Жай, бинарлы және күрделі бейорганикалық заттардың қатысуымен жүретін тотығу-тотықсыздану реакциялары. Химия, 10 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

Жай, бинарлы және күрделі бейорганикалық заттардың қатысуымен жүретін тотығу-тотықсыздану реакциялары.

- элементтердің тотығу дәрежелерін анықтау;

Сабақтың мақсаттары:

Бағалау критерийлері

- элементтердің тотығу дәрежелерін анықтайды;

- химиялық реакция теңдеуінен тотығу дәрежесі өзгере жүретін және өзгеріссіз қалатын иондарды анықтап, жазады;

Trilingual

https://twig-bilim.kz/kz/film/redox-reactions

Валенттілік электрондары электртерістілігі кіші атомдардан электр терістілігі үлкен атомдарға ауысатын немесе ығысатын процестер тотығу-тотықсыздану реакциялары деп аталады.

Химиялық реакциялар элементтер атомдарының тотығу дәрежесінің өзгеруі немесе өзгермеуіне қарай

Элементтердің тотығу дәрежелері өзгерместен пайда болатын реакциялар

Элементтердің тотығу дәрежелері өзгеруімен пайда болатын реакциялар

NaOH + HCl → NaCl + H2O

CuCl2+ Fe → FeCl2 + Cu

Ормандағы өрт

C + O2 → CO2

Фотосинтез

О2

О2

О2

О2

6CO2 + 6H2O → C6H12O6 + 6O2

Металдар коррозиясы

4Fe +6H2O +3O2 → 4Fe(OH)3

Аккумуляторлар

Zn +H2SO4 → ZnSO4 + H2↑

Вулкан жанарғысында

S + O2 → SO2

Глюкозаның ашуы

Ашу цехы

C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2

Тотығу дәрежесі

Жай заттардың құрамына кіретін элемент атомының тотығу дәрежесі нөльге тең.

Сутектің тотығу дәрежесі гидридтерден басқа қосылыстарды +1 тең.

Оттектің тотығу дәрежесі пероксидтер мен фтор қосылыстарынан басқа қосылыстарында -2 тең.

Қосылыстың құрамындағы барлық атомдардың тотығу дәрежесінің қосындысының жиынтығы нөльге тең.

Иондағы атомдардың тотығу дәрежесінің жиынтық қосындысы ион зарядына тең болады.

Mgº, Cl2º, O2º

+1 +1 -1

HCl, H2O, NaH

-2 -1 +2

H2O, Н2О2, OF2

+1 +6 -2

H2SO4

2(+1)+6+4(-2)=0

+6 -2

SO4

6+4(-2)=-2

Калий пермангантындағы марганецтің тотығу дәрежесі +7-ге тең. Дәл осылай темір (ІІ) сульфатындағы күкіртін тотығу дәрежесін анықтайық:

Электрондар беру процесі – тотығу, ал қосып алу процесі тотықсыздану деп аталады.

Электрондарды қосып алатын атомдар немесе иондар тотықтырғыш, ал беретіндері тотықсыздандырғыш болады.

Ең маңызды тотықтырғыштар:

күштілері – F2, O2, O3, H2O2, Cl2 (әсіресе сулы ерітіндісі), HClO, HClO3, H2SO4 (тек концентрлісі), патша арағы (концентрлі HNO3 және HCl қоспасы), HNO2, NO2, KMnO4 (әсіресе қышқыл ерітіндіде), MnO2, K2Cr2O2, CrO3, PbO2 және т.б.; әлсіздері – I2, бром суы (Br2+H2O), SO2, Fe3+ және т.б.

Маңызды тотықсыздандырғыштар:

күштілері – сілтілік және сілтілік жер металдар, (әсіресе бөлінген күйінде), HI және иодидтер, H2S және сульфидтер, NH3, PH3, H3PO3, C, CO, Fe2+, Cr2+ және т.б.; әлсіздері – активтілігі төмен металдар (Pb, Cu, Ag,Hg), HCl және хлоридтер, SO2, HNO2 және т.б.

ТТР мынадай типтері бар:

тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыш әр түрлі молекулалар құрамына кіретін молекулааралық реакциялар;

2) тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыш бір молекуланың құрамына кіретін молекулаішілік реакциялар;

3) бір элемент атомының бір мезетте тотығу дәрежесінің әрі өсуі, әрі кемуі арқылы жүретін диспропорциялану реакциялары.

тотықсыздандырғыш

(тотығады)

тотықтырғыш

(тотықсызданады)

4ē

2ē

тотықсыздандырғыш

(тотығады)

тотықтырғыш

(тотықсызданады)

2ē

тотықсыздандырғыш

(тотығады)

тотықтырғыш

(тотықсызданады)

S + 2ē → S

0

-2

Иә

Ag + HNO3 → AgNO3 + NO↑ + H2O

Тотығу-тотықсыздану реакциясына жатпайды

Жоқ

Fe + 3ē → Fe

+3

0

Иә

Fe + 1ē → Fe

+3

+2

Иә

NaOH + HCl = NaCl + H2O

Тотығу-тотықсыздану реакциясына жатады

Жоқ

Химиялық қосылыстардағы тотығу дәрежелері дұрыс көрсетілген бағананы табу.