Жарықтың сынуы. Физика, 8 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі:

Жарықтың құбылыстары

Жарықтың сынуы

Мектеп:

НЗМ Петропавл қаласы

Күні:

Мұғалім:

Саткенов Е.Ш.

Сынып:

8

Оқушылар саны

Сабақтың оқу мақсаттары

8.5.1.4 - жарықтың сынуын демонстрациялайтын тәжірибені сипаттау;

8.5.1.5 - Снелл формуласын есептер шығаруға қолдану;

8.5.1.7 -тәжірибеге сүйене отырып, толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіру ;

Сабақ мақсаттары

жарықтың сынуын демонстрациялайтын тәжірибені сипаттау;

Снелл формуласын есептер шығаруға қолдану;

тәжірибеге сүйене отырып, толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіру ;;

Жетістік критерийлері

жарықтың сынуын демонстрациялайтын тәжірибені сипаттайды;

Снелл формуласын есептер шығаруға қолданады

тәжірибеге сүйене отырып, толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіру ;;

Тілдік

мақсаттар

Оқушылар өз ойларын дамыта отырып, сфералық айна   туралы не білетінін ауызша және жазбаша талқылай алады.  

Арнайы пәндік лексика және терминология: жарық,жарық шағылу,жазық айна, нормаль, түсу бұрышы, шағылу бұрышы, түскен сәуле, шағылған сәуле, айнадан кескін алу, жалған, нақты кескіндер, сфералық айнаның қисықтық радиусы 

Диалог үшін пайдалы баянды сөйлемдер: 

Айна қасеттері 

• айнамен салыстырғанда симметриялық кесін 
• нақты 
• жалған 
• дәлме дәл 

түсу бұрышы .... 

сыну бұрышы... 

Құндылықтарды дарыту

(жахандық азаматтықтың маңызды белгілері) (АЖ)

Нәтижелі қарым-қатынас дағдысын дамыту, сыныптастарының көзқарастық пікірлеріне сыйластықпен қарау

АЖ білу және түсіну: қоршаған ортаға деген дұрыс көзқарас

АЖ құндылығы: басқалардың пікіріне сыйластықпен қарау

АЖ дағды: диалог құра білу, сындарлы құрылымдық шешімдер ұсыну

Тақырыптың шешуші сәттерін жұптық және топтық талқылау кезіндегі құндылықтарды дарыту

Пәнаралық байланыстар

Математика, химиядан атомдар құрылысы, техника.

АКТ қолдану дағдылары

Интернет ресурстарды қолданып жаңа тақырыпты меңгеру

Бастапқы білім

Жазық айналар, сфералық айна, жарықтың шағылуы

ЖОСПАР

Жоспарланған іс-шаралар

Мұғалімнің сәлемдесуі. Есептер шығару

Видео көрсету.

-Видео «Миражи».

Видеоға сұрақтар:

Қандай кұбылыс туралы айтылды?

Бұл құбылыс туралы не білесіңдер?

Бұл эффекттің негізі не?

Оқушыларға сұрақ қою:

Демонстрацияны көрсету:

Стаканның түбіне тиын салып, үстіне су құйылады. Оқушылар көрген құбылысты сипаттап беру керек.

Қорытынды: стаканды толтырған кезде су бізге қарай жақындағандай болып көрінеді, көрінетін тереңділік эффекті пайда болады.

Дәл осы стакан ішіне бұрыш жасай карандаш орнатылады. Карандашпен не болды? Шынында сынып қалды ма? Осы екі құбылыс немен байланысты?

Жауабы: Жарық сәулелері судан өтіп өзгеріске ұшырайтына байланысты

Жауапты талқылағаннан кейін сабақ тақырыбын және мақсаттарын қоюға көшеміз.

Тақырыбы: Жарықтың сынуы

Мақсаттары: - жарықтың сынуын демонстрациялайтын тәжірибені сипаттау;

- Снелл формуласын есептер шығаруға қолдану;

Алдыңғы сабақта жарықтың мөлдір емес бетке түскенде шағылу құбылысын қарастырдық. Егер жарық сәулесі екі мөлдір орталардың шекарасына түскенде не болатынын қарастырайық. Экспериментті орындау.

Жұпта жұмыс

Жарықтың сыныу бойынша демонстрацияны орындау

Эксперименталды тапсырма №1

Жарықтың тығыздығы аз ортадан тығыздығы үлкен ортаға өткендегі сыну заңын зерттеу.

1. Суретте көрсетілгендей шыны блокты дисктің үстіне орналастырындар. Жарық көзіне бір саңылауды орнатындар да, оны дисктан 1 см қашықтықта орналастырындар.

2. Сәуле 0° бұрышпен блокқа түскенше жарық көзін жылжытындар, сәуле блокка перпендикуляр түсу керек. Сыну бұрышын r анықтап, кестеге жазындар. Бұл сыңған сәуленің және нормаль арасындағы бұрыш.

3. Блокқа түскен сәуле бұрышы 10⁰ болғанша дейін жарық көзін жылжытындар. Сыну бұрышын r анықтап, кестеге жазындар.

4. Тәжірибені басқа бұрыштарға қайталандар i 30°, 45°, 60° және 75° кестеге сәйкес келетін сыну бұрыштарын жазындар r.

5. Өздерін үш бұрышты i таңдап, оларға сйкес келетін сыну бұрыштарын жазындар r.

Сұрақтарға жауап беріндер:

Көрген демонстрация негізінде сәуле ауа мен шыны шекарасына бұрыш жасай түскенде қалай өзгеретінін сипаттандар.

__________________________________________________________________________________________________________________________

Түсу бұрышын сыну бұрышымен салыстырындар. Сәуленің оптикалық тығыздығы кіші ортадан оптикалық тығыздығы үлкен ортаға өтуін сипаттайтын тұжырымдаманы ойластырындар.

__________________________________________________________________________________________________________________________

Түсу бұрышы 0° болғанда сыну бұрышы неге тең? Неге осылай болды?

__________________________________________________________________________________________________________________________

Неге сәулелер блоктан шыққанда екінші рет сынбайды?

__________________________________________________________________________________________________________________________

Эксперименталды тапсырма №2

Жарықтың тығыздығы үлкен ортадан тығыздығы аз ортаға өткендегі сыну заңын зерттеу.

1. Суретте көрсетілгендей шыны блокты дисктің үстіне орналастырындар. Жарық көзіне бір саңылауды орнатындар да, оны дисктан 1 см қашықтықта орналастырындар.

2. Сәуле 0° бұрышпен блокқа түскенше жарық көзін жылжытындар, сәуле блокка перпендикуляр түсу керек. Сыну бұрышын r анықтап, кестеге жазындар. Бұл сыңған сәуленің және нормаль арасындағы бұрыш..

3. Блокқа түскен сәуле бұрышы 10⁰ болғанша дейін жарық көзін жылжытындар. Сыну бұрышын r анықтап, кестеге жазындар.

4. Тәжірибені басқа бұрыштарға қайталандар i 30°, 45°, 60° және 75° кестеге сәйкес келетін сыну бұрыштарын жазындар r.

5. Өздерін үш бұрышты i таңдап, оларға сйкес келетін сыну бұрыштарын жазындар r.

Сұрақтарға жауап беріндер:

Көрген демонстрация негізінде сәуле ауа мен шыны шекарасына бұрыш жасай түскенде қалай өзгеретінін сипаттандар.

__________________________________________________________________________________________________________________________

Түсу бұрышын сыну бұрышымен салыстырындар. Сәуленің оптикалық тығыздығы үлкен ортадан оптикалық тығыздығы кіші ортаға өтуін сипаттайтын тұжырымдаманы ойластырындар.

__________________________________________________________________________________________________________________________

Шыққан қорытындыларды талқылау

Слайдқа коментарии: Егер жарық сәулесі екі мөлдір ортаның шекарасына түссе, жарықтың бір бөлігі шағылып бірінші ортаға қайтып оралады, ал екінші бөлігі екінші ортаға шекарада бағытын өзгертіп өтеді. Жарық сәулесінің бір ортадан екінші ортаға өткенде бағытын өзгерту құбылысын жарықтың сыну құбылысы деп атайды.

Дәптерге сызба сызамыз. Снеллиус заңын дәптерге жазамыз

Жеке даму мақсатын қою: немен әлі де жұмыс жасау қажет?

Критерийлерге қайта оралу

Снеллиус заңын дәптерге жазамыз

Жарықтың екі ортаның шекарасында бағытын өзгертуін Снелл заңымен түсіндіруге болады:

1)Түскен сәуле,сынған сәуле және екі ортаны бөлетін бетке сәуле түскен нүктеде тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.

2)Түсу бұрышы синусының сыну бұрышының синусына қатынасы берілген екі орта үшін тұрақты шама болып табылады.

жарықтың екі орта шекарасында сынуының себебі екі ортадағы жарық жылдамдығының бірдей болмауы. Снеллиус заңындағы екі ортадағы жарық жылдамдықтардың қатынасы салыстырмалы сыну көрсеткіші болып табылады:

Егер бірінші орта вакуум болса, онда мындағы с – вакуумдегі жарық жылдамдығы, ал n – ортаның абсолюттік сыну көрсеткіші деп аталады. Әрбір ортаға тұрақты шама болады.

Жарық оптикалық тығыздығы ұлкен ортадан оптикалық тығыздығы кіші ортаға өткенде бір эффект бақылауға болады.

Мысалы су ішінен жарық ауаға шығады. Белгілі бір бұрышпен түскенде сәуленің сынған сәулесі болмайды. Бұл құбылысты жарықтың толық ішкі шағылуы деп атайды.

Тапсырманы орындандар

Бірінші ортада жарықтың таралу жылдамдығы 225 000 км/с, ал екінші – 200 000 км/с. Сәуле екі орта шекарасына 30⁰ бұрышпен түседі және екінші ортаға өтеді.

А) Сәуле жолын салындар.

Б) Бірінші және екінші орталардың абсолютті сыну көрсеткіштерін анықтандар.

В) Сәуле бірінші ортадан екінші ортаға өткен кездегі салыстырмалы сыну көрсеткішін анықтандар.

Г) Сыну бұрышын анықтандар.

Рефлексия.

Мен сабақта .... үйрендім

Маған тағы ..... жұмыс жасау керек

Мен .... қиналдым

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Қабілеті жоғары оқушылар жоғары деңгейлі есептерді

шығарады

Барлық оқушылар:

. жарықтың сынуын демонстрациялайтын тәжірибені сипаттайды;

жазық параллель пластинада сәуленің жолын салады;

Кейбір оқушылар:

Сәуленің сыну заңын өзі тұжырымдайды

оқушылар бірін-бірі бағалайды, өзін- өзі рефлексия жасауда бағалайды және жалпы сабақ барысында мұғалім кері байланыс арқылы формативті бағалау жүргізеді.

Оқушылар жұмысының қызмет түрінің ауысуы

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

1. Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

2. Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?