Бензол және оның гомологтарының химиялық қасиеттері. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал.

Бензолды алғаш рет 1825 жылы ағылшын химигі Майкл Фарадей айырып алған болатын. Бензолдың алғашқы құрылымдық формуласы ол анықталғаннан 40 жыл өткен соң неміс химигі Фридрих Кекуле тарапынан ұсынылды.

Бензол алынғаннан кейін көп ұзамай оның тек қана көміртек атомдары мен сутек атомдарынан тұратындығы анықталды. Жаңа көмірсутектің тәжірибелік жолмен анықталған молекулалық массасы78-ге, ал оның эмпирикалық формуласының молекулалық массасы  13-ке тең болды

Кекуле бензолдың құрылымдық формуласындара және қос байланыстармен кезектесе байланысқан алты көміртек атомынан тұратын сақина түрінде көрсетті. 

1867 жылы Джеймс Дьюарбензолдың қызықты құрылымын ұсынды.

Бұл жарық сәулеленуінің әсерінен өздігінен бензолға айналатын тұ-рақсыз қосылыс.

Бензол молекуласының құрылымы қазіргі кезде қабылданғандай, 

делокализацияланғаналты молекуладантұрады. Ол 1931 жылы  

ЛайнусПолингтарапынанұсынылды

Бензолдағы электрондардың делокализациялануын көрсетудің бір әдісі оның құрылымын резонанстық құрылымдар ретінде көрсету болып табылады

Қосымша

1.Ароматты көмірсутектер (арендер)- бір немесе бірнеше бензол сақинасынан тұратын көмірсутектер.

2.Арендердің жалпы формуласы - С_nH_2n-6

3.Бензол C₆H₆ - ароматты көмірсутектердің (арендердің) гомологтық қатарының бстапқы мүшесі.

4.Бензол C₆H₆ –өзіне тән иісі бар, оталғыш, улы сұйықтық.

5.Бензол молекуласында барлық алты атом бір жазықтықта орналасқан, гибридтелу типі sp².Бензол молекуласындағы байланыс ұзындығы 0,140 нм.Бензол молекуласы -электрондардың өзгеруі делоколизациясы нәтижесінде тұрақтанады.

 6. Кекуле ұсынған бензолдың қрылымдық формуласы дара және қос байланыстары кезектесіп келген алты мүшелі циклдан тұрады

Бензол

Бензол, С₆Н₆ — ароматты көмірсутек; түссіз, қауіпті, өзіне тән иісі бар, буланғыш сұйық зат, балқу t 5,5°С, қайнау t 80,1°С, буы ауамен араласып, қопарылғыш қоспа түзеді. Ол органикалық еріткіштерде (эфирлерде, спиртте, ацетонда, сірке қышқылында) ериді. Бензол полярлы емес қосылыстар үшін жақсы еріткіш болып табылады, майларды, резеңке, каучук, күкірт, йодты ерітуде қолданылады. Бензол ежелден бері келе жатқан органикалық қосылыс,

Бензолды алғаш рет 1825 жылы Майкл Фарадей ашқан. бензолдың эмпирикалық формуласы - CH және "сутек бикарбуреті " деп те аталады.Кейіннен, Эйлхард Митчерлич бензой қышқылы мен әктасты қыздыру арқылы бензолды синтездеді. Ол бензолдың химиялық формуласы С₆Н₆ екендігін тапты.

С6H5COOH + CaO --> C6H6 + CaCO3