Салыстырмалы атомдық масса. Химия, 10 сынып,қосымша материал 2.

Элементтердің таңбалары əліппенің әріптері тәрізді. Әріптерден сөз құрауға болатыны секілді элементтердің таңбаларын қолданып кез келген молекуланың құрамын өрнектеуге болады. Химиялық формулалар заттың сапалық және сандық құрамын көрсетеді, сандық құрамы индекстер аркылы белгіленеді (бір саны жазылмайды). Жай заттар үшін элементтің таңбасы - формуласы да болады: Ғе, Cu, Ag, Ar.Мысалы, Н₂0 (аш екі о) судың формуласы, су молекуласы сутек пен оттек элементтерінен (сапалык құрамы) және сутектің екі атомы мен оттектің бір атомынан (сандық құрамы) тұратынын көрсетеді.Формуланың алдындағы коэффициенттер молекулалар санын көрсетеді. Мысалы, 5S0₂(бес эс о екі), Р₂0₅. (рэ екі о бес), т.б.

1. Формулалар бойынша зат күрделі немесе жай зат екенін анықтай аламыз: 0₂ - жай зат; Н₂0 - күрделі зат.

2. Молекула құрамына кіретін элемент атомдарының сандарының ара қатынасын анықтауға болады. NaOH - Бұл қосылыста атомдар сандарының қатынасы 1:1:1 болады, ал CuS04 молекуласында бұл қатынас - 1:1:4

3. Заттың формуласы бойынша оның молекулалык массасын аныктауға болады.

Салыстырмалы молекулалық масса деп зат молекуласы массасының атомдық масса бірлігінен неше есе ауыр екенін көрсететін шаманы айтады, ол Мr деп белгіленеді.

Бұл шама молекуланың абсолюттік массасы деп аталады. Зат молекуласы атомдардан тұратындықтан, оның салыстырмалы молекулалық массасын табу үшін зат құрамына кіретін элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын (АR) индекстеріне көбейтіп қосамыз.

Мысалы, CuS0₄ молекуласының салыстырмалы молекулалық массасы:Mr(CuS0₄)=Ar(Cu)+Ar(S)+4Ar(0) Mr(CuS0₄)=64+32+4 • 16=160Енді осы заттың бір молекуласының массасын табу үшін формуланы пайдаланамыз.M(CuS0₄) = 160 • 1,66 • 10−27 = 2,66 • 10-25 кг.