Фенилхроман туындыларының дәрілік заттарының талдауы: рутин, кверцетин, дигидрокверцетин сабақ жоспары

Орындаған:Мухамбетова Г.

Қабылдаған:

Курс:4

Факультет:Фармация

Тақырыбы:Фенилхроман туындыларының дәрілік заттарының талдауы: рутин, кверцетин, дигидрокверцетин

Жоспары:

Рутин,кверцетин,троксерутин.

Сипаттамасы.

Табиғатта кездесуі.

Құрылымы.

Алынуы

Негізділігі.

Сандық анықтау.

Тазалығы.

Сақталуы.

Қолданылуы.

Витамин Р көп өсімдіктерде кездеседі,мысалға,

итмұрынның тұқымында,грек жаңғағында,қара

қарақат жидегінде,

құрмада,лимонда,шайдың көк жапырақтарында,

жүзімде,қарақұмықта,т.б.

Витамин Р тобына флавоноидтар жатады,олар табиғатта жеке түрінде,немесе гликозидтер түрінде кездеседі.

Осы топ заттарының құрылысында бірқатар ерекшеліктер бар.Бұлар-полифенольді қосылыстар.

Және ,Р-витаминдік активтілікке тек құрамында о-дигидроксибензол топтамасы немесе п-жағдайдағы гидроксил топтары бар полифенолдар ие болады.

О-және п-дигидроксибензол фрагментінің жоғары белсенділігі хиноидтықұрылым түзе отырып оңай тотығуымен байланысты болар.

Флавоноидтар -флаван-2-фенилхроман туындылары(немесе 2-фенил-дигидробензо-γ-пиран) болып есептелінеді.

Р-витаминдік активтілігі бар препараттарды 2 топқа бөлуге болады:

Витамин Р-ні өнеркәсіп жағдайында,шайдың қатайып кеткен жапырағынан алады.Алынған зат-аморфты ұнтақ-жасыл-сары түсті,дәмі ащы,суда,спиртте ериді.Шай өсімдіктерінде 90 % дейін катехин бар.

Шай жапырағының катехин қатарына:эпикатехин,эпигаллокатехин,эпикатехингал-лат,эпигаллокатехингаллаттар жатады.

Шай жапырағындағы витамин Р-ны анықтау үшін әртүрлі реакцияларды қолданады,мысалға фенол гидроксилы,ол FeCl3(III) жасыл қара түсті ерітінді береді,тұз қышқылы қызыл тұнба,ванилин ерітіндісімен қызыл-күлгін түстес ерітінді береді.Диазоний тұзымен катехиндер азобояуын береді.

Шай жапырақтарынан алынған витамин Р препаратын жақсы жабылған шыныда,жарықтан тыс жерде сақтайды.Препараттарды ішке ішеді,алдын –ала гипо- және авитаминоз кезінде қолданылады,әрі қантамырларының өткізгіштік қасиеті нашарлағанда пайдаланады.

Р-витаминдік белсенділігі бар жеке заттардан-рутозид(рутин) препаратын қолданады.

Химиялық құрылыс бойынша РУТИН-гликозидтерге жатады.Ол 3-рамногюкозид кверцетин болып есептелінеді.Қант бөлімі-Д-глюкоза мен L-рамнозадан тұрады.Преапараттың агликоны-кверцетин.

Рутиннің жартылай синтетикалық туындысы-троксерутин(троксевазин)препараты.

Алғаш рет рутинді нюрнберг фармакологы Вейсс 1842 ж. Рут тұқымдасының (Ruta graveolens) жартылай бұтақ өсімдігінен бөліп алған.Рутин құрылысын

1927 ж.А.Беркин анықтаса,1962 жылы профессор Н.А.Преображенский оның толық синтезін дәлелдеп бекітті.Рутин әртүрлі өсімдіктерде кездеседі,бірақ ең бай көзі-жапон софора жапырағынан (40 %) және қарақұмықтың жасыл массасынан (1,5-6 %) анықталды.

Рутинді сумен бөліп алып,белоктарды тұндырады,содан кейін препаратты кристализациялайды.Алу кезінде,рутин қышқылдық ортада қыздырудың әсерінен оңай гидролизге түсіп,кверцетин,рамноза және глюкоза түзейді,осы жағдайды ескерген жөн.

Сипаттама:Рутозид(рутин)-жасылдау-сары

ұнтақ,иіссіз,дәмсіз.

Ерігіштігі:Суда,органикалық еріткіштерде

ерімейді,этанолда аз ериді.

Сұйытылған негіздерде жақсы ериді.

Сипаттамасы:сары кристалл ұнтақ,иіссіз,дәмсіз.

Ерігіштігі:Суық суда ерімейді дерлік,этанолда ериді,хлороформда аз ериді.

Кверцетинді де табиғи көздерден(Quercus tinctoria) сумен экстракциялау арқылы алады.Экстрактта кверцетин гликозиді бар,оны минерал қышқылдармен қайнатқанда сумен ыдырайды:рамноза және кверцетин түзіледі.Кверцетинді екі молекула сумен этанолдан перекристаллизация арқылы лимон-сары инелер түрінде бөліп алады.

Троксерутин-рутиннің жартылай синтетикалық туындысы.Одан айырмашылығы-7,3’ және 4’ жағдайлардағы гироксильді топтағы сутек атомдары гироксиэтил радикалдарымен алмасуы.

Сипаттамасы:сарылау түстен қою- қоңыр түске дейін өзгеретін зат,әлсіз иісі бар.

Ерігіштігі:Суда ,этанолда аз ериді,қайнаған этанолда сәл ериді.

1.Флавоноидтарға жалпы реакциялар:

а)сілтімен реакция.

Флавоноидтар сілтіде ерігенде сары бояу береді,біраз тұрғаннан кейін халкон түзілуіне байланысты күшейеді.

б)цианид реакциясы

(Синод сынамасы)

Карбониль тобының бар болуының арқасында ,сонымен қатар 2,3-жағдайдағы қос байланыстың арқасында флавоноидтар бөліну уақытында сутегімен оңай тотықсызданады.Қышқыл ортадағы тотықсыздану өнімдері пириль тұздарының түзілуінен арнайы түске ие болады.Mg ұнтағы мен к.HCl спирттік ортада қызыл түсті бояу береді(цианин реакциясы)

Реакциялық қоспаға нейтралды реакцияға дейін сілті ерітіндісін қосса,бояу күшейеді.Бұл кезде пириль тұздарының сілтімен псеводнегіз түзумен нейтрализация реакциясы жүреді.Псевдонегіз суды жылдам босатады да хиноидты туындыға айналады,осының арқасында түсі де күшейеді.

2.Фенольді гидроксилге реакция.

Рутозид (рутин) және кверцетин молекулаларында фенольді гидроксилдердің бар-жоғын темір (ІІІ) хлориді реациясымен дәлелдейді.Препарат ерітіндісіне темір(ІІІ)хлориді ерітіндісін қосқан кезде қою-жасыл түс пайда болады.

Лимон немесе қымыздық қышқылдары қатысында AlCl3,SbCl3,бор қышқылының қалайы ацетатымен комплекстер.Алюминий хлоридімен лимон-сары бояу байқалады.

4.Қанттарға реакция.

Рутозид және троксерутин гликозидтер болғандықтан,қышқылды гидролизден кейін қантты қалдықтарға Фелинг реактивімен реакциясы жүреді.

Рутин------------------->

H+

гидролиз

(CHOH)4

CH2OH

глюкоза

+2KNa[Cu(C4H4O6)2] + 3NaOH+2KOH--------->

Cu2O +C

4KNaC4H4O6+3H2O

С

О

Н

О

ОNa

(CHOH)4

CH2OH

Глюконат Na

+

+

----

Рутозид ерітінділерінің УК-спектрофотометриясы абсолютті этанол немесе метанолда мына толқын ұзындықтарында:375 нм (Д1) және 362,5(Д2).

Д1\Д2 табады да формула бойынша проценттік құрамын анықтайды.Токсерутиннің оптикалық тығыздық мәнін 349 нм-де анықтайды.

нм.

1.Рутинде алкалоидтар қоспасы болмауы керек.Оны анықтау үшін препараттың этанолды ерітіндісіне пикрин қышқылын қосады (тұнба түзілмеуі керек)

2.Кверцетиннің құрамындағы қоспаны спектрофотометриялық әдіспен анықтайды. (5 пайыздан көп болмауы керек).

3.Ылғалдылығы 6-дан 9 пайызға дейін,ол 3 молекула суға сәйкес.

Сақталуы.Жақсы жабылған ыдыста,жарықтан тыс жерде сақталады.Тотықсыздандырғыш қасиеті бар.

Дәрілік формасы:Рутозид және кверцетин таблетка түрінде 0,02 г-нан.

Токсерутин капсула түрінде 0,3 г-нан,

10 % ампуладағы ерітінді түрінде ,және тубадағы 2 % гель түрінде

Қолданылуы.Рутозид және кверцетин капиллярлар резистенттілігін жоғарылату үшін және қантамырлық өткізгіштікті төмендету үшін.

Токсерутин (венорутон) тамырлардың тамырлық кеңеюінде,беткейлік тромбофлебиттерде,созылмалы тамыр жетіспеушілігіндегі трофикалық бұзылыстарда.

Әдебиеттер тізімі

Арыстанова Т.А. Общая фармацевтическая химия/Учебное пособие.-Шымкент.-2008.-157 с.

Арзамасцев А.П.. Фармацевтическая химия: учебное пособие, 3-е изд., испр.-М.:ГЭОТАР-Медиа.-2006.-640 с.

Анализ лекарственных смесей / Арзамасцев А.П., Печенников В.М., Родионова Г.М. и др.-М.: Компания Спутник +.-2000.-275 с.

Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное пособие, 4-е изд., перераб. и доп.-М.: МЕДпресс-информ.-2007.-624с.

Руководство к лабораторным занятиям по фармацевтической химии: Аксенова Э.Н., Андрианова О.П., Арзамасцев А.П. и др.- М.: Медицина.- 2001.- 384 с.