Ілияс Жансүгіров (Шал мен келіні)

Шал ыңқылдап, жоқ шыдам,
Ауырады ыңыранып.
Кепкен дене, сіңір жан,
Бірде суып, бір жанып.
Шалда түнде жоқ дамыл,
Тынбай сусын сұрайды.
Жылап, зарлап, келін жүр,
Көзінен жас бұлайды......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Игілік)

Самал жел, шалғын, жапырақ, балаусалы,
Ұшқан құс, жайылған мал, таудағы аңы.
Жапырлап қатар қонған халық пормы,
Ыңыранып жатқан мезгіл жайлаудағы.
Жайылған үйездемей қой мен қозы,
Жусаған құлын мен тай байлаудағы.
Таутеке, қоян, киік, қоймен бірге,
Қойшылар «қорықтық» қылған тау - таудағы.
Құс жырлап, су сылдырлап, күн шуақтап .....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Хат)

Есімде, жаным, сағынам,
Жақыным, жаным, Фатима.
Сағынғанның белгісі —
Қараймын қайта хатыңа.
Жаным тұтқын өзіңе,
Тілім тұтқын атыңа,
Шермендемін, шерлімін,
Жібімейді көңілім
Жақыныма, жатыма......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Ертегі)

Ноэл
Ура! Ресейге шабад
Көшпелі деспот,
Айса жылайд;
Онымен бірге бар жұрт.
Мария жұбатып Айсаны қорқытад:
«Жыламашы, балам, жыламашы:
Бука-бука — кеп қалды орыс патшасы!
Патша келеді де мынаны айтад:
«Ұғыңдар, халық Российский,
Бар әлемге ұқтырдым......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Қара теңіз)

Ассалаумағалайкум, Қара теңіз,
Әкелді бізді сізге мінген поезд.
Дүниенің сен бір жатқан ұжмағысың,
Теңізің - меруерт, маржан, тауың - мейіз.
Атақты алып дария шалқып жатқан,
Тұнжырап Азияны салқындатқан.
Тепсініп телегейің қара ала боп,
Жынданып күнің екен толқып жатқан......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Сені)

Мен шындап сүйгем жүрегімнен,
Күшейіп күндегі дерт күндегімнен.
Қарағам қабағыңа көңілің үшін,
Сыйлағам, қадіріңді біле білгем.
Мен сені сүйгендіктен жүрегімнен,
Сыйлаумен сырымды айтпай жүре білгем.
Шыдауға бұдан артық дәрменім жоқ,
Жүдедім күнде меңдеп, күндегімнен. .....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Десе)

Сені күткен көп заман,
«Ал аймала, мә, төсім.
Мә, мойыным, тамағым,
Сүйемісің, не етесін?
Аяңқырап аймала,
Қан шығарып кетерсін...»
Дегенге бір келсеңші,
Өйткені мен өлдім-ғой.
Апырым-ай, тас екенсің.....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Кер бие торы құлын)

Ауылым тұрған көктеп,
Асы жайлап,
Пендені жүреді екен нәсіп айдап.
Бөктерге жазға салым түсіп қонып,
Қой қоздап ақ шықты ғой, сүтке аймақ.
Ауылым Асы жайлап,
Түрген көктеп,
Жүр едім жауыр кер биеге жем-қом ептеп......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Октябрь елесі)


Қызбалықты, қызықты,
Қызылды - жасыл кең дала.
Бұл күн қай күн, неткен жұрт
Қиқу салады қыр мен ой?
Қызыл туын қолға алған,
Қолына орақ, балға алған,
Жұмысшы, қара шаруаның
Октябрь - ұлы той. .....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Алатау)

Алатау, басың бәтес, баурың торқа.
Туың ба, тұманың ба басың қалқа.
Бала едім баурында өскен суыңды ішіп,
Жерсітпес сен тұрғанда Сыр мен Арқа.
Сен неге мелшиесің күнге қарап,
Серуенге шықпайсың ба бойың тарап. .....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Сондағы сүйенгенім қай иығың)

Өзенімен, қаласымен Безенген күз.
Кеш еді, келе жатық өзенге біз.
Қайтуға өзенді өрлеп, арал көріп,
М...сыз шығалық деп, кезенгенбіз.
Осы күн — жүрек дүрсіл қаққан күні,
Ертістің езу тартып аққан күні.
Суда — сәуле, көкте - шапақ, жерде — электр,
Ертісте күн қуанып, батқан күні......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Ескі күн)

Ескі күн ес шыққанда кетер естен,
Қиялды кейде билеп жетелескен.
Мол өріс, алқап қоныс, кең жайылым,
Сол күнгі қулар, сулар кетер ме естен?
Бозбала ән салысып, қыз жарысып,
Ырғалып кең алқапты өрлей көшкен......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Қорқамын)

Курстан оқып күйбеңдеп,
Мұғалім болдым мығымдап.
Төрт амалдан түртектеп,
Тіл құралдан тығындап.
Құйқалақ бала, шым мектеп,
Оқытып бердім қимылдап.
Отын - су жоқ дірдектеп,
Жел жабықтан ыңылдап.
Құм төсеніп, шаңға аунап,
Өкпе болды балаларым,
Көкірегі сырылдап......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Қалпымыз)

Ашылар ма көз,
Іс болар ма сөз,
Көп көксеген күн туып?
Дауыл, жел айдап,
Жауын, сел қайнап,
Өз еркінше жүр қуып.
Алу үшін тендікті,
Сағынамыз кендікті.
Пайдасыз ыржақ,
Хайласыз қылжақ
Түсті міне жылымға.
Бастағы дәулет.....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Бақтыбайға жазып берген Нұғман хаты)

Қолыма қалам алып өлең жаздым,
Болмады бұрынғыдай, заман, аздың.
Ойыма қайран елім түскен шақта
Сарғайып уайыммен өлең жаздым.
Сағындым осындай-ақ қайран елді,
Зар күйге салды құдай біздей ерді.
Құданың құдіретіне кім көнбейді,
Бүгінгі бозбаланы қайғы жеді......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Қонақтар мен қожайын)

БІРІНШІ ҚОНАҚ- ҚҰДАЙЫ ҚОНАҚ
Қожайын:
− Алыңыз қонақ, алыңыз,
Сойғанымыз қартаңдау.
Қонақ:
− Бәсе, мом - мом...
Солай ғой,
Тарамыстау, қатаңдау...
Қожайын:
− Құданың жері қуаң боп,
Оңалмапты жануар.
Қылыш сырты қазысы,
Солқылдақтау жалы бар......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Әзәзіл)

Түнде бұлбұл шырқап ән,
Орман шуы, қыз көзі —
Бәрі жаңа, бәрі сән.
Көрінгенде өмір езі,
Көкке көңіл желпінткен,
Еркіндік, даңқым, сүюім,
Ой қозғаған өнерім,
Қанымды қатты серпілткен.....
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Мейірбанның өтірігі)

Жағалай Құрөзекті ауылым қонды,
Үй тігіп, жүк жиғанша ымырт болды.
Білге қара асынып аң іздедім,
Үйде нағып отырсың, Мекен сорлы.
Жағалай Құрөзекті шыға салдым,
Таңға жақын бір елік атып алдым......
Өлеңдер
Толық

Ілияс Жансүгіров (Шыбын)

Отырмын бір мал айтып, көңілім тасып,
Сол малды айтып сойып, көңіл басып.
Малдың етін таратып, жеп жатқанда,
Балалар түйе баққан келді сасып.
Сорпа ішіп жатыр едік, мал етін жеп,
Қойшылар аттан салды: «жау тиді» деп.
Ауылдан атты-жаяу, барлығымыз,
Төбеге түгел шықтық атой сап кеп......
Өлеңдер
Толық