Пән: Қазақ тілі
Бөлім: Уақыт
Сабақ тақырыбы: 39-сабақ Тура және ауыспалы мағыналы сөздер
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 3.2.2.1 тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын ажырата білу, сөйлеу барысында қолдану;
3.2.4.1 өз бетінше мәтіннің тақырыбын және мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтау.
3.3.6.1 бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі жазу, жазу қарқынын жеделдету.
Сабақ мақсаттары:
Барлық оқушылар:
- тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын түсіндірме сөздік көмегімен ажырата біледі, сөйлеу барысында қолданады;
- мұғалімнің көмегімен мәтіннің тақырыбын, ондағы негізгі ойды анықтай алады;
- кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі үлгі негізінде жазады;
Оқушылардың көбі:
- тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын контексте ажыратады, сөйлеу барысында қолданады;
- мәтіннің тақырыбын табады, мұғалімнің көмегімен негізгі ойды анықтай алады;
- кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу, үзбей және біркелкі орта темппен жазады;
Оқушылардың кейбірі:
- тура және ауыспалы мағыналы сөздердің мағынасын
ажыратады және оларды орнымен қолдана біледі;
- мәтіннің тақырыбын және ондағы негізгі ойды
анықтай алады;
- кең жолды дәптерде бас әріп пен кіші әріптің биіктігі мен мөлшерін сақтап көлбеу,үзбей және біркелкі шапшаң жазады...

ӘБИБА - араб тілінен алынған Хабиба есімінің өзгерген түрі. Мағынасы — дос, мейрімді жолдас, өмірлік серік.

ӘДЕМІ – қазақтың сөзі көркем, әсем.

ӘДИБА - араб тілінен алынған адиб — ғалым, әдебиетші.

ӘДИЛА - араб тілінен алынған әдил-ғадія - әділдік, шыншылдық, турашыл.

ЕРЗАДА – қазақ сөзі ер + иран тілінен алынған зада - бала, перзент; батыр. Қыз бала ер, батыл болсын деп қойылған есім.

ЕРЗИБА – қазақ сөзі ер + иран тілінен алынған зибо - сұлу, көркем, әдемі.

ЕРКЕ - айтқанын істететін шолжың, еркін.

ЕРКЕЖАН - ерке боп өссін деп қойылған есім. Түрі - Жанерке.

ЖАЗИРА - араб тілінен - ен дала, кең аймақ. Бала қайырымды, мінезі кең, көпшіл болсын деген тілекпен қойылған есім.

ЖАЙНА - гүлдей жайна, жайқал деген мәндегі есім.

ЖАМАЛ - араб тілінен — сұлулык, көркемділік, сүйкімділік.

ЖАМАЛИ - араб тілінен — сұлу, көркем, сүйікті.

ЖАМИҒА - араб тілінен — барлығын қосушы, біріктіруші, жинаушы, баршасы, барлығы.

ЗАҒИЛА - араб тілінен алынған зәхирә, зехира — қазына, байлық, қымбат бағалы асыл; сырт пішін, келбет, түр, мүсін. Синонимі — Зағира.

ЗАҒИПА - араб тілінен алынған сахиб — дос, жолдас, серік , «а» - қыз, әйел есімдеріне жалғасатын қосымша.

ЗАҒИРА - (қараңыз: Зағила).

ЗАЙДА - иран тілінен алынған заиде, заид — өсуші, өркендеуші сөзіне «а» қосымшасының жалғануы арқылы жасалған есім.

ЗАЙРА - араб тілінен алынған — заиыр (Зайер) — айқын, ашық, күдіксіз сөзіне «а» қосымшасының жалғануы арқылы жасалған есім.

ЗАЙТУНА - бір түп зайтун жемісі, аса қымбатты, құрметті.

ҒАЗИЗА - араб тілінен алынған азиз - күшті, қуатты; сирек, бағалы; сүйкімді, қадірлі. Аса сирек кездесетін, қадірлі, сүйкімді қыз деген мәнде қойылған есім. Өзгеріскен түрі — Қазиза.

ГАЙНИ, ГАЙНИЯ - араб тілінен алынған эйнь - кез, ең маңызды, аса елеулі.

ҒАЙНИЖАМАЛ - араб тілінен - әдемі, көркем, танакез.

ҒАЛИМА - араб тілінен - білімді, дана, оқымысты қыз, әйел.

ҒАЛИЯ - (қараңыз: Әлия).

ҒАРИФА - араб тілінен — көмекші, оқушы, аға бастық.

ҒАФУРА - араб тілінен — кешірімшіл.

НАҒИЗА - иран тілінен — әдемі, сұлу, көркем.

НАҒИМА - араб тілінен алынған нагімә — мейірімді, жарқын, инабатты; биязы, нәзік, жұмсақ.

НАЗГҮЛ - (қараңыз Гүлназ).

НАЙРА - араб тілінен алынған нәирә — нұрлы, көркем, айқын, жарқын.

НАРША - нардай мықты, қайратты, жігерлі.

НАУАТ - араб тілінен алынған набит....

МАҒРИПА - араб тілінен алынған магрифет — білім, таным, өнер, сауаттылық яки солардың иесі.

МАЙНА - иран тілінен — индия қараторғайы.

МАЙНҰР - май айында туған нұрлы, көркем, сұлу қыз.

МАЙСА - тәжік тілінен — ерте көктем; көк майса, шалғын.

МАҚПАЛ - иран тілінен алынған бахмал....

КАМАЛ - араб тілінен алынған камал - толықтық, жетіктік, тұтас. Түрлері — Кемел, Камал, Камил.

КӘДІР - араб тілінен алынған кадр - күшті, құдіретті; қабілетті; кұрметті, лайықты, құнды, беделді. Диалектілік түрлері — Қадыр, Хадир.

КӘДІРБАЙ - араб тілінен алынған кадр + қазақ сөзі бай. Күшті, құдіретті, бай деген мағынаны білдіреді.

КӘДІРБЕК - араб тілінен алынған кадр + қазақ сөзі бек. Қадірі жоғары, кәдірлі кісі. Еркелете айтылу түрі — Кәдіртай.

КӘДІРЖАН - кәдірлі кісі, кәдірі жоғары адам.

БАҒИЛА - араб тілінен алынған бахи - мәңгілік, өмірлік, берік, тұрақты, мәңгі жасаушы.

БАҒЫМША - араб тілінен алынған бақ , бах — бақыт, ырыс, құт, яғни менің бағым, ырысым деген сөз.

БАЗАРАЙЫМ - иран тілінен алынған базар + қазақ сөзі айым - менің қуанышым, базарым, айша жарқыраған аппағым.

БАЗАРГҮЛ - иран тілінен алынған базар + қазақ сөзі гүл, яғни гүл жайнаған қуанышым, базарым деген мағынада қойылған есім.

БАҚТЫГҮЛ - араб тілінен алынған бақыт + қазақ сөзі гүл, яғни гүл жайнаған бақытты бала деген мағына беретін есім.