Тотығу-тотықсыздану реакциялары.Химия, 9 сынып, презентация.

Тотығу –тоотықсыздану реакциялары 

9.2.2.6- тотығу - электрондарды беру үрдісі, тотықсыздану- электронды қосып алу үрдісі екенін түсіну 

Оқу мақсаты:

Сабақтың мақсаты:

Тотығу және тотықсыздану үрдістерін түсіну;

Тотығу –тотықсыздану реакциялары нәтижесінде қандай элементтердің электрондарды беретінін немесе қосып алатынын білу;

Тотығу –тотықсыздану реакцияларында элементтердің берген немесе қосып алған электронар санының суммасы нолге тең болатынын түсіну;

Тотығу-тотықсыздану реакциялары дегеніміз-элемент атомдарының тотығу дәрежелері өзгере жүретін реакцияларды айтамыз.

Электрондарын беретін атомдар, молекулалар және иондар тотықсыздандырғыштар деп аталады. Реакция барысында өзі тотығады.

ТТР

Тотығу дәрежесі өзгермейтін

Тотығу дәрежесі өзгеретін

Электрондарын беретін атомдар, молекулалар және иондар тотықсыздандырғыштар деп аталады. Реакция барысында өзі тотығады.

Электрондарды қосып алатын молекулалар, атомдар және

иондар тотықтырғыш деп аталады және реакция барысында олар тотықсызданады.

Тотығу-тотықсыздану реакцияларын құру алгоритмі

CuS+HNO3→Cu(NO3)2+ S + NO+H2O

1. Реакция теңдеуін жазу

2. Тотығу дәрежелерін анықтау

Cu+2S-2 +H+1N+5O-23→Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2

3. Тотығу дәрежесі өзгерген элементтерді анықтау

Cu+2S-2 +H+1N+5O-23→Cu+2(N+5O-23)-12+ S0 + N+2O-2+H+12O-2

Күкірт (S) тотығу дәрежесі ( – 2 ден 0-ге)

aзот (N) тоотығу дәрежесі( +5-тен +2 -ге), +5 –те бар

Тотығу дәрежесі өзгерген элементтердің электрондарды

беру не қосып алу үрдісін көрсетеміз:

CuS-2 +HN+5O3→Cu(N+5O3)2+ S0 + N+2O+H2O

N+5 +3e N+2

S-2 - 2e S0

Электрондық баланс теңдеуін құрып, коэффициенттерді

анықтаймыз

N+5 +3e N+2 3

S-2 - 2e S0 2

Берген электрондар саные

(Ортақ көбейткіш)

6

коэффициенттер

Нәтижесінде

2

3

Тотығу дәрежесі өзгерген элементтердің алдына беру немесе қосып алу кезінде анықталған сандарды қоямыз

CuS-2 +HN+5O3→Cu(N+5O3)2+ 3S0 + 2N+2O+H2O

коэффициенты из баланса

7. Реакция теңдеуіне қажетті коэффициенттерді қойып, толық теңестіреміз

3CuS-2 +8HN+5O3→3Cu(N+5O3)2+ 3S0 + 2N+2O+4H2O

8. Оттектің атом саны бойынша реакция теңдеуінің теңескенін көреміз

3CuS-2 +8HN+5O3→3Cu(N+5O3)2+ 3S0 + 2N+2O+4H2O

Реакцияға дейінгі оттек саны

24 атом

Реакциядан кейінгі атом саны 24

S-2 ( CuS-те) тотықсыздандырғыш, себебі электрон береді

N+5 ( HNO3-те)тотықтырғыш, себебі электронды қосып алады

Тотығу-тотықсыздану реакциясын құрамыз:

Mg+H2SO4→MgSO4+ H2S + H2O

4Mg0+5H2+1 S+6O4-2→4Mg+2S+6O4-2+ H2+1S-2 + 4H2+1O-2

S+6 + 8e S-2 8 1

Mg0 - 2e Mg+2 2 4

8

Тест

Сұрақ № 1

Тотығу –тотықсыздану реакциясына сай келетін теңдеу

CaCO3= CaO + CO2

BaCl2 + Na2SO4 = BaSO4 + 2NaCl

Zn + H2SO4 = ZnSO4 + H2

Na2CO3 + CO2 + H2O = 2NaHCO3

Сұрақ № 3

5Сa + 12HNO3 = 5Ca(NO3)2 + N2 + 6H2O Берілген теңдеудегі тотықсыздандырғыш

Ca 2. Ca(NO3)2 3. HNO3 4. H2O

Сұрақ № 2

2Al + 3Br2=2AlBr3 Берілген теңдеуде тотықсыздандырғыш алдындағы коэффициент

2 2. 3 3. 1 4. 4

Сұрақ № 4

Тотықсыздану процесіне сай сызба нұсқа:

1. S0 → S-2 2. S+4 → S+6 3. S-2 → S-2 4. S+6 → S+4

Сұрақ № 5

Берілген теңдеуде 2SO2 + O2 → 2 SO3 күкірт

тотығады

Тотықсызданады

Тоотығу тотықсыздану болмайды

тотығады, тотықсызданады

Сұрақ № 6

Реакция теңдеуіндегі тотықсыздандырғыш

2KClO3 → 2KCl + 3O2

калий 2. хлор 3. оттек 4. сутек

Сұрақ № 7

Сызбанұсқаға сай Br-1→ Br+5

1. тотықсыздандырғыш 2. тотықтырғыш 3. тотығу және тотықсыздану

Сұрақ № 8

Тұз қышқылы тотықсыздандырғыш:

PbO2 + 4HCl = PbCl2 + Cl2 + 2H2O

Zn + 2HCl = ZnCl2 + H2

PbО + 2HCl = PbCl2 + H2О

Na2CO3 + 2HCl = 2NaCl+ CO2 + H2O