Дөнгелек процесстер. Карно циклы. Физика, 10 сынып, дидактикалық материал.

Бағыттауш карта «Дөнгелек процесстер. Карно циклы».

Сабақ мақсаттары:

- жылу машинасының негізгі бөліктерін айту;

- жылу машинасының жұмыс істеу принципін кезеңмен сипаттау;

- идеал жылу машина үшін Карно циклын сипаттау;

- ПӘК-і анықтау формуласын есептер шығаруда қолдана алу.

(I/G) 1-ші тапсырма.

Төменгі суреттердегі техникалық құрылымдарды мен мазмұнын сәйкестендіріңдер.

(G) 2-ші тапсырма.

 Келесі сұрақтарды жұптарда талқылаңдар

• Суреттердегі жылу қозғалтқыштардың: іштен жану қозғалтқышы, жылу электростанциясы, бу қозғалтқышы және т.б. қозғалтқыштарының практикалық эффективтілігін және олардығы энергия шығынының себебін талдаңдар.
• Жылу қозғалтқыштардың пайдалы және зиянды салдарын атап кетіңдер
• Мәселенің шешулерін ұсыныңдар.

(G) 3 тапсырма.

Видеороликті байқаңдар: https://www.youtube.com/watch?v=GTPKShjBqmg

• Видеороликте көрсетілген цикл қалай аталады?
• Цикл қандай процесстерден тұрады?
• Осы циклмен жұмыс істейтін қозғалтқышты неліктен идеалдеп атайды?
• Осы қозғалтқышты ПӘК-і неге тең?

(I) 3-ші тапсырма.

 Есептерді шығар және әрқайсысына Сенки диаграммасын құрастыр.

А деңгей

1. Жылу машинасы әр цикл сайын қыздырғыштан 100 Дж алып , тоңазытқышқа 60 Дж берсе, оның ПӘК-і тең…

• 67 %
• 60 %
• 40 %
• 25 %
• 15 %

2. Жылу машинасының ПӘК-і 30%. Жұмыс денесі қыздырғыштан 5 кДж жылу алады. Жұмыс денесінің атқарған жұмывы неге тең?

• 150 000 Дж
• 1 500 Дж
• 150 Дж
• ≈ 67 Дж
• 0,15 Дж

3. Қыздырғышының температурасы 327 ⁰С және тоңазытқышының температурасы 127 ⁰С. Жылу машинасының ПӘК-і қанша?

• 100 %
• 61 %
• 33 %
• 50 %
• 40 %

4. Қыздырғышының температурасы 427 ⁰С және тоңазытқышының температурасы 27 ⁰С. Жылу машинасының ПӘК-і қанша?

• 70 %
• 43 %
• 94 %
• 6 %
• 57 %

В-деңгей

• Қыздырғышының температурасы 117 ⁰С және тоңазытқышының температурасы 27 ⁰С.Жылу машинасының қыздырғыштан 1 с алатын жылу мөлшері 60 кДж болса, жылу машинасының 1 с ішінде тоңазытқышқа берген жылу мөлшерін, жылу машинасының ПӘК-ін есепте және Сенки диаграммасын сызып құрастыр.

• Қыздырғышының температурасы 227 ⁰С. Жылу машинасының қыздырғыштан алатын жылу мөлшерінің әрбір килоджоулінен қозғалтқыш 350 Дж жұмыс жасағандағы жылу машинасының ПӘК-ін және тоңазытқыштың температурасын есепте.

• Идеал жылу қозғалқышындағы қыздырғыштың абсолюттік температурасы тоңазытқыштың температурасынан 3 есе жоғары. Қозғалтқыштың ПӘК-ін анықта.