеніміз - әлемді танудың ерекше формасы, жоғарғы күштерге сену арқылы моральдық нормалар мен әр түрлі культтық дәстүрлерге бағыну. Дін қоғамдық үлкен жүйенің бір бөлігі болып табылады. Діннің жүйелік құрылымы өте күрделі. Ол негізінен үш түрлі элементтерден тұрады. 1. Діни санадан; 2. Діни мінәжаттан; 3. Діни ұйымдардан. Діни сана діннің негізгі элементтерінің бірі. Діни сана қоғамдық сананың ежелгі формаларының бірі. Діни сана екі деңгейден тұрады. Бірінші деңгейі-діни идеология. Діни идеология дегеніміз-белгілі бір тәртіпке, жүйеге келтірілген діни ойлардың жиынтығы. Діни идеология діни ғұламалардың, діни қайраткерлердің жасаған идеясының жүйесі. Екінші деңгейі-діни психология. Діни психология дегеніміз белгілі бір дінге байланысты адамдардың сезімдерінің, көңіл-күйлерінің, мінез-құлықтарының жиынтығы. Діни бірлестіктер Діни мекеме (мешіт, Секта ( лат. «ойлау шіркеу, синогога және тәсілі, ілім, бағыт» ) діни оқу орны т. б. ) Әдетте орнықты діни ілімге оппозициялық ағым, әлеуметтік, дүниетанымдық, ғұрыптық қарсылық түрінде пайда болады, тек өзінің ұстанған жолының дұрыстығына күмәнсіздігімен ерекшеленеді. Секталарға тән нәрсе– өздерінің құдайдың қалаулы адамдары екендігіне берік сенім, оқшауланушылық, Орталықтандырылған (бір ортаға бағынатын) құрылымы және төменнен жоғарыға дейінгі басқару жүйесі бар. Деноминация denomen – өзгерту» ) (лат. «атын Басқа діни бірлестіктерден бөлініп шығады, не әуелі бастан дербес қалыптасады. Оған тән нәрселер: иланушылардың құдайдың қалаулы пенделері екендігіне деген сенім; оқшаулану міндетті саналмайды; қоғам өміріндегі және діни тұрмыстағы белсенділік; қауымның мүлтіксіз ұйымдық тәртібі; мүшелерінің құқықтық теңдігі және басшыларының сайланбалылығы; дін

1-тапсырма

Кестемен жұмыс

2-тапсырма

Сұрақ-жауап әдісі

1. Діннің қызметі қандай?

2. Қазақстанның қазіргі діни жағдайы?

3. Дін туралы заңда не жазылған?

ЕББ оқушыға суреттер/иллюстрациялар ұсынылады;

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Өзін-өзі бағалау»

Ақпараттық мәтін

Үлестірмелі қағаздар

Суреттер

Тірек-сызбалар

Кесте

ҚБ парағы

Сабақ

тың соңы

Сабақты қорытындылау

Алғашқы қауымдық құрылыстың бастапқы кезеңдерінде жүздеген мың жылдар бойында адамдардың ойында ешбір діни нанымдар болмаған. Бұл дәуір тарихта "дінсіз дәуір" деген ат аталды. Алғашқы адамдар өздерінің күнделікті тіршілік жағдайымен ғана шұғылданып, табиғат құбылыстарына көңіл бөлмеген. Тек  дамудың  белгілі  бір  сатысында  ғана,  табиғат құбылыстарының сұрапыл, дүлей күштерінің алдындағы өздерінің әлсіздігін сезіне бастады. Міне осы кезден оларға алғашқы діни ұғымдар пайда болып, өріс алды.

Кері байланыс

“Идеялар себеті”

Бүгінгі тақырыпта алған мәлімметірм.

Сабақта қиын болған тұстар.

Үйге тапсырма

Діннің шығу тегі мен тарихи формалары

Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін,  не білгенін жазады

Оқушылар бағалай критерийлерімен  өз деңгейлерін  бағалайды

А4, конспект

Бөлім:

Зайырлылық және дінтану негіздері

Педагогтің Т.А.Ә. (болған жағдайда)

Күні:

Сынып:

Қатысушылар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Ежелгі сенім жүйесі, ұлттық және дәстүрлі діндер

Сабақтың мақсаты

Оқушылардың көне наным-сенім мен ұлттың діндер туралы білімдерін қалыптастыру. Мифологияның көне формалары, әлемнің үштік үлгісі, мифтер мазмұны, мифтердегі мәдени жетістіктер, мифологиялық таным туралы баяндау.

Құндылықтарды дарыту

Сабақтыңкезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту

«Дін-адамзат тарихы мен мәдениетінің ажырамас бөлігі»

Толықтай келісемін     Келісемін     Білмеймін 

Оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен таныстыру

Оқушы өз ойларын ортаға салады.

Оқушы жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу

Оқушы өз болжамдарын айтып, талқылау жүргізеді

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

Тақырыптық суреттер

сілтемеде

суреттер

Сабақтың ортасы

Ғылымда сонымен қатар діннің көне наным нысандары бар. Олар – фетишизм, тотемизм, анимизм, магия және шамандық (бақсылық).

Фетишизм. Алғашқы адамдар үшін қоршаған географиялық ортаның өте маңызды болғаны белгілі. Адам табиғаттың дүлей күштері алдында өзін дәрменсіз сезініп, оған бағынышты күй кешті. Осыдан әр түрлі табиғат денелеріне: тасқа, ағашқа, аң-құстарға, суға, күнге табыну пайда болды. Осылар фетиш (португал тілінде – ерекше қасиеті бар зат) болып табылады. Яғни фетишизм - адам құдірет күші бар, жаудан қорғайтын, емдейтін қасиеті бар деп сенетін әртүрлі дүние объектілерін қастерлеу. Фетишизм сарқыншақтары күрделі діндерде де кездеседі. Мысалы, христиан дінінде иконалар, шірімей сақталған мүрделер; исламда Меккедегі Қағбаның қара тасына табыну, әулиелер жатқан мазарларды қастерлеу және т.б., буддизмде Лхасадағы реликвиялар, субурган (қасиетті ступа, қасиетті ғимарат) табыну.

Тотемизм – ежелгі діндердің тағы бір түрі. Солтүстік Америка үндістері тайпаларының тілінде тотем - оның тегі, туысы дегенді білдіреді. Адамдар топтары мен белгілі бір өсімдік, жануарлардың арасындағы туысқандық, құдіреттілік байланысы барына нанымды білдіреді. Тотемизмнің мәні туралы ғылымда әлі бірегей пікір қалыптаспаған. Тотемизм рулық құрылыспен тығыз байланысты.

Магия. Объективті шындық дуниеге магиялық әдіспен әсер етуге наным алғашқы адамдардың табиғаттың заңдарын білмеуінен, олардың табиғат алдындағы әлсіздігінен шыққан. Магияның әр түрлі әдістері бар, олардың сипаты белгілі бір мақсатқа бағытталғандығына байланысты. Оларды былайша бөлуге болады - өндірістік немесе кәсіптік магия (егін шығымдылығын арттыру немесе сәтті аңшылық болуын қамтамасыз ету үшін дуалау ғұрыптары, жаңбыр шақыру, еңбек құралдарын дуалау) емдеу магиясы ( дұға ету, аурудан арылту үшін дәрі-дәрмектер дайындап беру), зиянкестік магиясы ( жауларына көз тигізу, тіл тигізу ), әскери магия (жауынгерлердің ритуалды биі, каруларды дуалау), махаббат магиясы (басын айналдырып сиқырлау немесе теріс қаратып жіберу). Магиялық түсініктер және әрекеттер өміршең болып келеді, біздің еліміздің халықтарының тұрмысында әлі де орын алып отыр.

Анимизм алғашқы қауымдық құрылыс кезінде пайда болды. Анимистік наным алғашқы адамдарға тән бейнелеуден, қоршаған ортаны жандандыру талабынан шықты. Қиыр Шығысты зерттеуші В.К. Арсеньев «Дерсу Узала» атты кітабында Приморье өлкесінде жүріп, Жапон теңізі жағалауында болған мынадай оқиғаны суреттейді. Кенеттен әуеде теңіздің бетінен жоғарыда пароход, екі шхуна, таудың бейнесі көрініп, кейіннен тағы да әлдеқандай құрылыстың сүлделері көрінді. Біраз уақыт өткен соң осы көрініс сейіліп кеткен. Бұл осы өлкеде жиі кездесетін сағым болатын. Дерсу Узаланың пікірінше адамдардың, жануарлардың, құстардың, балықтардың, жәндіктердің, тіпті өсімдіктер мен тастардың, жалпы барлық жансыз заттардың жаны – көлеңкесі ( ханя) бар, адамдар ұйықтағанда жан қыдырады, ал ханя шегіншектесе адамдар оянады. Адам ұйықтағанда жаны денені тастап шығып, қыдырып көп нәрсені көреді. Түс көруді ол осылайша түсіндіреді. Жансыз денелердің жаны да өз материясын тастап кете алады, ал денелер бұл кезде тыныштық күйде болады.

1-тапсырма

1.Мифтік сананың ерекшеліктері;

2.Фетишизм, тотемизм, анимизм, магия, шамандық;

3.Мифология мен табиғат байланысы

2-тапсвырма

. INSERT әдісі арқылы мәтінмен жұмыс.

«V» -бұл маған белгілі; «+»- бұл мен үшін жаңа, мен ол туралы тұңғыш рет оқып отырмын; «?»-мен бұл жерде не айтылғанын түсінбедім; «!»-бұл өте қызықты, ол туралы сыныптастарыммен әңгімелесуім керек.

3-+тапсырма

Артықшылықтар мен кемшіліктер.

Тапсырма:

«Діннің артықшылығы мен кемшілігі»

Тапсырмада оқушылардан бір құбылысты басқасымен салыстыру және бірқатар идеялардың кемшіліктері мен артықшылықтарының тізімін жасауға нұсқау беріледі.

Оқушы ақпараттық мәтінмен жұмыс жасайды

Оқушы өз жұмыстарының қорытындыларын сынып алдында қорғайды. Оқушы  бір-біріне қосымша сұрақтар, қойып, бір-бірін толықтырады.

Дескриптор:

            өзгерістерін жіктейді

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады

ҚБ «Мадақтау сэндвичі»

ҚБ Мұғалім оқушылар жауабын мұқият тыңдап кері байланыс беріп отырады