Шығармалар ✍️

Қазақ сатирасының дамуына үлес қосқан «Шаншар» және «Балға» сатиралық журналдары

Қазақ баспасөзінде сатира жанры ерекше орын алады. Сатира арқылы қоғамдағы кемшіліктерді жеңіл тілмен айтуға болады. Осы жанрда жұмыс істейтін журналдардың ішінде «Шаншар» және «Балға» ерекше танымал. Мен бұл екі журналды салыстырып, олардың мақсаты мен ерекшелігін қарапайым түрде түсіндіргім келеді.

«Шаншар» журналы – көп адам оқитын сатиралық басылым. Онда көбіне адамдардың күнделікті өміріндегі қызық жағдайлар, тұрмыстық мәселелер, күлкілі оқиғалар жазылады. Журналда карикатуралар көп беріледі. Суреттер арқылы қоғамдағы кейбір кемшіліктерді жеңіл түрде көрсетеді. «Шаншардың» басты мақсаты – адамды күлдіру, көңілін көтеру, бірақ сонымен бірге ойландыру. Тілі өте түсінікті, ауыр емес. Сол үшін бұл журналды жастар да, үлкендер де оңай оқи алады.

Ал «Балға» журналы – сатираны сәл қаттырақ қолданатын басылым. Бұл журнал көбіне әлеуметтік және саяси мәселелерді көтереді. Мысалы, жемқорлық, әділетсіздік, мемлекеттік қызметкерлердің қателіктері сияқты тақырыптар жиі қозғалады. «Балға» атауы да бекер емес, журнал қоғамдағы проблемаларды «балғамен ұрғандай» өткір сөзбен айтады. Мұнда фельетонлар, памфлеттер және өткір карикатуралар көп кездеседі. Мақсат – қоғамды ойландыру, кемшіліктерді ашық көрсету.

Екі журналдың бағыты әртүрлі болғанымен, екеуі де қоғамға пайда әкеледі. Бірі – жеңіл юмормен, бірі – қаттырақ сынмен мәселе көтереді. «Шаншар» көбіне көңіл көтеруге бағытталса, «Балға» қоғамдағы маңызды проблемаларды ашық көрсетеді.

Қорытындылай айтқанда, «Шаншар» мен «Балға» – қазақ сатирасының дамуына үлес қосқан екі маңызды журнал. Олар қоғамдағы кемшіліктерді әртүрлі тәсілмен жеткізеді және оқырманға ой салады. Осындай басылымдар халықтың көзқарасын қалыптастыруға, мәселелерді байқауға көмектеседі.

Өмірбек Аяулым Қайратқызы, ҚазҰУ-дың 1-курс студенті.

 Ғылыми жетекші: фил.ғ.к., доцент Р.С.Жақсылықбаева.