Өлеңдер ✍️

Заманды еске алайық бұрынғы өткен,
Ерлерді «Елім!!!» деумен ғұмыры өткен,
Уысынан шығармай кең Даланы,
Ерліктің ерен күйін дүбірлеткен,
Елдіктің шаңырағын тұғырлы еткен,
Рухы Бабалардың мәңгі жаса,
Ұлтының жүрегіне ұрық сепкен!
Өтсе де неше ғасыр дүрбелеңмен,
Тараймыз бұтақ болып іргелі елден,
Тарихты таразылап тым көнерген,
Шындықты тарқаталық шым тереңнен.
Түркің де, бүтін Алаш, Үш Жүзің де,
Тел өскен тұлпардайын бірге өрген.
Кейде ішім кетсе де ашып ойлағанда,
(Сол үшін көңіліме қайғы алам ба?)
Жайым жоқ бүгін менің жай табарға,
Ешкімге танытпаған осалдығын-
Ерекше жаратылған қай бабам да,
Түйсінем тылсымдарға бойлағанда...
Түйсінген дәйім менің жанымды ұқты,
Жаралдым менің де өзім қаным мықты.
Бір бала сескендіріп бәрін тіпті,
Уыстап уысына қанын шықты!..
Темучин – Есугейдің есті ұланы,
Тақымға басты дерсің қалың жұртты!..
Айталық, арыстардың ірі ісін көп,
Ашылар ерлік десе тынысың кеп.
Дегенде шашылмасын ырысың көп,
Бөліну – кім-кімге де бұрыс індет.
Темучин тәмәм елдің басын қосты,
«Қорықпай сыйлағаның құрысын!» деп.
Ол заман бөрі заман, босқан заман,
Шамалың сазай тартып сасқан заман...
Ешкімнен ешқашанда жасқанбаған,
Тимучин- абыройы аспандаған,
Бастарын түркілердің қосқан заман,
Айбыны Айдан ары асқан заман.
Астына мініп асау бозжорғаны,
Қайралды қынабында қанжарлары...
Шықса да талай дау-шар, жанжалдары,
Елдігін түркі жұрттың армандады...
Орхон өзені бойында «Шыңғысхан» деп,
Берді атақ ру-тайпа шонжарлары!
Тапжылмай таққа отырып Ұлы Қаған,
Жазылды даңққа толы ғұмыр оған...
Жауына жүрегі әсте жылымаған,
Тәңірге жалбарынды Ұлы Бабам.
Жиналып Қарақорым-Бұрхан тауға,
Топтасты бір ел болып Ұлы Далам.
Ешқашан елдік үшін аянбады,
Алынды талай шептер қияндағы...
Бұл өзі арман, әлде қиял-дағы,
Тәрізді «Адай» күйі – күй арналы!..
Жүз елу, екі жүз мың әскерменен
Сап құрды Шыңғысханның нояндары!..
Нируннан Бөріжігін –Қият болды,
Тайджиут, Керей, Найман, Оңғыт(Уақ) болды,
Бұл сапта Татар, Меркіт, Қаңлы, Қыпшақ,
Төлеңгіт, Арғын, Дулат, Маңғыт болды,
Қырғыз бен Ойрат, Бурят, Тарғұт болды,
Бұл сапта Құры, Тума, Якут болды.
Бұл сапта Мұқалы гойаң - Жалайыр да,
Бұл сапта болды Үйсін, Ноғайың да,
Қоңырат, Қожа,Ұйғыр – талайың да...
Алтай мен Алатаудың баурайында,
Айналған бәрі туыс, ағайынға,
Бұл сапта Алшын - Мұңал-Адайың да!..
Білсеңіз, Жебе ноян – Жорға Адай-ды,
Шыңғысхан неге оны қолдамайды?!
Қолдайды,
өзі де Адай-тегі Мұңал,
Ол қалай қазақ арын арламайды?!
Қандасы кектессе егер қарамайды,
Таиджуит - аямады Тарғұтайды.
Халықпыз терең тамыр, дәбіміз бар,
Халықпыз маңдайында бағымыз бар...
Бірлігі болса елдің сәніміз бар,
Тектілік туысқандық қанымыз бар...
Үш Жүздің кенжесі Адай-Мұңал болса,
Қара шаңыраққа қалайша дауымыз бар?
Бүлінсе елдің іші оқсады тым,
Елдікті қалың түркі аңсады тым...
Шыңғысхан орындалып мақсатының-
Құрса егер Мұңал(Моңғол) патшалығын:
Бұл өзі - кенже ұлдың шаңырағы,
Қазақтың шыққаны ғой жақсы атының.
Қазақтың туын көкке тіктегені,
Қазақтың мойындалып мықты екені,
Қазақтың қасиетті жұрт екені,
Қазақтың ұлағатты ұлт екені.
Алтайда – Адай таңба аяқ бассаң,
Алтайым – қазағымның құт мекені!
Бұл Мұңал кімді тегі құл етпеді,
Түкті екен шеттерінен жүректері.
Қазақтың орындалып тілектері,
«Сояды» қас-дұшпанын іреп тегі...
Әлі де ұрпақтары өр мінезді,
Бүгін де туған елдің тіректері.
Іске асып бүгінде елміз асыл арман,
Халқымның келер туып асығы алдан,
Тарихты түгендемей ғасырлардан,
Әйтсе де, кеуде керіп тасына алман.
Шыңғысханға «монғол», қытай таласып жүр,
Бір кезде бабаларым басып алған.
Бір кезде бабаларым басып алған,
Жауласқан қас- дұшпанның басын алған.
Сібір де біздікі еді – жасыл орман,
Қабқаз да – Қазақия далам дархан.
Бір кезде Еуропа, Азияң да,
Қазаққа басын иген орыс-орман...
Дәуірлеп күн кешкен-ді халқым сонда,
Ерек боп ерлік дәстүр-салтым сонда.
Айналып дұшпан үшін әр күн сорға,
Жапанға жаңғырықты даңқым сонда!
Мәскеуді өртке ораған Мамай, Орақ,
Тоқтамыс,
қандай еді Алтынорда!
Жеттік қой Балтық асып ел шетіне,
Үндістан, Ауғанстан, Парсы еліне,
Қастасқан жаудың күші еңсеріле...
Бас иіп арабтар мен крестшілер,
Жарамай қалды қауқар көрсетуге,
Шыңғысқан-Жошы-Бату әскеріне!!!
Салдырған мәлім сәнді сарайлары,
Жанды ғой бұл қазақтың талай бағы...
Алаштың туын көкке аспандатып,
Алтын Күн зеңгір көктен арайлады.
Қазақтың шаңырағын, ар ойлады-
Әйгілі Монғол-Мұңал Адайдағы.

Жайымды ұғарсың сен сезіп көрсең,
(Жаулардан ұтыларсың сезік берсең).
Тарихта жаңылыспақ сезімге ерген,
Жөн болмақ ақиқатқа төзіп көрген:
Адай мен Қазақ қатар аталады,
Кең-байтақ даламызды кезіп көрсең.
Мұңалжар, Мұңалошақ – тұлғаң бөлек,
Сол ошақ Қазығұртта тұрған дер ек.
Үш Жүзің сол ошақтың үш бұтындай,
Бөленген бір болғанда думанға ерек.
Алатау, Алтай мен Сыр-туған жер ед,
Тіл таңба, тас таңбаға тұнған дерек.
Жауымды құртқан болсақ жоңғар деген,
Тәңірім қалай жолды оңғарды екен?..
Халық жоқ жер бетінде моңғол деген,
Кенже ұл: Қазақ-Адай-Мұңал деген.
Жаралған сол Мұңалдан Шыңғыс қаған,
Қазақты ел етудің қамын жеген.
Демеңіз мынау неткен тосын сый ед,
Адайлар – төре тұқым, асыл сүйек.
Мұңалдар империясы – Қазақ Елі,
Пір Бекет – Ол да Мұңал асыл кие!
Ұлұндай ұлы анаға басын сүйеп,
Шыңғысхан Көктәңірге басын иед!
Дүреген сонау дәуір Сақ жерінен,
Тарихтың алып орнын қақ төрінен,
Жаралған Күн нұрынан Көк Түрік ем,
Нәр алып Алан Қуа- Көкбөріден!..
Бүгінде Қазақ Елі қайта оянды,
Қауышып дабысы үстем Өткенімен!!!
Дабысым – Шыңғысхандай зиялы адам,
Тарайтын текті жұрттың Қиятынан.
Жаралған ар-намыстың ұятынан,
Сескенбес сесті бөрі сияқынан,
Сол заман түскенде еске масаттанам,
Тас ұшқан тұлпарлардың тұяғынан!!!