Көміртек сабақ жоспары

Қазақстанда 2011 химия жылы

50 жыл

20 жыл тәуелсіздік ырысымыз

Болашаққа бастайды әр ісіміз

Егемен елімізді көркейтетін

Білім шыңына шығу парызымыз

С

Сабақтың жүрісі

Көміртек

1

2

Үй тапсыр-

масын

сұрау

Жаңа

сабақ

3

4

5

Сабақты

бекіту

Үйге

тапсырма

Бағалау

С

Көміртек

Үй тапсырмасын сұрау:

1

қате

дұрыс

қате

қате

алмаз

графит

карбин

көмір

2

дұрыс

қате

қате

қате

карбидтер

карбонаттар

карбиттер

оксидтер

3

қате

қате

қате

дұрыс

сутегімен

оттегімен

Металл

оксидтерімен

күкіртпен

4

дұрыс

қате

қате

қате

+2,+4,-4

+3,+5, -3

+4,+6,-2

+5,+7,-1

Біліміңді сына

Периодтық жүйедегі орны

12С

С

Көміртек –”карбениум” деген

латын сөзінен шыққан

Физикалық қасиеті

Көміртектің аллотропиялық

түр өзгерістері

алмаз

графит

Аллотропия – (грекше allos - өзге және

troops – бұрылыс, қасиет ) химиялық

Элементтердің бірнеше жай заттар

түрінде болуы.

Қазақша тұрпаттастық деп аталады.

Алмаздың түссіз, мөлдіреген түрін – бриллиант деп аталынады.

Ол ең әдемі бағалы тастар, әшекейлі заттар әзірленеді.

А л м а з

Графит - карандаш өзегін және электрод өндіруде қолданылады.

Г р а ф и т

К ө м і р

Көмірдің түрлері

көміртектің 90%

тас көмірді құрайды

көмртектің 70%

өндірістегі көмірді құрайды

көмртектің 92 -95%

ерте кездегі көмірді құрайды

көмртектің 80%

ағаш көмірді құрайды

Химиялық қасиеті

Жай заттармен

Күрделі заттармен

С

С

С

СН

4

Н

2

СO

СO

2

O

2

O

2

СaC

2

CS

2

S

Ca

Жай заттармен

Көмірді жағу

Жану реакциясы

С

ЖАҢА САБАҚ

Көміртектің қосылыстары

Білімділік: Көміртек қосылыстарының табиғатта таралуын, алынуын, физикалық қасиеттерін, химиялық қасиеттерін,қосылыстарын және қолданылуын өткен сабақпен байланыстыра отырып түсіндіру.

Дамытушылық: Оқушыларды өз бетімен жұмыс істеуге, өзін-өзі тексеруге, химиялық теңдеулерді ұқыпты жазып, теңестіре білуге баулу.

Тәрбиелік: Тұрмыстық химияда кездесетін заттармен ұқыпты жұмыс жасауға, сабырлы болуға тәрбиелеу.

Сабақтың мақсаты:

Көміртектің қосылыстары:

СО – түссіз, иіссіз, улы газ. Суда нашар ериді, басқа заттармен реакцияға түспейді. Оны иіс газы деп те атайды. Отын шала жанғандағы иіс газымен адам дем алса, уланады. Өйткені иіс газы организмде гемоглобиннің оттекті тасымалдауына мүмкіндік бермейді. Мұндай жағдайда адамды тез таза ауаға шығару керек, сонда гемоглобин өз қалпына келеді. Ал иіс газы көмірқышқыл газына айналып тотығады да тыныс алғанда өкпеден шығады.

-көмірқышқыл газы.

Химиялық қасиеттері

Зертханада алынуы

Көмір қышқылы

Н2СО3

Н2 СО3 <=>Н ++НС О3– гидрокарбонат ионы

НСО 3 - <=> Н ++СО3 2- карбонат ионы

ά =0,17 %

химиялық қасиеттері

Сілтілермен әрекеттесіп екі қатар тұздар түзеді:

Н 2СО 3 + 2NаОН=Nа 2 СО 3 +2Н 2О

натрий карбонаты

Н 2СО3 + NаОН=Nа НСО 3+Н 2О

натрий гидрокарбонаты

Nа НСО 3+ NаОН=Nа2 СО3 +Н 2О

Көмір қышқылының тұздары

Қыздырғанда ыдырайды:

СаСО 3 =СаО+СО 2↑

2NаНСО3 =Nа 2СО3 +СО 2 ↑+Н 2О

Гидролизге ұшырайды:

Nа2 СО 3+НОН=NаОН+NаНСО 3

Сапалық реакциясы:

Nа 2СО 3+2НСl=2NaCl+СО 2 ↑+Н 2О

СО 2↑+Са(ОН) 2 = Са СО 3 ↓+Н 2О

ақ тұнба

Қолданылуы

Есіңде сақта! Иіс газының қауіпті шамасы-2%, ол қанның гемоглобинімен мықтап байланысып алғанда өлім қаупі туады. Аздап уланудың белгілері:қан ашық қызыл түсті болады,бас қатты ауырып, кейде естен танып қалуға да жеткізеді. Иіс газымен уланған адамды дереу таза ауаға шығару керек.

Табиғаттағы айналымы

2С+О2=2СО

2СО+О2=2СО2

СО2+Na2O=Na2CO3

Na2CO3+CaCl2=CaCO3+2NaCl

CaCO3+2HCl=CaCl2+H2O+CO2↑

Бекіту

Тренинг ойындары

№1. “Жоғалған формулалар”

№2 “Сәйкесін тап”

№3 “Жұмбақ сөз”

Кім шапшаң? (Сәйкестендіру тесті )

Реттік санмен көміртектің, көміртек (ІІ) және (ІV) оксидтерінің химиялық қасиеттерінің жартылай теңдеулері берілген. Әріппен реакция нәтижесінде түзілетін заттарды жұптап, сәйкестендіріңіздер.

1.С+О2 → ….. +402 кДж а)СН4

2. 2С+ О2 → ....... ә) СО2

3.C+Cu O → …… б) СаС2

4. С+2 Н2→ в) 2СО

5. 2С+Са → г) Al4C3

6. 3С+4Аl ғ) СО+Сu

7.2CО + О2 →……+577 кДж д) Сu+ CO2

8. СО+Cu O →……+ ж) H2CO3

9. CО2 + Н2 CO →…..+……. з) 2СО2

10. СО2 +2Na OH →……+…… и) Na2CO3 +H2

11. CO+Ca O →…… к) CaCO3+H

12. CO2+Ca(OH)2 →……. л) СaCO3

Жоғалған формулалар:

1.О2

2. О2

3. Cu

4. HCl

5. CaCO3

6. H2O

7. CaO

8. Ca(OH)2

Сәйкесін тап

Химиялық жұмбақ

Жаздың жанға жайлы күндерінің бірінде Алмас шопан атасының үйіне демалуға келеді. Көмекші немересінің келгеніне атасы қатты қуанады. Бір күні Алмас қара тас тауып алады. Онымен сурет салып көреді де қара із қалдыратынын байқады. Түсте от жағып, сүт пісіріп ішіп, маужырап ұйқысы келеді. Бала ұйықтап кеткенде қолындағы тасы сусып, отқа түсіп кетеді. Тас от алып түтінденеді. Осы кезде жауған өткінші жаңбыр түтінді жерге сіңіреді. Одан ауыр әкті суға ағады. Жарқырап күнде шығады. Күн сәулесінің жылуынан әрі жерде әкті су, ұзақ кепкен ақ тастар шашылып жатады. Оянған Алмас жаңбырдың қара тасты ақ тасқа қалай айналдырғанын көріп таң тамаша болады. Ақ тасты алып жерге жазып, сызып көреді. Оның да өзіндік ізі бар. Қара тас не? Ақ тас қалай пайда болды?

(С→CO2 →H2CO3→Ca(HCO3)2→CaCO3)

Жауабы:

§21Көміртектің қосылыстары тақырыбын оқу 9 есеп (76 бет)

Үйге тапсырма:

Сабағымыз аяқталды

Сау болыңыздар!