Ауаның ылғалдылығы. Шық нүктесі. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

«Физика» ӘБ жетекшісі:___________

Мұғалім:

Физика пәні бойынша ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Сынып 10 «_»

Бөлім Сұйықтар және қатты денелер

Ауаның ылғалдылығы. Шық нүктесі

10.2.4.1 - ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтау;

• абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымды білу және олардың арасындағы айырмашылығын түсіндіру;
• Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алу;
• ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтау;

Оқушылар

• абсолют және салыстырмалы ылғалдылық, шық нүктесі туралы ұғымға анықтама бере алады;
• абсолют және салыстырмалы ылғалдылықтарды ажырата алады;
• Ауаның ылғалдылығын анықтайтын құралдардың жұмыс істеу принциптерін сипаттай алады;
• ауаның салыстырмалы ылғалдылығын анықтай алады;

Пәндік лексика және терминология:

Ылғалдылық, ауаның абсолютті ылғалдылығы, салыстырмалы ылғалдылық, психрометр, гигрометр, шық нүктесі

Диалогқа/жазуға қажетті сөз тіркестері:

Температура мен қысымның әрбір мәніне қаныққан су буының тығыздығының мәні берілген ерекше кесте бар.

География сабақтарында:

оқушылар жер ғарыштан көгілдір мұхиттар планетасы сияқты болып көрінетінін, оның бетінің 70% астамын су басып жатқанын біледі. Әр түрлі резервуарлардың беттерінен үздіксіз және кез келген температурада булану орын алады. Бұдан басқа, биология сабақтарда әртүрлі тірі организмдерде 50-ден 99,7% су бар, олар да буланып жатыр. Сондықтан Жердің атмосферасы әрдайым су буларын қамтиды

• Үй тапсырмасын орындау үшін Edmodo пайдалану.

7 сыныпта жердің атмосферасын оқыған кезде оқушылар оның әртүрлі газдардың қоспасынан тұратындығын, сонымен қатар ауада су буы бар екенін, . тіпті шөлдің үстінде ауа мүлдем құрғақ болмайтынын еске түсіру.

Физика 8-сынып: сұйықтардың молекулалық құрылысы және қасиеттері, ылғалдылық.

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар

(Т) Ұйымдастыру кезеңі.

Сынып оқушыларының зейінін шоғырландыру, оқушыларды сабаққа психологиялық дайындау. Оқушылармен бірге сабақтың тақырыбы мен ОМ анықтап алу, сабақ мақсатын қалыптастыру;

(W ) Жаңа тақырыпты игеру. Қайталау

Ауаның ылғалдылығы.

• Ауа ылғалдылығы - ауадағы су буының құрамы; ауа райы мен климаттың ең маңызды сипаттамаларының бірі.
• Ауа ылғалдылығы абсолюттік және салыстырмалы ылғалдылықпен, ылғалдылық тапшылығымен, су буының серпімділігімен, меншікті ылғалдылықпен, шық нүктесімен сипатталады.

Абсолютті ылғалдылық.

• Ауаның абсолюттік ылғалдылығы 1 м3 ауа құрамындағы су буының массасы немесе ауадағы су буының тығыздығы деп аталады.

Салыстырмалы ылғалдылық

• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы () ауадағы су буының тығыздығының (абсолюттік ылғалдылық) осы температура кезінде қаныққан су буының тығыздығына тең шаманы атайды:

ШЫҚ НҮКТЕСІ

• Атмосферадағы бу қаныққан болатын Температура шық нүктесі деп аталады. Таңертең ауа температурасы төмендеген кезде бу салқындатылады және кейбір температурада қаныққан болады. Қоршаған орта температурасының одан әрі төмендеуі тұман мен Шықтың пайда болуы түрінде осы будың конденсациясына әкеледі. Шық ылғалдылығы 100% екенін көрсетеді. Салыстырмалы ылғалдылықты ол үшін арнайы жасалған бірқатар аспаптар арқылы өлшеуге болады. Бұл гигрометрлер мен психрометрлер
• Гигрометр

Гигрометр-ауа ылғалдылығын өлшеуге арналған аспап.

Түрлі принциптерге негізделген гигрометрлердің бірнеше түрі бар: салмақ, шаш, пленка және т. б.

Конденсациялық гигрометр

1. Металл қорап

2. Алдыңғы қабырға

3. Жылтыратылған сақина

4. Жылу оқшаулағыш төсем

5. Резеңке алмұрт

6. Термометр

Шаш гигрометрі

Шаш гигрометрінің әсері майсыздан-дырылған адам шашының қасиетіне негізделген ауа ылғалдылығының өзгеруі кезінде өз ұзындығын өзгертуге негізделген, бұл салыстырмалы ылғалды-лықты 30-дан 100% - ға дейін өлшеуге мүмкіндік береді. Шаш металл жақтауға созылады. Шаш ұзындығын өзгерту шкала бойымен жылжитын көрсеткішке беріледі.

Психрометр (грек. psychrós-суық) - ауа ылғалдылығы мен температурасын өлшеуге арналған аспап. Қарапайым психрометр екі тәуелсіз термодатчиктен тұрады, олардың біреуі құрғақ термометр ретінде, ал екіншісі-ылғалды. Ылғалды термодатчик мақта-мата матамен оралып, ол су құйылған ыдысқа салынады. Ағатын ауа ағынының арқасында, соның салдарынан булану, ылғалданған термодатчиктің беті салқындатылады. Сонымен бірге қоршаған ауаның температурасы екінші термодатчиктің көмегімен өлшенеді (құрғақ термометрдің температурасы). Осылайша алынған температура айырымы ауадағы салыстырмалы ылғалдылықтың өлшемі болып табылады.

(W) Топтық жұмыс. Оқушылар мына сұрақтарға жауап береді.

І топ: Термометрлер көрсеткіштерінің айырымы 5-ке тең және 19° температурада (құрғақ термометр көрсеткіші) ауаның ылғалдылығын анықтаңыз.

ІІ топ: Ауаның ылғалдылығы 48 % және 23° температурада термометрлер көрсеткіштерінің айырымы неге тең (құрғақ термометр көрсеткіші).

Ауа ылғалдылығының мәні

• Ауа ылғалдылығы ағзаның қоршаған ортамен жылу алмасуына айтарлықтай әсер ете отырып, адамның тіршілік әрекеті үшін үлкен мәнге ие. Төмен температура мен ауаның жоғары ылғалдылығы кезінде жылу беру жоғарылайды және адам үлкен салқындатылады
• Ауаның жоғары температурасы мен жоғары ылғалдылығы кезінде жылу беру күрт қысқарады, бұл ағзаның қызып кетуіне әкеледі, әсіресе дене жұмысын орындау кезінде..
• Ауа ылғалдылығы төмендеген кезде жоғары температура жеңіл болады • Сонымен, ыстық цехтарда жұмыс кезінде жылу алмасуға және көңіл-күйіне ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 20%.әсер етеді.
• Орташа климаттық жағдайларда адам үшін ең қолайлы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 40-60%.
• Үй-жайлардағы ауа ылғалдылығының қолайсыз әсерін жою үшін желдету, ауаны баптау және т. б. Қолданылады

• Жұптық жұмыс. Оқушылар бір-біріне түсіндіреді.

І жұп: Почему запотевают фрукты, вынутые из холодильника?

ІІ жұп: Моншада суық суы бар құбырларды ыстық суы бар құбырдан қалай ажыратуға болады?

ІІІ жұп: Неге адам аяздан кейін бөлмеге кіргенде көзілдірігін сүртеді?

IV жұп: Неге аяз күндері өзенде тұман пайда болады?

(W ) Топтық жұмыс

Есептер шығару

• Егер қаныққан будың абсолюттік ылғалдылығы мен тығыздығы екі есе ұлғайған болса, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы өзгереді ме?
• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 100% құрайды. Бұл ауа салқын болса, не болады?

• Бірінші аймақтағы ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 40% құрайды. Екінші аймақта ауаның абсолюттік ылғалдылығы біріншіден үш есе көп, ал қаныққан будың тығыздығы біріншіден 2,5 есе көп. Екінші аймақта салыстырмалы ылғалдылық қандай?

Негізгі қорытындылар:

• Ауаның салыстырмалы ылғалдылығы--бұл ауадағы су буы қысымның берілген температурадағы қаныққан бу қысымына қатынасының пайызбен өрнектелетін шамасы

• Температура өзгерсе, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы өзгереді. Ауадағы бу қанық болатын температура шық нүктесі деп аталады.

(W) Сабақ соңында оқушылар рефлексия парағын толтырады

Оқушылар үшін рефлексия сұрақтары:

- нені білдім, нені үйрендім

- нені толық түсінбедім

- немен жұмыстыжалғастыру қажет

Өткізілген рефлексия нәтижесінде оқушы сабақта не істегенін, бағалау критерийлеріне бағдар ала отырып, оқу мақсатына қол жеткізгенін түсінеді.

Үй тапсырмасын орындау үшін Edmodo пайдалану.

Тәжірибелік тапсырма: үйдегі ауаның ылғалдылығын анықтау және оның әртүрлі болуы мүмкін екендігін қарау.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Бүгінгі сабағым ойдағы өтті

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?