Иінтіректің тепе- теңдік шарты. Физика, 7 сынып, дидактикалық материал.

Зертханалық жұмыс №8

Тақырыбы: Иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау

Мақсаты: Күш моменттері ережесінің дұрыстығын иіндікті пайдаланып, тәжірибе жүзінде тексеру.

Құрал-жабдықтар: Штативке орнатылған иіндік, жүктер жиынтығы, сызғыш, динамометр.

1-тапсырма. Екі күштің әрекетіндегі иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

• Оқулықтағы «Иіндік», «Иіндікке түскен күштердің тепе-теңдігі», «Күш моменттері» туралы материалдарды қайталау;
• Иіндіктің екі ұшындағы бұрандаларды бұрап, оны горизонталь орналасатындай етіп теңгеріңдер;
• Иіндіктің сол айналу білігінен ℓ₁ қашықтыққа массаларының қосындысы m₁ болатын екі жүк іліңдер. Тәжірибе жасап, иіндіктің оң жағына оны тепе –теңдікке келтіретін бір жүкті айналу білігінен қандай ℓ₂ ара қашықтықта ілуге болатынын анықтаңдар. Алынған мәліметтерді төмендегі кестеге жазыңдар:

• М₁ және М₂ күш моменттерін салыстыра отырып, алынған эксперимент нәтижелерінің күш моменттер ережесінен қаншылықты ауытқитындығын анықтаңдар. Ауытқуды анықтау үшін күш моменттерінің айырымын (М₁-М₂) олардың орташа мәніне бөлу керек:

Ауытқу= (М₁-М₂): (М₁+М₂)/2·100%

2-тапсырма. Әр түрлі нүктелерге түсірілген күштердің әрекетіндегі иіндіктің тепе-теңдік шартын тексеру.

Жұмыстың барысы:

• Біліктің екі жағындағы кез келген ілгекке әр түрлі жүкті іле отырып, иіндікті тепе-теңдік күйге келтіріңдер;
• Иіндікті сағат тілінің бағытында айналдыратын күштердің күш моменттерінің қосындысын табыңдар:

М_оң= М₁+М₂+...+Мn;

• Иіндікті сағат тіліне кері бағытта айналдыратын күштердің күш моментттерінің қосындысын анықтаңдар;

М_сол= М₁+М₂+...+Мк;

• Оң және теріс күш моменттерін салыстыра отырып, тәжірибеде

алынған нәтижелердің моменттер ережесіне сәйкестігін көрсетіңдер.

• Қорытындылау.
• Бағалау.