Көмірсулардың жіктелуі және олардың құрылысы. Химия, 11 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі:

11.2B Тірі ағза химиясы

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып: 11

Қатысқандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Көмірсулардың жіктелуі және олардың құрылысы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.5.1.14 глюкоза, фруктоза, рибоза, дезоксирибоза, сахароза, крахмал және целлюлозаның молекулаларының сызықты және циклді формасын құрастыру;

 Сабақ мақсаттары

• көмірсулардың жіктелуін және олардың құрылысын білу;
• көмірсулар молекулаларының сызықтық және циклдық түрлерін құру.

 Бағалау критерийлері

• көмірсуларды құрамы бойынша жіктейді;
• глюкоза, фруктоза, рибоза, дезоксирибоза, сахароза, крахмал және целлюлоза молекулаларының сызықтық және циклдық түрлерін құрайды

 Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Оқушылар химиялық терминдермен академиялық тілді қолдана отырып, "көмірсулар", "моносахаридтер" "олигосахаридтер", "полисахаридтер", "триоздар, тетроздар, пентоздар, гексоздар, гептоздар"терминдерін тұжырымдайды.

 Құндылықтарды дарыту

Өмір бойы оқу, құрмет пен ынтымақтастық құндылықтары жұптық жұмыстар арқылы жүзеге асырылады.

 Пәнаралық байланыстар

Биология-көмірсулардың маңызы.

 АКТ қолдану дағдылары

Интернеттен қажетті ақпаратты табу

 Бастапқы білім

Оқушылар:

• көмірсулардың жіктелуін, биологиялық маңызы мен функцияларын біледі

Сабақ барысы

Сабақта жоспарланған іс-әрекеттер

І. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу, жоқ оқушыларды анықтау, оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.

II. Білімді өзектендіру кезеңі.

Сабақтың бұл кезеңі оқушылардың 9.4.3.26- көмірсулардың жіктелуін, биологиялық маңызы мен функцияларын түсіндіру ОМ бойынша білімін қайталауға бағытталған.

Тапсырма дағдылардың қалыптасу деңгейін тексереді:

-"көмірсулар" терминін қалыптастыру» білу және түсіну:

- ұсынылған формулалардан көмірсулар қосылыстарын таңдау- бұл қолдану-.

- көмірсуларды құрамы бойынша қарапайым және күрделі етіп жіктеу- бұл қолдану.

Оқушыларға арналған дидактикалық материалдар.

Қиын болған жағдайда бейнені қарауға және талқылауға болады.

Келесі тапсырма:

А) «Жуан және жіңішке сұрақтар» әдісі»

1.Неліктен класс көмірсулар деп аталған;

2.Табиғатта күн сәулесі энергиясының және хлорофилдің әсерінен жүретін процесс;

3.Көмірсуларды атағанда негізінен қаңдай жұрнақ жалғанады, мысал келтіріңіз;

4.Құрамы мен құрылысына байланысты көмірсулар қалай жіктеледі;

5.Моносахариттер дегеніміз не?

6.Моносахаридтер құрамындағы көміртектің санына байланысты қалай аталады?

7. Гексозалардың маңызды өкілдері?

8.Көмірсулар өсімдік массасының қанша пайызын құрайды?

9.Күнделікті пайдаланатын қандай тағамдардың құрамында көмірсулар көп болады?

10.Көмірсулардың алғашқы формуласына сәйкес болғанымен басқа класқа жататын қандай заттарды білесіздер?

Ә) «Айналмалы бекеттер» әдісі

Үш топқа бір – бір постер қағаздары беріледі, олардың біріне «Глюкоза, құрылысы, алынуы, физикалық қасиеттері», екіншісіне «Глюкозаның химиялық қасиеттері, маңызы, қолданылуы», үшіншісіне «Фруктоза, рибоза, дезиксирибоза» тақырыптары жазылған.

Әр топ өздеріне тиесілі постердегі білетіндерін жазып, сағат тілі бағытымен келесі топқа ауыстырады, келесі топ осы тақырып жөнінде толықтырады, тағы сол сияқты жалғасып, бастапқы топқа келеді. Бастапқы топ барлық жиналған мәліметті қорытып, тақтаға шығып қорғайды.

ІІІ. Оқушыларды сабақтың тақырыбы, оқу және сабақ мақсаттарымен таныстыру, күтілетін нәтижелерді анықтау.

• Көмірсулар молекулаларының сызықты және циклдық формаларын құру дағдыларын қалыптастыру.

a) "көмірсулар, құрамы мен құрылысы", "глюкоза мен фруктоза құрылымы" бейнелерін көру»

https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9-synyp/komirsular--11710

б) Глюкоза немесе жүзім қанты гексоз тобына жатады, α-глюкоза немесе β-глюкоза түрінде болуы мүмкін. Бұл Кеңістіктік изомерлер арасындағы айырмашылық көміртектің бірінші атомында α-глюкозада гидроксильді топ сақина жазықтығында, ал β-глюкозада - жазықтықтың үстінде орналасқан. Моносахаридтер су ерітіндісінде үш формада-екі циклдық және сызықтық түрінде бар. Мысалы, глюкоза ерітіндісінде келесі тепе-теңдік бар:

альдегидті түрдің циклдық түрге айналу механизмі

пентоздар

Рибоза және дезоксирибоза пентоз тобына жатады, РНК және ДНК нуклеотидтерінің құрамына, рибонуклеозидтрифосфаттар мен дезоксирибонуклеозидтрифосфаттар және т.б. Дезоксирибоздың (С₅Н₁₀О₄) рибозадан (С₅Н₁₀О₅) ерекшеленеді, яғни көміртегінің екінші атомында рибозада сияқты гидроксиль тобына емес, сутегі атомы бар.

Изомер –молекулалық формуласы бірдей бірақ құрлысы әр түрлі заттар. Біріншілік ... 1,2 саны – реакцияның жылдамдығын анықтайтын сатыға қатысатын молекула саны. .... Кето-енолды таутомерия. –. бұл. бір ... н және бір-біріне жеңіл ауыса алатын изомерлік форма (динамикалық изомерия)

c) дисахаридтер. Сахароза " бейне көрніс»,

Дисахаридтер – құрамында екі моносахарид қалдығы бар көмірсулар. Тотықсызданбайтын (сахароза, трегалоза) және тотықсызданатын (лактоза, мальтоза) кейбір Дисахаридтер табиғатта бос күйінде таралған. Жоғары олигосахаридтерді немесе полисахаридтерді біртіндеп гидролиздеу арқылы алады.

Сахароза С₁₂Н₂₂О₁₁. Сахароза көптеген өсімдіктерде, қант қызылшасында, қант қамысында, сәбізде, қауында, қайың мен үйеңкінің шырындарында болады.

Сахароза — ақ түсті кристалды зат, суда жақсы ериді, дәмі тәтті, балқу температурасы 184-185° С. Сахарозаны балқытып, содан соң қатырса, аморфты мөлдір масса карамель түзіледі.

Сахарозаның ерітіндісі мыс (II) гидроксидімен әрекеттескенде, ашық көк түсті ерітіндінің түзілуі, сахарозаның көпатомды спиртке жататынын көрсетеді.

Сахарозаны күміс (I) оксидінің аммиактағы ерітіндісімен қыздырғанда, "күміс айна" түзілмейді. Бұл сахароза құрамында альдегид тобы жоқ екенін дәлелдейді.

Сахарозаны қышқыл қатысында қыздырғанда гидролизденіп, екі моносахарид — глюкоза мен фруктоза түзіледі:

C12H22O12 + H2O → C6H12O6 + C6H12O6

Яғни, сахарозаның молекуласы әр түрлі моносахарид қалдығынан — глюкоза және фруктозадан түзіледі екен:

Сахароза, негізінен, тағам ретінде, кондитер өнеркәсібінде қолданылады. Оны гидролиздеп, жасанды бал алады. Адам және жануарлар организмінде ферменттердің әсерінен ыдырайды. Сахарозаны өнеркәсіпте қант қызылшасынан және қант қамысынан алады.

Сахароза этил спиртін алуда маңызды өнім болып табылады.

Дисахаридтерді сатылап гидролиздеп полисахаридтерден алуға болады:

(C6H12O5)n + nH2O → n/2 C12H22O11

д) «Крахмал құрылымы», бейне қарау

https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/9-synyp/komirsular--11710

e) крахмал және целлюлоза формулаларын құрастыру

Поликонденсация реацкиясында β-глюкозадан целлюлоза мен су түзіледі.

Көмірсулардың сызықтық және циклдық құрылымдық формулаларын құру дағдыларын бекіту:

Сызықтық Глюкоза

Циклдық Глюкоза (α, β)

Рибоза

Дезоксирибоз

Сахароза

Крахмал

Целлюлоза

Сабақтың соңында оқушылар өзін-өзі бағалау парағын толтырады.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Тапсырмаларды орындау кезінде қабілеті төмен оқушыларды қолдау үшін қабілетті оқушылардың потенциалын қолдану. Қажет болған жағдайда мұғалім оқушының іс-әрекетін дұрыс бағытқа бағыттайды және оның мотивациясын ұсыныстар беру арқылы қолдайды.

Сабақтың өң бойында оқушылар мен мұғалім арасында, өзара оқушылардың арасында пікірталастар орын алады, бұл қарым-қатынас дағдыларын дамытуға және өзге пікірді құрметтеуді үйренуге мүмкіндік береді.