Ауаның ылғалдылығы, шық нүктесі. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Мектеп:

Мұғалім:

Сынып 10 «_»

Бөлім Сұйық және қатты денелер

Ауаның ылғалдылығы, шық нүктесі

10.2.4.1 - ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтау;

• абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымды білу және олардың арасындағы айырмашылығын түсіну;
• Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алу;
• ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтау;

Оқушылар

• абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымға анықтама бере алады;
• абсолют және салыстырмалы ылғалдылықтарды ажырата алады;
• Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алады;
• эксперимент жүзінде ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтай алады.

Пәндік лексика және терминология:

Ылғалдылық, ауаның абсолютті ылғалдылығы, салыстырмалы ылғалдылық, психрометр, гигрометр, шық нүктесі

Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері:

Температура мен қысымның әрбір мәніне қаныққан су буының тығыздығының мәні берілген ерекше кесте бар.

География сабақтарында:

оқушылар жер ғарыштан көгілдір мұхиттар планетасы сияқты болып көрінетінін, оның бетінің 70% астамын су басып жатқанын біледі. Әр түрлі резервуарлардың беттерінен үздіксіз және кез келген температурада булану орын алады. Бұдан басқа, биология сабақтарда әртүрлі тірі организмдерде 50-ден 99,7% су бар, олар да буланып жатыр. Сондықтан Жердің атмосферасы әрдайым су буларын қамтиды.

• https://bilimland.kz/kk#lesson=10850
• https://bilimland.kz/kk#lesson=10846

сайттарынан теориялық матералдарды қолдану

7 сыныпта жердің атмосферасын оқыған кезде оқушылар оның әртүрлі газдардың қоспасынан тұратындығын, сонымен қатар ауада су буы бар екенін, . тіпті шөлдің үстінде ауа мүлдем құрғақ болмайтынын еске түсіреді.

Физика 8-сынып: сұйықтардың молекулалық құрылысы және қасиеттері, ылғалдылық.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар

(Т) Ұйымдастыру кезеңі

(W) «Ой шақыру»

Жұмбақта қандай құбылыс туралы айтылады?

 Көкке шықса бұлт,

 Жерге түссе шаңыт.

 Қара таудың басында

 Киік кетіп барады.

 Қол-аяғы баурына

 Тиіп кетіп барады.

Оқушылардың жауабы: Тұман.

 Мұғалім: Тұман деген не?

(Тұман судың кішігірім тамшыларының жиынтығы), тұман көбінесе жазық жерлерде, жазықта, ауа-райында өте ылғалды жерлерде пайда болады.

- Бұл су, ылғал қайда болады? (ауада)

- Бүгін біздің өтететін тақырыбымыз не туралы деп ойлайсыз?

(Бүгін біз ауаның ылғалдылығы туралы әңгімелейтін боламыз.)

(W) Мақсатпен таныстыру.

Мұғалім оқушылармен бірге тақтаға сабақ жоспарын және бағалау критерилерін жазады.Сабақтың тақырыбын және мақсатын тұжырымдау

(W ) Миға шабуыл

Мұғалім: Өздеріңіз білетіндей, ауа әртүрлі газдар мен белгілі бір су буларының қоспасынан тұрады. Тіпті шөлдің үстінде ауа ешқашан толық құрғақ болмайды. Ауа губка сияқты ылғалды жинақтай алады. Сіз өзіңіздің өміріңізде губка ылғал сіңіргенін көрген болуыңыз керек. Экспериментті жасайық, бірақ асықпай, сұйықтықтар мен шыны құрылғылармен жұмыс істеу кезінде нұсқауларды мұқият тыңдап, сақтық шараларын орындаңыз.

1. Губканы (сорғышты) алыңыз және оны қысыңыз. Не болды? (ештеңе)

2. Пипеткамен судың бірнеше тамшысын губкаға тамызып, қайтадан сығыңыз. Не болды? (ештеңе жоқ).

3. Губканы (сорғышты) суға салыңыз да, сәл күтіп, қайтадан сығыңыз. Сіз не көресіз? (Сығу кезінде сорғыштан су ағады немесе тамшылайды). Неліктен су тамшыланды? (суды көп сіңіреді)

4. Губканы (сорғышты) контейнерге қайтадан салып, оны сықпай, оны судан алмай екінші бетін қайта айналдырып суға салыңыз. Сіз қазір губканы көтерсеңіз не болады деп ойлайсыз? (Оқушылардың жауаптарын тыңдау).

5. Тексеріңіз. Сорғышты көтеріп, ыдыстың түбіне қарап тұрамыз. Неге губкаға қысым түсірмей ақ ,губкадан су тамшылай бастады? Бұл тәжірибені түсіндіруге тырысыңыз (Оқушылардың жауаптарын тыңдаңыз).

Екеуі де суды сақтау мағынасында ауаны губкамен салыстыруға болады. Құрғақ губка құрғақ ауаға ұқсайды. Бірнеше тамшы губканы ылғалдандыру үшін жеткіліксіз болды. Ол суды көбірек сіңірген сайын. Губка судың көп мөлшерін сақтай алмағандықтан, судың өзі тамшылай бастайды. Яғни ол қаныққан болатын. Ауадағы су буы, әдетте қанықпаған. Егер ауадағы су буы қаныққан болса, онда жер бетінде ешқашан кебу процесі жүрмеген болар еді. Шындығында да, ауадағы су буы неғұрлым қанықпаған болса, ауа соғырлым құрғақ болады.

Қандай бу қаныққан бу деп аталады? (Өз сұйығымен динамикалық тепе-теңдікте болатын бу)

- «бу мен сұйықтық арасындағы динамикалық тепе-теңдік» деген не? (уақыт бірлігінде сұйықтықтан ұшып шыққан молекулалардың саны,сол уақыт ішінде оған қайта оралған молекулалардың санына тең болатын сәт)

(W ) Жаңа тақырыпты игеру.

Мұғалім әрекеті: оқушыларға bilimland.kz арқылы түсіндіреді.

Оқушы әрекеті: мұқият тыңдап, қажетті мағлұматтарды дәптерге түсіріп отырады

(W) Топтық жұмыс. Оқулықпен жұмыс. Оқушылар конденсациялық гигрометрдің жұмыс істеу принципін оқып, қысқаша айтып береді.

І топ : гигрометр

ІІ топ: психрометр

Салыстырмалы ылғалдылығымен біз айналамыздағы ауа райының, ауаның күйін бағалауға болады.

Мұғалім: Аспаптың ылғалдылығын қалай өлшеуге болады, арнайы құрал болмаса, егер бөлме термометрі ғана бар болса?

• Практикалық жұмыс

Құралдар : Зертханалық термометр, суы бар кювета, бинт бөлігі.

Кабинеттегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығын термометр арқылы анықтаңыз.

Мұны істеу үшін келесі әрекеттерді орындаңыз:

• Сыныптағы ауаның температурасын өлшеп, дәптерге өлшеу нәтижелерін жазыңыз.
• Құрғақ термометрдің t₁ көрсетуін жазыңыздар.
• Бинттердің бір бөлігін ылғалдандырып, темометрге айналдырып байлап, ылғал термометрдің көресетуін жазыңыздар. Төмен температура үшін қараңыз. Ол тоқтатылғаннан кейін оқуды жазыңыз.
• Құрғақ және дымқыл (ылғал) термометрлер көрсетулерінің айырымын пайдаланып, психометрлік кестені қолданып, бөлмедегі ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтаңыз. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңыздар.

Есіңізде болсын, термометр шыны болып табылады, оны күтіп-баптау керек. Тапсырманы орындағаннан кейін, термометрді қайта футлярға қоюға тырысыңыз. Температураны дәлірек анықтау үшін термометрді термометр шкаласына қарауда көз деңгейіне қойыңыз.

Қорытынды жасайық.

1. Ауада əрқашан су буы бар.

2. Мұндай жағдайларда су буының тығыздығы абсолютті ылғалдылық деп аталады

3. Температураға байланысты ауаның әртүрлі мөлшерде су буы болуы мүмкін; ауа температурасы неғұрлым жоғары болса, ауаның қанығуы үшін көбірек су буы қажет.

4. Ауа буынының су буы бар қанығу дәрежесі салыстырмалы ылғалдылық деп аталады немесе қатынасы ............

5. Егер қанықпаған ауа суыған болса, онда ол белгілі бір температурада қаныққан болады және конденсациялану басталады – шық түседі; Бұл жағдайда температура шық нүктесі деп аталады.

Жеке жұмыс. Оқушыларға «Кестені толтыру» әдісі арқылы тапсырма беру

Жұптық жұмыс.

Кестені алғашқы болып аяқтаған оқушыларға «Қапшықтағы тапсырма» арқылы кеңейтілген тапсырма беру, «ыстық орындық» әдісі арқылы қалған оқушылармен жұмыстану«Қапшықтағы тапсырма»

(W) Сабақ соңында оқушылар рефлексия парағын толтырады

Оқушылар үшін рефлексия сұрақтары:

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмыстыжалғастыру қажет

Үй тапсырмасын орындау үшін Edmodo пайдалану.

Тәжірибелік тапсырма: үйдегі ауаның ылғалдылығын анықтау және оның әртүрлі болуы мүмкін екендігін қарау.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Бүгінгі сабағым ойдағы өтті

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?