Галогендер. хлорсутектер,тұз қышқылы және хлоридтер. Химия, 10 сынып, қосымша материал 2.

Хлордың қышқылдары

Хлор-қышқылдарға ең бай элемент. Әр элемент бес қышқылмен мақтана алмайды. Хлор-3-ші периодтың, 7-ші топтың негізгі топша элементі.

Бұл нені білдіреді? Бұл тотығу дәрежесінің көптігінің белгісі.

-Хлор элементі 7-ші топта тұруына байланысты оған толық деңгейге жету үшін тек бір элекетрон жетпей тұр сол себепті оның минималды тотығу дәрежесі -1 ге тең. 

-Хлор 3-ші периодта тұруына байланысты ол тек р-деңгейінде емес, сонымен қоса d-деңгейге де электрон сала алады сол себепті оның тотығу дәрежелері: +1,+3, +5 және +7 бола алады.

Хлордың қышқылдары

• HCl — хлорсутек немесе тұз қышқылы.

Хлордың тотығу дәрежесі =-1.

Қүшті қышқыл. Ауада түтіндейтін жеміргіш сұйықтық. Суда толығымен диссоциацияға ұшырайды: HCl = H⁺  + Cl^- .

Тұздары — хлоридтер.

Оғар барлық қышқылдардың қасиеттері тән: сутекке дейін металдармен әрекетесуі, негіздік оксидтермен, негіздермен және тұздармен реакциясы.

При взаимодействии с окислителями окисляется до Cl₂: 

2HCl + H₂SO₄ = SO₂ + Cl₂↑ + 2H₂O

2. HClO — хлорлылау қышқылы.

Хлордың тотығу дәрежесі = +1.

Түссіз сұйықтық. Бұл өте әлсіз қышқыл. Тұрақсыз.Төмен диссоциация деңгейі бар. Бұл қышқылға Cl₂O оксиді сәйкес келеді.

Алынуы: Сl₂ + H₂O = HCl + HClO

Cl₂O + H₂O = 2HClO

 Бірақ: бұл күшті тотықтырғыш қышқыл: 2HClO +  H₂S = S + Cl₂ + H₂O Тұздары — гипохлориттер. 

3. HClO₂ — хлорлау қышқылы.

Хлордың тотығу дәрежесі  = +3. 

Түссіз, орташа күшті қышқыл, тұрақсыз. Оған сәйкес келетін Cl₂O₃ қышқылдық оксид. Тотықтырғыш қасиеттерін көрсетеді. Тұздары –хлориттер.

4. HClO₃ — хлорлы қышқыл.

Хлордың тотығу дәрежесі  = +5 

Бос күйінде бұл қышқыл алынбаған, тек ерітінді күйінде болады. Тотықтырғыш қышқыл ретінде және қышқылдық қасиеттеріне байланысты күшті болып саналады. Қышқылдық оксиді — Cl₂O₅. Күшті тотықтырғыш қышқыл:      HClO₃ + S + H₂O= H₂SO₄ +  HCl

Тұздары — хлораттар. 

5. HClO₄ — хлор қышқылы.хлордың тотығу дәрежесі = +7.

Ең күшті қышқылдардың бірі және ең күшті тотықтырғыш та. Қопарылу қауіпі бар, түссіз, ұшқыш, ауада буға айналады.

Қышқылдық оксиді— Cl₂O₇. Тұздары перхлораттар.

Хлордың тотығу дәрежесінің өзгеруіне байланысты қышқылдардың қасиеттерінің өзгерістеріне назар аударыңыз. Хлор төмен тотығу дәрежесінде күшті қышқылды береді, бірақ тотықтырғыш емес. Хлордың тотығу дәрежесінің жоғарылауымен күшті қышқылдық қасиеттермен қоса, тотықтырғыш қасиеттері де артады.