Қаныққан бір атомды спирттер құрамы, құрылысы, изомері

№192 орта мектеп

Қаныққан бір атомды

спирттер құрамы, құрылысы, изомері

Пән мұғалімі: Төлебаева С

Сабақтың мақсаты:

Оттекті органикалық қосылыстар жайлы мәлімет бере отырып бір атомды спирттер, құрамында – ОН тобы бар көмірсутектердің туындысы екенімен танысу. Спирттерде болатын функционалдық топ және оның спирттердің қасиетіне әсерін, жалпы формуласын, ережесін білу спирттердің изомерін жазып оны халықаралық атау жүйесімен атай білу.

Этанол ерітінділері, метанол мен этанол молекуласының моделі. Сызба кестелер.

Сабақтың барысы:

Жаңа сабақты оқып үйрету. Сабақтың өтілу реті.

Жіктелуі мен

гомологы

Атаулары мен

изомериясы

Физикалық

қасиеттері

СПИРТТЕР

Қолданылуы

Химиялық

қасиеттері

Алу

жолдары

Спирттердің жіктелуі мен гомологы

Спирттер дегеніміз – молекуласында көмірсутек радикалымен байланысқа бір немесе бірнеше функционалдық гидроксил тобы бар органикалық заттарды айтамыз. Спирттердің жалпы формуласы:

R-OH немесе Cn-H2n+1OH

СПИРТТЕР

Бір атомды

Көп атомды

CH3-OH

Метанол

CH3-CH2-OH

Этанол

СH2-CH2 CH2-CH-CH2

OH OH OH OH OH

Этиленгликоль Глицерин

Спирттер

Қаныққан

Қанықпаған

Ароматты

CH3-CH2-OH

Этил спирті

СH2=CH-OH

Винил спирті

CH2-OH

Бензил спирті

2. Атаулары, изомері

ИЮПАК халықаралық атаулар жүйесі бойынша спирттерді көмірсутектердің атына – ол деген жұрнақ қосып атайды. Функционалдық ОН тобы байланысқан ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейміз:

CH3

5 4 3 2 1 4 3 2 1

CH3-CH-CH-CH-CH3 CH3- C - CH - CH3

CH3 CH3 OH CH3 OH

3,4 – диметилпентанол -2 3,3 – диметилбутанол -2

Спирттердің изомері

Көміртек қаңқасының құрылысына

СH3 – CH2- CH2- CH2- OH бутанол -1

2. Көмірсутек тізбесіндегі гидроксил тобының орнына байланысты

CH3- CH2- CH2- CH – CH3 пентанол -2

ОН

3. Класаралық изомерлену

СН3- О – С2Н5 метил - этил эфирі

3. Алынуы

Көмірсутектердің галоген туындыларынан алу:

С2 Н5Br + HOH C2H5OH + HBr

2. Қанықпаған көмірсутектерді гидратациялау арқылы алу:

H2C= CH2 + H2O H+ CH3- CH2OH

3. Метанолды өнеркәсіпте алу:

СО + Н2 Р.t.кат СН3ОН

4. Этанолды көмірсуларды ашыту арқылы да алады:

С6Н12О6 ферменттер 2 С2Н5ОН + 2СО2

Глюкоза этанол

4. Химиялық қасиеттері

Спирттердің сілтілік және сілтілік жер мемалдармен әрекеттесуі

2С2Н5ОН + 2Na 2С 2H5ONa + H2

2. Жануы

С2Н5ОН +3О2 2 СО2+ 3Н2О

3. Спирттердің тотығу біріншілік спирттердің тотығуы:

О О

СН3 – СН2 – ОН (о) СН3 – С (о) - СН3-С

этанол -Н2О Н ОН сірке қышқылы

Екіншілік спирттің тотығуы:

СН3- СН – СН3 (О) СН3 –С – СН3

ОН -Н2О ОН

Пропанол -2 ацетон

4. Спирттердің дегидрленуі: О

СН3 – СН2 – ОН Cu T СН3 - С + Н2

Н

5. Галоген сутектерімен әрекеттесуі

С2Н5ОН + НBr 2C2H5Br + H2O

Этанол бромэтан

6. Дегидратациялану:

Н Н H2SO4 конц

Н - С - С - Н Н2С = CH2+H2O

H OH 1700 C

7 Эфирленуі: н2SO4

C 2H5OH + HOC2H5 C2H5- O- C2H5 + H2O

5. Қолданылуы

СПИРТТЕР

Синтез

Еріткіш

Машина

моторына

Ішімдік

Сірке қышқылы

формальдегид

Парфюмерия

Каучук

өндірісі

Медицинада

ЕРІТКІШ

О

Н- С

ОН

Құмырсқа

қышқылы

О

Н- С

Н

формальдегид

СН3 ОН

Пластмсса

Отын

СН3Сl

хлорметан

Еріткіш

Көксағыз

Тамақ

өнеркәсібі

Медицинада

Бояулар

Отын

Парфюмерия

Пластмасса

C2H5OH

6. Сабақты қорыту

Заттың құрылымдық формуласын жаз.

А) пропанол - 1

Ә) 2,2 – диметилбутанол -4

Б) 2,3,4,5 – тетраметилгексантриол -1,4,6

В) 2- метилпропанол -2

2. “Тік пе қиғаш па?” Спирттерді табу

3. Өзгеріс шешу: С2Н4 С2Н5Сl C2H5OH CO2

4. Венн диаграммасы

Этанол

Ортақ

Глицерин

5. Сәйкестік тесті

1. 2СН3ОН +3О2 А) ... С2Н5ОNa + H2

2. C2H5OH + CuO B) … C4H8 + H2O

3. C4H9OH C) … C3H7 Br + H2O

о

4. 2C2H5OH +2 Na D) … CH3 – C +H2O + Cu

н

5.C3H7OH + НBr E) … 2CO2 + 4H2O

6. Есеп шығару дағдысын қалыптастыру. 4 г этил спирті жанғанда қанша көлем (қ.ж) СО2 түзіледі?

Бер: Шешуі:

M(C2H5OH) =4 г С2Н5ОН+3О2 2СО2 + 3Н2О

т/к v (CO2)- ?

7. Үйге тапсырма: Спирттер