Әлемде адамзат тіршілігі бар ортаға біздің білуімізше әзірше тек Жер ғана жатады. Табиғат пен оның байлықтары адамдардың өмірі мен қызметінің, олардың тұрақты әлеуметтік –экономикалық дамуы әл қуатын арттырудың негізі болып саналады. Сондықтан қоршаған ортаны қорғау проблемасы қазіргі заманның маңызды қажеті мәселелерінің бірі болып табылады .
Қоршаған ортаны қорау дегеніміз – табиғат пен адамның өзара қарым –қатынастағы атмосфералық ауаны, суды, жер мен оның қойнауын, жануарлар мен өсімдіктер дүниесін тағы басқа табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, сауықтыру, сапасын жақсарту, молықтыру. Бұл іс-әрекеттердің бәрі мемлекеттер заңымен, тиісті нормативтік құқықтық актілер мен азаматтар мен қоғамдық бірлестіктердің белсенді араласуымен, мемлекетік және мемлекет аралық келісімдермен, конфенциялар мен реттеліп жүзеге асырылады.
Қазақсатнда «қоршаған ортаны қорғау туралы» заң 1991 жылы қабылданған. Осы заң қазіргі және болашақ ұрпақтардың мүдделері үшін қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздерін белгілейді және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге, шаруашылық және өзге де қызметің табиғи экологиялық жүйелерге зиянды әсерін болғызбауға, биологиялық алуан тіршілікті сақтау мен табиғатты тиімді пайдалануды ұйымдастыруды бағытталған.
Қоршаған ортаның ластанатын жолдары және ластаушы
көздер.
Ауаны ластайтын компоненттердің химиялық құрамы отын энергетика ресурстарының түріне, өдірісте қолданылатын шикізатқа оларды өңдейтін технологияға байланысты келеді. Мысалы, шойын мен болат өдірістері ауаны улы көміртек (П) оксидімен, алюминий зауытының түтіні фтор қосылыстарымен қағаз өндірісі – күкірт оксиді мен, сутекті көміртекпен, меркаптандармен, жасанды талшық өндірісі күкіртті көміртек және сутекті күкіртпен ластайды. 1 тонна шойынды өңдегенде атмосфераға 4,5 кг шаң, 2,7 кг күкірт оксиді, 0,1-0,5 кг марганец, мышяк, фосфор, сурьма, қорғасын, сынап сирек металдарының қосылыстары бөлінеді.Ауаны ластайтын қатты заттар негізінде оның төменгі қабаттарында шоғырланады.
Өндірісі дамыған елдерде жерінің, ауасының, суының құрамы күрт өзгеріп өсімдік пен жануарлар әлемінде едәуір зиян тигізеді.
Қазақстанның көптеген өндіріс дамыған аймақтарында, әсіресе Орталық пен Шығыс Қазақстан облыстарды топырағының өте көп мөлшерде улы заттар мен ластанғанына байланысты бұл төңіректе биогеохимиялық аномалиялар пайда болып отыр. Осы аталған облыстардың кәсіпорындары мен көлік тағы басқа ластанушы көздері соңғы мәліметтер бойынша тек атмосфераға 5 млн тонна улы заттарды жыл сайын тастайды екен.
Қоршаған ортаның ластану мөлшері табғи ресурстардың тиімді және жан-жақты пайдалануына да көп байланысты. Қазіргі кезеңде бұл проблема әлі толығымен шешілмеген. Пайдалы кен қазбаларын (9.1-ші кесте) минералды шикізаттарды (9.2-ші кесте) жер қойнауынан алған көздің өзінде біразы шығынға ұшырайды. ....