Жастар мәдениеті және мәселесі. Шешендік сөздер. Қазақ тілі, 11 сынып, презентация. 5 сабақ.

Бөлім атауы

Жастар мәдениеті және мәселесі.

Шешендік сөздер

Оқу мақсаты

11.2.3.1 таза ғылыми стильдегі дәрістің құрылымы мен рәсімделуін білу, жанрлық ерекшеліктерін талдау;

Сабақ мақсаты

Ғылыми стильдің анықтамасын біледі;

Ғылыми стильге тән ерекшеліктерді анықтай алады;

Ғылыми стилдің тілдік ерекшеліктерін анықтайды.

Бағалау критерийі

Ғылыми стильдегі мәтіннің құрылымы мен тілдік ерекшеліктеріне талдау жасайды.

Жетекші сұрақтар:

Ғылыми стиль дегеніміз не?

Ғылыми стильдің тілдік ерекшеліктері туралы не білесіз?

Ғылыми стильдің қолданылу аясы туралы не айта аласыз?

Мағынаны тану кезеңі

Сәйкестендіру тесті.

1-топ:

Ғылыми ұғымдарды дәл атайтын, соған арналған терминдер мол орын алады.

2-топ:

Процестерді, тұжырымды ойларды бір терминге келтіріп, түйіндеп айту негізгі тәсіл болады.

3-топ:

Сөзді үйреншікті, тұжырымды ету мақсатында тұрақты үлгідегі(штамп) сөйлемдер, сөз тіркестері молынан жұмсалады.

4-топ:

Баяндауыштары ауыспалы осы шақ формалы етістіктен жасалады.

5-топ:

Ырықсыз етістен жасалған баяндауыштар көп жұмсалады.

Топтық тапсырмалар

1-топ:

Мәтінге тақырыптық-идеялық жағынан талдау жасайды.

Дескрипторлар:

Мәтін тақырыбы мен мәтін мазмұны арасындағы байланысты анықтап, тақырыптың қойылу себебін түсіндіреді.

2-топ:

Мәтінге стилистикалық-композициялық талдау жасайды.

Дескрипторлар:

Мәтін стилі, жанрын көрсетеді.

Мәтіннің сөйлеу формасын ажыратады. (ауызша, жазбаша, монолог, диалог, полилог).

Мәтіннің көлемдік-прагматикалық ұйымдасуын талдайды. (том, кітап, тарау, тарауша, абзац).

Мәтіннің баяндау қабатын немесе мәтін түрлерін анықтайды. (әңгімелеу, сипаттау, пайымдау).

Әңгімелеу мәтінінде оқиғаны дамытуға қатысатын етістіктердің қолданылуын; сипаттауда сын-сапа, белгі мағынасын білдіретін сын есім, есімше секілді т.б. тілдік бірліктердің жұмсалуын; пайымдау мәтіндерінің құрылымында сұрау есімдіктері, демеулік шылаулардың т.б. қолданысын айқындайды.

Мәтіннің нешінші жақтан баяндалғанын талдайды. (1, 2, 3-жақ).

Топтық тапсырмалар

3-топ:Мәтіннің синтаксистік ерекшелігіне талдау жасайды.

Дескрипторлар:

Мәтіннің синтаксистік ерекшелігін айқындайды: жай, құрмалас сөйлемдердің мәтін мазмұнын жеткізудегі қызметі, мәтіннің жай не құрмалас сөйлемге құрылуы, сөйлем мүшелерінің орын тәртібіндегі ауытқуларды, оқшау сөздер мен бірыңғай сөйлем мүшелерінің жұмсалуын, төл сөздің берілу жолдарын анықтайды.

4-топ: Мәтіннің лексика-фразеологиялық ерекшеліктерін талдайды.

Дескрипторлар:

Мәтіннің лексика-фразеологиялық құрамын мәтін мазмұнымен байланыстырып талдау: тура/ауыспалы, көп мағыналы сөздер; көркемдегіш-бейнелегіш құралдар, мәтіндегі көнерген (архаизм, историзм), диалект, жаргон, тұрақты сөз тіркестерінің, мақал-мәтелдердің қолданылу мақсатын контекспен байланыстырып түсіндіреді.

Кері байланыс. Екі жұлдыз, бір ұсыныс.