Жарықтың поляризациясы. Зертханалық жұмыс № 3. «Жарықтың поляризациясын бақылау». Физика, 11 сынып, қосымша материал 2, 27-28 сабақ.

Қосымша -4

Зертханалық жұмыс № 3. «Жарықтың поляризациясын бақылау»

 Жұмыстың мақсаты:

 1. Екі поляроид арқылы өткен жарық интенсивтілігінің олардың бір-біріне бағытталуына тəуелділігін зерттеу.

 2. Шағылудағы жарық поляризациясын бақылау жəне оның шағылдырушы зат материалына жəне түсу бұрышына тəуелділігін анықтау.

 Оқу мақсаты: ОМ: 11.6.1.3 - жарықтың поляризациясын тәжірибеде бақылау

Құралдар: тоқ көзі, шам , кілт, саңылауы бар экран, магнит ұстатқыш (2).

 Жұмыс барысы.

• Планшетке кілті бар шамды орнатып, оны қосу үшін тізбек құрыңыз.
• Шам қасына поляроидты ұстатқышты орнатыңыз. Бірінші поляроидтан 4-5см қашықтықта екінші поляроид, ал оның артында экран орналасады. Жұмыстың бірінші бөлімінің құрылымы 1-суретте көрсетілген.

• Шамды жағып, поляроидты түзетіңіз. Поляроидтар бір-біріне параллель, ал олардың орталықтары шамның қызу қылының биіктігінде жəне шамнан экранға дейінгі сызық бойында орналасуы керек. Поляроид жақтауларын бір жаққа қаратады. Экранда бұл кезде бірдей жарықталған жарық дақ көрінеді.
• Бірінші жақтаудағы поляроиды горизонталь оське қатысты 90⁰ бұрыңыз да экрандағы ақшыл дақтың қанықтылық түсі қалай өзгеретіндігін анықтаңыз.

• Экран түсінің қанықтылығы екінші поляроидты біріншісі сияқты бұрғанда қалай өзгеретінін бақылаңыз.

• Бірінші жақтаудағы поляроидты 360⁰ бұрғанда экрандағы дақ түсінің қалай өзгеретіндігін анықтаңыз.
• Осы тəжірибені екінші поляроидпен қайталаңыз жəне поляроидтардың бағыты олар арқылы өткен жарық ағынының интенсивтілігіне əсері туралы қорытынды жасаңыз.
• Шамның қасына саңылауы бар экранды орнатыңыз. Экранның басқа жағынан планшетке орталығында айнасы бар ұстатқыш бекітілген лимб орнатыңыз. Экран саңылауынан шыққан жарық айнаның ортасына 50-60⁰ бұрышта түсуі керек.
• Айнамен шағылған жарық жолында поляроиды бар ұстатқыш орнатыңыз. Жұмыстың бұл бөлігі үшін құрылым схемасы 2-суретте көрсетілген
• Поляроид арқылы айнадағы шамның шағылуын горизонтальді оське қатысты айналдыра отырып, айнамен шағылған жарық поляризациясын қарау мүмкіндігін анықтаңыз.
• Айнаны мөлдір пластинамен алмастырыңыз, тəжірибені қайталаңыз жəне жарықты шағылдыратын зат материалы шағылу кезінде жарық поляризациясына əсері туралы қорытынды жасаңыз.
• Жарықтың пластинаға түсу бұрышын өзгерте отырып, шағылған жарықтағы поляризациядəрежесі қалай өзгеретіндігін анықтаңыз

Зертханалық жұмысты бағалау критерийлері:

• Оқушы зертханалық жұмыстың мақсатын және қажетті құралдарын дұрыс айқындайды
• Оқушы экспериментке қажетті құралдарды өзі танып алады
• Оқушы экспериментке қажетті құралдарды өзі құрастырады
• Оқушы экспериментті мұғалімнің көмегінсіз орындайды
• Оқушы экспериментте бақыланған жағдайдарға өз қорытындысын жасайды
• Оқушы шағылған жарықтағы поляризациядəрежесі қалай өзгеретіндігін теориялық біліміне сүйене отырып, дұрыс анықтайды
• Оқушы эксперименттің әр бөлімін жүргізу барысында / зертханалық жұмысты орындау барысында қауіпсіздік ережелерінің орындалуын сақтайды.