Ауаның ылғалдылығы, шық нүктесі. Физика, 10 сынып, дидактикалық материал.

АУАНЫҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ ЫЛҒАЛДЫЛЫҒЫН АНЫҚТАУ

Мақсаты: 1. Ауа ылғалдылығын анықтау үшін психрометрлік кестені қолдануды үйрену.

• Аудиториядағы ауа ылғалдылығын анықтау.

Құрал-жабдықтар: 1. Құрғақ және дымқыл термометр – 3 комплект

2. Психрометрлік кесте.

ТЕОРИЯ:

 Атмосфералық ауа әртүрлі газдардың қоспасынан тұрады: азот N₂), оттегі (О₂), көмірқышқыл газ (СО₂), сутек (Н₂) және т.б.

Жердің атмосферасында су буы әрқашан бар. Ауадағы олардың шамасы абсолютті және салыстырмалы ылғалдылықпен сипатталады.

Ауаның абсолютті ылғалдығы _а – деп белгілі температурада ауадағы су буының тығыздығы аталады

, .

Ауаның салыстырмалы ылғалдығы   көрсетілген температура кезінде қаныққан су буларының тығыздығынан абсолютті ылғалдылықтың қанша пайызы екендігін көрсетеді:

,  .,

мында ρ₀- берілген температурада қаныққан су буларының тығыздығын анықтайды және «Қаныққан су буының қысымы және оның әр түрлі температурада тығыздығы» кестесінен алынады. Осылайша салыстырмалы ылғалдылық ауаның су буларына қаныққан дәрежесін сипаттайды.

Тұрғын үй-жайлар үшін салыстырмалы ылғалдылығы 40-60% қалыпты ылғалдылық болып саналады. Ауа ылғалдылығы тек салыстырмалы ылғалдылықпен ғана бағалануы мүмкін, себебі белгілі бір ауа температурасында бірдей абсолютті ылғалдылықта ауа құрғақ немесе дымқыл болуы мүмкін.

Жұмысты орындау тәртібі:

• Үш «құрғақ» және «дымқыл» термометрдің көрсетуілерін, олардың бөлік құнына мән бере отырып алу.
• Термометрлер көрсетулері бойынша оларды үш жұпқа бөліңдер: «құрғақ-дымқыл». Әр жұп көрсетулері айырмасын анықтаңдар.
• Психрометрлік кестені қолданып, термометрлердің әр жұбы үшін ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтаңдар.
• Келесі формула бойынша ауаның салыстырмалы ылғалдылығының орташа мәнін анықтаңдар:

φ_орт. =

5. Өлшеу қателіктерін анықтаңдар:

абсолют – Δφ = ; Δφ_орт. =

салыстырмалы – δφ_орт. = %

6. Жұмыс есебін дайындаңдар. Тәжірибе мәндері мен есептеу нәтижелерін кестеге енгізіңдер.

7. Қорытынды жасаңдар.

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ:

• Қаныққан және қанықпаған бу дегеніміз не?
• Шық нүктесі деген не?
• Ауаның абсолют және салыстырмалы ылғалдылығы деген не?
• Бөлмедегі ауаның 19⁰С температурадағы салыстырмалы ылғалдығы 43 % болды. Психрометрдің ылғалды термометрі қандай температура көрсетеді?
• Көлемі 200 м³ бөлмеде 20⁰С температурадағы ауаның салыстырмалы ылғалдығы 70%-ға тең. Бөлме ауасындағы су буы массасын анықтаңдар.
• Егер 20⁰С температурадағы салыстырмалы ылғалдық 58% тең. Қандай температурада шық түседі?