Карбон қышқылдарының алынуы. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал.

Карбон қышқылдарын алу тәсілдері

• Алкандардың тотығуы

катализатордың қатысында төмен температурада алкандардың жартылай тотығуы кезінде С-С байланысы үзіледі

• Өнеркәсіпте осы әдіспен н-бутаннан сірке қышқылы алынады (С₂ – С₃ байланысы үзіледі):

^{н-бутан бутан қышқылы}

25-тен астам көміртегі атомдары бар алкандардан сұйық фазада оттегінің әсерінен және марганец тұздарының қатысуымен, жуғыш заттар мен беттік активтер өндірісінде қолданылатын С₁₂-С₁₈ карбон қышқылдарының қоспасы түзіледі.;

• Алкендердің тотығуы

алкендердің тотығуы С = С байланыстың үзілуімен іске асырылады

• Альдегидтердің тотығуы

күміс оксиді мен мыс (II) гидроксиді жұмсақ тотықтырғыш агенттердің әсерінен сәйкес карбон қышқылдарына оңай тотығады. Альдегидтер тобындағы С - Н байланысы тотығады

Н₂С= О + Ag₂O → HCOOH + 2Ag_(тв)

^{метаналь метан қышқылы}

Н₂С= О + 2Cu(OH)₂ → HCOOH + Cu₂O + 2H₂O

^{метаналь метан қышқылы}

3. Біріншілік спирттердің тотығуы

(раздел 2.5.1.3) күші тотықтырғыштар әсерінен біріншілік спирттер альдегидтерге дейін, содан соң карбон қышқылдарына дейін тотығады

5C₂H₅OH + 4KMnO₄ + 6H₂SO₄ → 5CH₃COOH + 2K₂SO₄ + 4MnSO₄ +11H₂O

^{этанол этан қышқылы}

3C₂H₅OH +2K₂Сr₂O₇ + 8H₂SO₄ → 3CH₃COOH + 2Cr₂(SO₄)₃ + 2K₂SO₄+ 11H₂O

^{этанол этан қышқылы}

 Маңызды карбон қышқылдарын өнеркәсіпте синтездеу

 Метан және этан қышқылдарын өнеркәсіптік синтездеудің тиімді әдістерінің бірі көміртек монооксидімен карбонилдеу реакциясы (С = O карбонил тобын енгізу) болып табылады.

- жоғары қысымда көміртек монооксидін ыстық натрий гидроксидімен әрекеттестіреді, түзілген натрий формиатын күкірт қышқылымен өндеп, метан қышқылын алады:

200⁰C, P H₂SO₄

NaOH + CO HCOONa HCOOH

-NaHSO₄

- родий тұздарының қатысында метанолды көміртек (II) оксидімен әрекеттестіріп, этан қышқылын алады:

_{катализатор}

CH₃OH + CO    CH₃COOH