Жер бетіндегі климат неге тәуелді? Дүниетану, 3 сынып, дидактикалық материал.

Дидактикалық материалдар (сабақта берілу ретімен)

• Топқа бөлуге арналған сурет топтамасы

http://psytraining.org/nevesta/?p=6791

• Венн диаграммасы

• Дұниежүзінің климат картасы

• Инсерт кестесі

• «Мекенін тап» дидактикалық ойынының таратпа материалдары

• «Сәйкестендір» тапсырмасының парағы

• Қима сөздер

• Теориялық материал

Жер бетінде төрт негізгі климаттық белдеу бар:

1. Полярлық (арктикалық) климаттық белдеулер

2. Қоңыржай климаттық белдеу

3. Тропикалық климаттық белдеу

4. Экваторлық климаттық белдеу

Климаттың атауы климаттық белдеуге байланысты болады. Климаттық жағдайлар өсімдіктердің, жан-жануарлар мен жәндіктердің, адамдардың тіршілігіне тікелей әсер етеді. Адамдар түрлі климат типіне бейімделіп өмір сүреді. Климаттың ерекше жағдайларына байланысты адамдардың киінуі де, тамақтануы да әртүрлі болады. Мысалы: Солтүстікте тұратын халықтар климаттың суық болғандығынабайланысты аң терісінен тігілген киім киеді. Себебі, аң терісінен тігілген киімдер жылуды жақсы сақтайды, әрі суық желден қорғайды. Мал өнімдерінен дайындалған азық-түліктерді пайдаланады. Ал оңтүстік жақта тұратын халықтар климаттың ыстықтығына

байланысты жеңіл киімдер киеді. Азық-түліктері көбінесе көкөністер мен жемістерден тұрады.Ауыл шаруашылығы мен орман шаруашылығының барлық салалары климат ерекшеліктерін ескереді.

Экваторлық белдеуде жыл бойы ыстық, тек жаз мезгілі үстемдік етеді. Ауасы ылғалды, күн сайын жаңбыр жауады.Ағаштар үнемі жасыл түсте. Сондықтан мұндағы ормандар ылғалды мәңгі жасыл ормандар делінеді. Мұндай ормандар Амазонка ойпатында, Африканың экваторлық белдеуінде көп.

Тропиктік климаттық белдеуде жыл бойы ыстық болады. Әсіресе жаз айлары өте ыстық. Мұндай шөлдерге Африкадағы Сахара, Арабия түбегіндегі Руб-эл-Хали шөлдері мысал болады.

Қоңыржай климаттық белдеу жыл бойы мезгілі анық байқалады. Қоңыржай ауа массасының әсерінде болады. Жылдың 4 мезгілі анық байқалады. Теңіздер мен мұхиттардан алыс-жақын орналасуына байланысты ылғалдығы әртүрлі. Біз осы климаттық белдеуде тұрамыз.

Полярлық (Арктикалық) белдеу қысы-жазы өте суық, тек қыс мезгілі ғана үстемдік етеді. Мәңгілік қар мен мұз жауып жатыр. Күннің көзі 6-7 айлап көрінбейді. Мұны поляр түні дейді.

Жер бетіндегі халық біркелкі орналаспаған. Халықтың 70 % құрлықтың 7 % ғана тұрады. Шығыс оңтүстік жер шарында барлық халықтың 80 %-ы, ал Солтүстігінде -0,9 %.