Катализаторлар. Химия, 9 сынып, презентация.

Не себепті ас тағамдарын тоңазытқышта сақтау керек?

Как меняется вкус апельсинового сока при разбавлении его водой?

Реакция жылдамдығына әсер ететін қандай факторларды бәлесіз?

Мақсаттары:

Катализатордың реагенттен айырмашылығын және реакция жылдамдығына әсерін түсіну;

Реакция жылдамдығына ингибиторлардың әсерін түсіну;

Vocabluary

Catalyst

Rate of reaction

metal

transition metals

tеhe transition metal compound

Сolour

Гомогенді реакция - homogeneous reaction

Гетерогенді реакция - heterogeneous reaction

Реакция жылдамдығы - Speed reaction

Температура - Temperature

Концентрация -Concentration

Жанасу бетінің ауданы -The surface area of contact between the particles

Реакция жылдамдығын өлшеуі -Measuring rates of reaction

Реакция жылдамдығына әсер ететін факторлар -Factors affecting rates of reaction

Соқтығысу теориясы - Collision theory

1. Why would we want to control the rate of reaction?

2. What are the five factors that can affect rate of reaction?

3. How could we measure rate of reaction in an experiment?

Химиялық реакциялар былайша жүруі мүмкін:

Катализатор

Химиялық реакциялардың жылдамдығын катализатор көмегімен реттеуге болады. Химиялық реакциялардың жылдамды-ғын өзгертіп және осы реакциядан кейін өзі өзгеріссіз қалатын заттарды катализатор дейді. Ал осындай өзгерісті реакцияларды, яғни катализатордың қатысуымен жылдамдығы өзгере жүретін реакцияларды катализ деп атайды.

Үш агрегаттық күйдегі кез келген және әр түрлі заттар ката-лизатор болуы мүмкін: кышқылдар, түздар, негіздер, оксидтер, металдар, әр түрлі органикалық қосылыстар, газ түріндегі заттар. Кейбір жағдайларда реакция өнімі, ыдыстың беті мен қабырғасы, шаң, бу сияқты әр түрлі қоспалар да катализаторлық қызмет ат-қаруы мүмкін

Кейде реакциялық қоспаға ешбір катализатор қоспаса да, осы реакция өнімі катализатор болып, Іреакция жылдамдығын өзгер-теді. Мұндай реакциялардыавтокаталиттік, ал құбылысты авто-катализ деп атайды. Өзін-өзі тездететін реакциялардың жылдам-дығы әуелі өте төмен болады, реакция нәтижесінде алынған жаңа зат өзге молекулаларының пайда болуын тездететіндіктен, реак-ция жылдамдығы жоғарылайды, ал реакция соңында жылдамдық күрт төмендейді. Алғашқыдағы жылдамдықтың төмен болуы әлі катализатордың жетіспеуінен болса, соңғы сатыдағы төмендеу — реакцияға түсетін реагент концентрацияларының азаюынан Өзін-өзі катализдейтін реакцияларға мысал ретінде сіркеэтилді эфирдін. бейтарап ортадағы сабындалу реакциясын алуға болады

Катализдік белсенділік

платина калинді талшығы, бөлме температурасы жағдайында сутегіні тұтандырады

газ тектес аммиактың айрылуын катализдейтін платина сым

сутегі асқын тотығының ыдырауын катализдейтін ауыспалы металдардың түрлі қосылыстары (әсіресе марганец (IV) оксиді)

Реакция теңдеулері бойынша есептер шығару

Массасы 15 г күміс нитраты тұз қышқылымен әрекеттескенде түзілген тұздың массасын есептеңіз.

Массасы 50 г мырышқа тұш қышқылын қосқанда түзілген мырыш хлоридінің массасын есептеңіз.

Массасы 20 г кальций карбонатына күкірт қышқылымен әсер еткенде түзілген қышқылдың массасын есептеңіз.

Массасы 3,2 г магний хлоридіне көмір қышқылын қосқанда түзілген тұздың зат мөлшерін есептеңіз

Массасы 16,5 г кальций сумен әрекеттескенде бөлінген газдың көлемі және зат мөлшері

Массасы 7,8 г темір фосфор қышқылымен әрекеттескенде бөлінген газдың зат мөлшері