Поиск по сайту

Ерте заманда үш ағайынды жігіт болыпты: үлкенінің аты—Сарытай, ортаншысы—Торытай, ең кішісі—Қаратай.

Жігіттер аң аулаумен кәсіп етіпті. Әр күнде кішісі аңға шығып аң аулады, үлкен Сарытай үйде қалып аңшыларға ас даярлаушы еді.

Бір уақытта Сарытай үйде отырып ет пісіріп отырса, даладан бір зор дауыс естілді. Сарытай қорыққанынан жалма-жан орнынан тұра келіп, далаға шықты, далада ол не көрді? Сақалы қырық тұтам, бойы бармақтай, түсі суық адамды көріп қорыққанынан өле жаздады.

Құдайдың кем жасаған байғұсы Сарытайға қатты ақырды, һәм оған бұйырды: «Мені аттан түсіріп ал!»—деп. Сарытай есі шығып кетіп, қорыққанынан шалға жетіп келіп атынан түсіп, һәм үйге әкелді. Үйде ет ошақ үстінде тұр еді.

Ергежейлі шал Сарытайға: «ет бер»,—деп бұйырды. Байғұс Сарытай оның барша бұйырғанын орнына келтіре бастады. Қазаннан етті түсіріп алып, шақырмаған қонағының алдына қойды.....

Ертеде бір кедей болыпты. Үлкен баласының аты Әшкен, ортаншы баласының аты Мүшкен, кіші баласының аты Жұмакелді екен. Үйінде отырып, күнелте алмайтын болған соң, үш бала әкесінен рұқсат алып, алыс жерден кәсіп іздеуге шықпақшы болыпты. Сонымен, кедейдің үш баласы кірлерін жуғызып, бір қоржын малта алып, жүріп кетеді. Бұлар ұзын жолға түскен кезде артынан әкесі айқай салып, шақырады.

—Тоқтаңдар, әкеміз шақырады, тосайық,—дейді Әшкен. Балалары тоқтап тұрып, әкесін тосып алады.

—Қарақтарым, жолдарың болсын! Осы кетіп бара жатқан жақтан қопа кездессе қонбаңдар, түстенбеңдер. Онан әрі өте бергенде, жалғыз мола кездеседі, оған қонбаңдар да, түстенбеңдер де. Онан өтсеңдер, бір көп мола кездеседі, оған да қонбаңдар да, түстенбеңдер де... Ал енді, қош, аман болыңдар!—деп, шал қайтып кетті.

Балалар жүріп келеді. Айлардан ай өтіп, күндерден күн өтті. Тек мойындары ырғайдай, биттері торғайдай болғанда, кіші бесін кезінде бір қалың қопа қамысқа жетті. «Әкеміздің айтқаны бар, қонбайық, қопадан шыға қонайық»,—десті де жүріп кетті. Әлі жүріп келеді, әлі жүріп келеді, қопа бітетін емес, күн батып, қас қарайып, түн болды.....

Бұрынғы өткен заманда қазақ жұртының бір Қарамерген деген кісісі болыпты. Өзінің дәулеті жоқ, және перзенті жоқ екен. Мергендікпен бұғы атып мүйізін, құлан атып саурысын, әртүрлі аң атып, терісін сатып, жан сақтайды екен. Жаз кетсе – қыс келіп, қыс кетсе – жаз келіп, жолдассыз жалғыз жүреді екен.
Бір күндерде баяғы мерген мылтығын алып: «Қысы-жазы ел бармайтұғын, адам тұрмайтұғын бір алыс жерге барайын!», – деп жүріп кетіпті. Неше күн жол жүріп, бір үлкен тауға келіпті: қараса, тауда адам жүрген жол жоқ. Бір сайменен атын жаяу жетелеп, көп машақат тартып, таудың үстіне шығыпты. Жан-жағына қараса, аң киік есепсіз көп екен. Мерген қуанып, бір бастаудың басына келіп, тастан үй жасапты, төбесін жолым үйдей қылыпты, бірталай уық ағашпенен, үйдің төбесін аңның терісімен жауыпты.....

Өмір деген қызыққой, бірде жылатса, бірде кулдіртеді.Қандай жағдай болсада бұл біздің маңдайымызға жазылған тағдырымыз. Бұған біз бағынуга міндеттіміз.Сол тағдырыма бағынып отырған адамдардың бірі мен боламын. Басымнан не өтпеді барлығына көндім, енді бір түсте жүрген сиактымын,кашан оянатынымды білмеймін, тіпті өмір бойы оянбай кетемінба депте қорқамын.Неден бастасам екен. Осыдан 9 ай бұрын бір жігітпен таныстым.3 ай сойлескеннен кейн маған сөз салды, мен келістім. Екеуміз жүрдік, қуанышты күндерді бірге өткіздік. Мен ол кезде 2 ші курс оқып жүргенмін, сабақ бітіп, өз ауылыма қайттым, ол да өз ауылына кетті. Екеуміз 3 ай бойы телефонмен хабарласып жүрдік. Сені сағындым, кашан демалысымыз өтіп кетеді екен деп жүрдік. Солай уақытты өтті. Сабақта басталды екеуміз кездестік. Менің басым бақыттан айналды. Ол адам менің ең бірінші жігітім болатын маған сондай ыстық болатын.Мені құшағына қысып, жылы сөздер айтқанда мен барлығын ұмытып кететінмін. Солай келіп жүрді. Бір күні мені бір жаққа шақырды, мен келістім жүргенімізге жарты жылдай болып қалған кез еді. Сол күнді ешқашан ұмытпаспын сірә..... Сол күні онымен бір түн өткіздім. Екеумізде олай болады деп ойламаппыз. Жылап жібердім еріксіз.Ол мені құшағына қысты, мен итеріп жібердім. Таң атқанын күттім, көз ілмедім .Таң ата сала сол жерден алды-артыма қарамай кеттім. Қатты өкіндім,жыладым, біршама қиналдым. Жігітіммен де сөйлестім істеген ісімді мойынымен көтеремін деді. .....

Бір ұйықтап бір оянып кете бердім. Кешегі күнен бүгінгі күн ауырлау екенін жүрегім сезіп-ақ тұр. Әйтеуір жанымда бас тірегім, қасқағым мына жалғандағы сырласым, өзіме құрдасым, өзіме жырласым, өзіме жауым, өзіме асқар тауым, кәрі болсада мен үшін сол жастық шағында қалған жүрегім мына ақсақал бар. Әрине оңып тұрған олда жоқ, бірақ менің жанымда отырып өзін өзі жегідей жейтіні белгілі. Төсек тартып, ұл қызымның қолына қарап қалғаныма міне бес күн шамалас болып қалды. Күнімен түнімен кіріп шығып мазасызданып жүрген бірақ жан ол осы шал. Әрине оныңда ойын мен бір қарағанан-ақ түсініп аламын. Баяғыдан Алладан сұраған бір арманы бар еді осы жарым Күнімжанның алдынан өтіп кетсем арманым болмас деп. Кейде маған қарап жылапта алады, кейде тұнық ойға батып кетеді. Қолымнан ұстап айналдырып әкетіп бара жатқан ауруымды бір мезетке болсын басатын емшім осы екенін қайран жүрек осы кезде сезді. Жаным тығырыққа тіреліп, тұрсам опақ отырсам сопақ болып отырған мына менің қылықтарыма көнетін осы шалдан басқа адам жоқ. Талай нәрсені бір болып көрдік көтергенімізде болмады көтергенім ізде болды. Талай күліп талай жылап едік. Ұлдарымызды ұяға қыздарымызды қияға шығарып тәрбиені бердік. Ауырғалы бері жанымда кіші қыз жатыр. Шалымды басқа бөлмеге бөліп тастады оған төзетін біздің тарлан барма түнде қоштасып кетіп бір екі сағаттаң соң жаныма қайтып келеді сонда маған қарап.
-Айымда сен Күнімде сен
Жаным бір тербеледі күлімдесең
Жанымда сен бағымда сен
Сүймесем сені сәулем дәл бұлай сағынбас ем деп келіп жаныма отыратын қайтейін меніңде кетер уақытым жетті. Оным маған деген махаббаты менің жүрегімді жандырып сағыныш сезімі ояна бастағанын сезген едім. Осыған дейін бар сырын маған айтып бар арманын менімен бөлісіп отырған шалды жанымнан жырақтата алмадым. Кейде бұрылып оғанда қарап қоям бес күнен бері өзін өзі жеп қойған, бет-жүзінде үміт пен арманның кейпі көрініп тұр......

- Ой, ағаларым қайда кеткен? Үйде ешкім жоқ қой.Ескертіп қойып едім ғой,-деп ренжігендей түр
байқатты.Әрі қарай сөзін жалғастырып – Міне,жаным қарашы еш ұмытпаған екен,босқа ашуланыппын.Дастархан жасап қойыпты.Дүкенге шығып кеткен шығар, әйтпесе есікті ашық қалдырмас еді ғой.Кел, мұнда отыр,- деді Қанат
Аяулым ойында ешнәрсе жоқ отырды,күтті әлі де болса күбірлеп қалай сөйлессем екен деп қобалжып отыр.Арада 40 минут өтті.Қанат телевизор қарап отыра берді.Бірде Аяу
- Жаным, көп уақыт өтті ғой ол кісілер қайда?
- Білмеймін ғой өзімде түсінбей отырмын.
- Қоңырау шалып көрерсің мүмкін
- Звандадым жеңгем көтермейді, ағам телефоны сөніп тұр.Қайда жүр а? айттық қой келеміз
деп.Құрсынш өзіміз отырып шәй ішіп алайықшы қарным да ашып кетті.
- Мақул кәзір
Аяулым асханаға келді.Үй әп-әдемі жиһаздар жап жаңа.Тек көрпе-төсек, ыдыс-аяқтар жоқ екенТаң қалды қыз. «Сонда қалай өмір сүреді?» деп күмбірледі де қойды.Асханадан сіріңке әзер тапты шәйнекті газға қойып,сүт бар ма екен деп тоңазытқышты ашып еді, ең қызығы онда 5-6 түйір жұмыртқадан басқа ештеңе жоқ екен.Тағы да аң-таң.Қанаттың жанына барып отырды. «Қазір әжетханаға барып келейін деп» Қанаты тұрып кетті.Ойында артық ештеңе жоқ Аяу асханаға шәйнегіне қарауға бара жатқанында Қанат сыртқы есікті іштен кілттеп кілтті шкафтың жоғарғы жағына қойып жатқандығын көріп қалды.Үндемей кіріп кетті.Шәйнекті қайнатып алып келіп дастарханға отырып үн-түнсіз бір-бір кеседен шәй ішіп алды. Қанат аздап қыздың жанына жақындап отырды.Аяулым өз жігітінен қорқа бастады.Осы үйге келгелі 1 жарым сағаттай болды.Аға-жеңгесі әлі жоқ.Қанат сөз бастады.....

Шәй демдеп, қалған тәттілерін дастарханға қойып Аяулым бар құрметін жасауда.Ағам жайлы жақсы хабар айтады ау деп бейшара қыз жүгіріп жүр.Жөн сұрасып біраз үйренгеннен кейін Руслан әңгімесін бастады.
- Ауялым,қалқам, мені мұқият тыңдашы,-Аяулым осы сөзінен-ақ селк ете қалды. – Ерлік менің
жақын досым.Басыңа қандай жағдай түсіп жағдайыңның қаншалықты ауыр екенін білемін.Қазаңа ортақпын.Мені тыңда, тек шошымашы,жарайды ма?Ерлік қазір Ақтөбе қаласында абақтыда жатыр.Тыңда,тыңда шошыма! Кішкентай қыз емессің есің бар.Мен сенен еш шындықты жасырмай айтамын.Тек сен ақылмен тыңда.Осыдан 1 жеті бұрын Ерлікке барып қайтқан болатынмын.Сен менің досымның маған тапсырған аманатысың. Әке-шешесінен бірдей айырылу оңай емес.Ол Сол кездегі оқиғаны естіп әкеңнің қарыз болып қалған адамына барған осы күйікпен жүріп сол кісіні дәл солай бақилыққа аттандырды.Әке-шешесінің қаны үшін кегін алды.Басында қашып жүрді, тығылды.Бірақ Ерлікті тауып алып қамап тастады.Жағдай осылай.Енді айтайын дегенім Аяулым, мен сенің қасыңда үнемі бола алмаймын.Сен өзіңе сақ бол.Әлгі кісінің адамдары сені іздеп жүрген көрінеді.Мына үйді сатуға шығарып 1-2 күннің ішінде бір шет жердегі елді-мекенге көшіп кетуің керек.Ұқтың ба мені?,-деп сөзін аяқтады. Аяулым біраз есін жинай алмай естігенін жетік түсіне алмай үнсіз отырды.Руслан бөлген жоқ.Себебі қаншалықты ауыр екенін түсініп-ақ тұр......

Оқу жылы аяқталып қалған болатын. Аяулым бүгін бір ерекше көңілді еді.Себебі барлық сабағын өте жақсы деген бағаға аяқтап сүйікті ата анасынан сүйінші сұрауға асығып бара жатқандай.Үлкен ағасы Ерілікке де балмұздақ,шоколад алып бер деп еркелеп мойынына асылатын болдым деп қуанышы басылар емес.Бірақ Аяулымның бұл қуанышы ұзаққа бармады.Себебі, ол үй ауласына жақындағанында есік алдындағы бөтен,топырлаған адамдарды көріп кілт тоқтай қалды. Есін жинай алмай абдырап тұрғанын жанына жедел жәрдем көлігі келгенде ғана байқады.Жалма-жан ішке қарай беттеді.Өз көзіне өзі сене алар емес.19 жыл өмірінде ол кісілерден артық, ол адамдардан жақыны болмап еді ғой.Тіпті ағайын туыстарымен деп жөнді араласпайтын үйдің ерке қызы не жыларын не күлерін білмей қалды.Мәпелеп өсірген әкетайы мен анасы ана өмірге аттанып кетіпті.Қалай дейсіздер ма?Аяулым ешнәрсе білмегенімен әкесіның үлкен көлемде қарызы болған көрінеді.Жанкесер жауыздар сол қарызының өтеміне Ауялымды тұл жетім етіп зар еңіретіп жылатып қалдырған екен.Басқа салса көнесің демекші.Күндер өтті, айлар өтті.Әке-шешесін жер қойнауына тапсырып Аяулым жалғыз қала берді.Ал ағасы Ерлік сол үлкен қазадан кейін көрінген жоқ.Ағасы қайда?не істеп жүр?неге келмейді? Аяулым бұл сұрақтарға жауап таба алмады.Оқуды тастап кетті.Ата-анасынан қалған кішкентай шағын үйде жалғыздан жалғыз тұра берді.Туған туыстар тек 40 күндік намазысын берісімен алыстап кетті. Осылай жүріп 4 ай уақыт өтті.Ауялым үйінен тәтті нан, шелпек пісіріп вокзалға барып сатып, солай ақша тауып күн көрді.Күн жексенбі еді.Аяулым ол күні жұмысына бармады.Үйін тазалап, кілемдерді қағып біраз тазалықпен айналысты.Кеш бата дүкенге шығып қайтар жолда.Жанына бір шетел иномаркасы келіп тоқтады.
- Сәлем қарындас. Қайдар деген кісінің үйін іздеп жүр едім.Осы маңда деп түсіндіріп
еді.Жол көрсетіп жібермес пе екенсіз?.....

Пән: Ұазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Этникалық және әлеуметтік процестер
Сабақ тақырыбы: Шыңғысхан империясы және оның мұрагерлері 2-сабақ
Сабақтың мақсаты: 10.3.1.2 Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру;
10.3.2.4 мемлекет құрылысындағы сабақтастықты анықтай отырып, Қазақстан аумағында ұлыс жүйесінің дамуын зерттеу;
10.3.2.5 XIII -XV ғасырлардағы мемлекеттердің геосаяси белсенділігін сипаттау арқылы, олардың Еуразиядағы тарихи процестердің барысына әсер ету дәрежесін анықтау.....

Тіл тағдырына қамқорлық – әр адамның міндеті. «Ана тілі халық болып жасалғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін мәңгі құламайтын бәйтерегі» дейді Ж. Аймауытов. Иә, бүгінгі таңда күн тәртібінен түспейтін мәселе – ана тілдің бүгіні мен ертеңі. Өйткені ол – ана тіліміз, ұлттық тіл, тәуелсіз Қазақстанның мәртебелі мемлекеттік тілі. Оның бүгінін тұғырлы, ертеңін тағдырлы жасау – біздің жауапкершілігіміз.

Қазақ тілі – қоғамда заңмен бекітілген мемлекеттік тіл. Алайда барлық салада кеңінен қолданылады десек, онда кемшіліктерге көз жұмғанымыз. Егер қоғам азаматтары тілдің мәнін, рөлін бағалап, түсінсе, онда мемлекеттік тілді жиындарда пайдалану, құжат толтырудан бастап, қызмет көрсету терминалдарын қазақ тілінде сөйлету кезінде кемшіліктер орын алмас еді. Бұл – араздық тудыратын арзан айқай емес, тіл тарихы мен тіл мәртебесіне құрметті талап ету.

Тілдің ертеңі туралы ойымызды жинақтасақ, «Егер мемлекеттік тіл кеңінен қолданыс таппай қағажу көрсе, оның болашағы қандай болмақ?», «Өз ана тілінің қадірін сезінбеген жан ұлт тілінің сол ұлттың төлқұжаты екенін қалай түсінбек?» деген сұрақтар бой көтереді. Менің ойымша, қоғамдағы жауапкершілік әр адамның сындарлы ой қорытып, салауатты пікір тұжырымдауымен, яғни саналылығымен өлшенеді. «Өз тілімен сөйлескен, өз тілімен жазған жұрттың ұлттығы еш уақытта адамы құрымай жоғалмайды. Ұлттың сақталуына да, жоғалуына да себеп болатын нәрсенің ең қуаттысы – тілі» (А. Байтұрсынұлы). Бұған дәлел – XXI ғасыр басында 29 адам қажетсінбеген, тек бір адам ана тілім деп қолданып келген лив тілі. Жалғыздың жүрек соғысы тоқтағанда бұл тіл де ресми түрде өлді. Бұл – қасірет... Осыған жол бермей, тілді сақтау – әр ұлт перзентінің борышы......

Шығарманың жоспары
1.Кіріспе: Елім, жерім - Қазақстаным, Ата Заңым – тірегім.
2.Негізгі бөлім:
а) Астана қаласының тарихы.
ә) Елорда және Елбасы.
б) Астана – Азияның ең солтүстігінде орналасқан елорда.
в) «Бәйтерек» кешені жаңа ел орданың - басты символы.
г) Астана - Еуразия кеңістігінің орталығы.
3.Қорытынды:
а) Елбасының - ізгі саясаты, арманы.
ә) Астана - бүгін өскелең қала.
Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан мемлекетiнiң Ата (негiзгi) заңы. 1995 жылы 30 тамызда Республика референдум өткізу (бүкіл халықтық дауыс беру) жолымен қабылданды. Конституцияны қабылдай отырып, Қазақстан халқы мемлекеті билiктiң қайнар көзi — өзiнiң егемендiк құқығын баянды етті. Ата заң қабылданған күн демалыс — мемлекеттік мереке — ҚР Конституциясының күні деп жарияланды. Бұл жаңа Конституция Қазақстанның төртiншi Ата заңы (1937, 1978, 1993, 1995). Оның құрылымы кiрiспеден, 9 бөлімнен, 98 баптан, көптеген тармақтар мен тармақшалардан тұрады. Жаңа Конституцияның ең жоғары заңдық күші бар және ол ҚР-ның бүкіл аумағында тікелей қолданылады.
Бүгінде Қазақстанның негізгі ұлтын қазақ халқы құрайды. Одан кейін славян халықтарының өкілдері орыс және украин халықтары. Сонымен қатар ең елеулі этносты құрайтындар өзбек, немістер және татар халықтары. Осы біздің елдегі халықтар басын біріктіріп, олардың ұлттық тегіне қарамастан, теңдігін бекітетін құжат бар. Ол еліміздің Ата Заңы, Конституциямыз. 2а) Қазақстанның ең бірінші астанасы 1920 жылы Орынбор болған. 1925 жылы астана Қызылордаға көшті.Түрксібтің салынғанына байланысты астана Алматыға көшті. Заң түрінде бұл оқиға 1927 жылдың 3-ші сәуірінде болды, шындығында көшу 1929 жылы болған. Ақмоланың тарихы 1830 жылдан бастап, яғни Қарауыткөл алқабында Ақмола бекінісі салына бастаған кезден басталады. Ақмола – Есіл өзені жағасындағы Ақмола округінің Сібір қазақтарының негізгі қаласы болған. XIX ғасырда да Ақмола сол кездегі сауда – экономикалық орталығы болды. 1863 жылдың 16-шілдесінде Ақмола ашық түрде округтік қала болып саналды. 1868 жылдың қазанында “Орынбор және Батыс Сібір генерал губернаторлығының уақытша басқару жағдайына” байланысты Омбы орталығымен Ақмола облысын тудырды. .....

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:XIII – XV ғғ. І ж. Қазақстан
Сабақ тақырыбы: Монғолдар мемлекеттілік деңгейге қалай жетті? 1-сабақ
Оқу мақсаты: Көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін талдау.
X – XIII ғғ. мемлекеттерді білу және картаны қолдану арқылы саяси үдерістерді түсіндіру.
Сабақ мақсаты: Монғол империясының құрылуы және қоғамдық құрылысын,саяси үдерістерді түсіндіру.

Пән: География
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Елтану және саяси география негіздері
Сабақтың тақырыбы: Елдердің саяси типологиясы №3
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме)8.6.1.2 елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастырады
Сабақтың мақсаты: Елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастыру.....

Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Көліктерді ажырата білуге,не үшін керек екендігі туралы түсінік беру. Көлік туралы жұмбақтарды шешу арқылы балаларға көлік түрлерінің ерекшіліктерін тереңірек түсіндіру.Өзін-өзі қоршаған ортада мәдениетті ұстауға,әдепті,әдемі болуға үйрету.
Дамытушылық:Балалардың сөйлеу,ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту, сөздік қорын жетілдіру.
Тәрбиелік: Достық пен сыйластыққа тәрбиелеу.......

Пән: Қазақ тілі
Бөлім атауы: Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз. Морфология.
Сабақтың тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойындары
Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: 6.2.1.1.- мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.
6.4.5.1.- қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.
Сабақтың мақсаттары:
Қазақ халқының ұлттық ойындары тақырыбы бойынша түсінік ала отырып, тыңдалым материалдары арқылы негізгі ойды анықтай отырып, орфографиялық норманы сақтап, жазба жұмыстарында сөзддердің орын тәртібін сақтап, жай сөйлемдер құрастырып жазады.....

Пән: Қазақ тілі
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:«Атақты тұлғалар»
Сабақ тақырыбы: № 90 сабақ. Болымды және болымсыз етістік.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 3.4.2.5 болымды және болымсыз етістіктердің айырмашылығын анықтау;
3.3.5.1 жіберілген пунктуациялық, орфографиялық, грамматикалық және стилистикалық қателерді мұғалімнің көмегімен тауып, түзету.
Сабақ мақсаттары:
Барлық оқушылар:
-мұғалімнің қолдауымен болымды және болымсыз етістікті ажырата алады;
-мұғалімнің қолдауымен жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді
Оқушылардың көбі:
-болымды және болымсыз етістікті ажырата алады;
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді үлгі/талдау негізінде тауып, түзетеді
Оқушылардың кейбірі:
-болымды және болымсыз етістікті ажырата алады;
-жіберілген пунктуациялық, грамматикалық қателерді тауып, түзетеді.......

Пән: Қазақ тілі Т2
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Өнер
Сабақ тақырыбы: Сурет көрмесінде №7 сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары:
1.3 Тыңдаған аудио/бейнематериалдың мазмұнын түсіну
3.1.3.1 тыңдаған материалдың (ұзақтығы 1,5-2 мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру және сюжеттің даму желісі бойынша иллюстрациялар орналастыру/кесте толтыру/ мазмұндау
2.3 Түрлі жағдаяттарда қарым-қатынасқа түсу (диалог)
3.2.3.1 белгілі тақырыптағы әңгімеге қатысу және сұхбаттасын түсіну және олардың ойын толықтыру
5.1 Грамматикалық нормаларды сақтау (лингвистикалық терминдерді қолданбау)
3.5.1.3 мұғалімнің қолдауымен шағын мәтіндегі етістіктің шақ, рай формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану
Сабақ мақсаттары:
• Тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсіну
• Тақырып бойынша диалогқа қатысады.
• Іс-әрекеттің уақытын дұрыс қолданады.
Оқушылардың барлығы: тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсінеді, қолдау арқылы сұрақтарға жауап береді.
Оқушылардың көпшілігі: тыңдаған мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді, тақырып бойынша диалогқа қатысады, әрекеттің уақытын дұрыс қолданады..
Оқушылардың кейбірі: өмірмен байланыстырып, мысал келтіріп айтады, диалог барысында монолог қолданады.....

Бұл шыным, жебірейдің жас сұлуын
Ақтауым керек, жанын құтқаруым.
Періштем көркі көркем, кел жаныма,
Ал қабыл, алғыстаған дұғам мұным!
Аспанның Алласына Айсаменен.....

Аспан мен Жер арасын
өрт қаптады жалыны жаландаған,
көңірсіді құйқадай адал далам.
Бір-бірінің қанынан ұрттамаса,
тыншымастай сұстанды адамға адам.
Түндер келді жарыңның құшағында
рахаттың орнына алаңдаған.
Жас орнына мөлдіреп жанарда қан
тамайын деп тамбаған, тама алмаған.
Алмасты ілез күрсіну, күңіренумен
жүректерден шарықтап таралған ән.
Түнде соғар дүлейін жасырғандай,
күліп атып қылымсып таң алдаған. ....

Орынбор. Станция. Қалың жиын.
Гулеп сөз, соққандай бір дауыл құйын.
Жарыса сөйлеп жатыр ызалы жұрт,
Замана ағысымен даулы қиын.
— Жоқ, енді басқа майдан бастау керек!
— Советті «Уақытшаға» қоспау керек!
— Өршісін Отан үшін әлі соғыс!
— Уақытша үкіметті қостау керек..
Мазағы буржуйлардың жетті бізге!
— Беріңдер бостандықты нанға бөлеп...
— Болмаса, аласыңдар қанмен елеп.
Солай бір шуылдасқан ашынған топ.
Айқайлар көпке дейін басылған жоқ.
Тосын бір мұртты жігіт сөйлеп, міне .....

«Түс кеудемнен бұғау крест,
Албырт жаным көрді қысым.
Тағдыр мұндай тұман емес,
Еркіндіктің бер тынысын!
Жүрегімнен тартқан зәбір,
Иман біткен мейлі тайса,
Жоғал мәңгі жұмбақ тәңір,
Жұм көзіңді, келгір Айса!
Мүлгіген сұм, елік икон,
Құдайының сиқын қара!
Неге маған төндің екен,
Монтаны қу, сиқыр — ана?
Уа, қиялым, өршіте бер,
Дауылыңды дарқан жолға. .....

— Мынау қыз, елден ерек, келді қайдан?
Біле алмай кім екенін, болдым хайран.
Құпия осы қызда бір сыр бар-ау?
Орнаған жүрегіне кішкентайдан.
Кейпінде кейістіктің көлеңкесі,
Сықылды өмірінде көп мұңайған.......

Шықты бір қыз театрдан
Мойынында орман түлкі,
Шашын күзеп, қасын қырған,
Аузы-мұрны толған күлкі.
— Пожалуйста, машинаға,—
Деді жігіт қолтықтаған,
Қылмыңдасып екеу ара,
Кетті тартып тауға таман... ....