Аспан әлемінің құпиялары. Қазақ тілі, 5 сынып, дидактикалық материал. 6 сабақ

Буын үндестігі

Буын үндестігі сөз ішіндегі дауысты дыбыстардың бірыңғай жуан немесе бірыңғай жіңішке болып келуін айтады. мысалы: Ата, инабатты, уақытқа,

жазушыларға,

әншілерді

ілгерінді ықпал

1 2

кейінді ықпал

1 2

тоғыспалы

ықпал

1 2

Қонысбек

(Қоныспек),

ашса (ашша)

тарақ (тарағы),

мектеп (мектебі),

білезік (білезігі),

Жанпейіс (Жампейіс),

жұмысшы (жұмышшы)

Досжан –

(Дошшан),

Жанқожа –

(Жаңғожа

-мен, -бен, -пен

қызбен, оқушымен, Асанмен

-қор

еңбекқор, пәлеқор

-паз

әсемпаз, өнерпаз,

-қой

сәнқой, әзілқой

-нікі, -дікі, -тікі

Амандікі, баланікі

-кер, -гер

талапкер, мұрагер

-хана

емхана, дәрісхана

-стан

Өзбекстан, Тәжікстан

-ов(а), -ев(а), -ин(а)

Әуезов, Сәбитова, Сейфуллина

• тапсырма: Ж

Мәтіндегі бос орындарға тиісті сөздерді жазып шығыңыз.

 Ғарыш әлемінің құпиясы көп. Оны адамзат әлі _______________ зерттеп болған жоқ. Ежелгі уақыттан бері адамдар ____________ ______________ назар сала қарап, өз бақылауларының нәтижелерін жазып отырған. Аспандағы жұлдыздардың орналасуының жердегі өмірге ықпалы бар деп есептеген.

 Бұрын _____________ кеменің жолын жұлдыздар бойынша анықтаған. ________________ жұлдызы басты бағдар болған.

 Ежелгі Қытай астрономдары ____________ аспанды қарай отырып, жұлдыз карталарын құрастырған. Олар жұлдыздардың орналасуы бойынша болашақты болжауға болатынына ____________. Қытай императоры жұлдыз жорамалмен салыстыра отырып, елді _____________ .

Түнгі аспан ежелгі жұлдыз зерттеушілерді өзіне тартатын. Жұлдыздар топтарында батырлардың, жануарлардың, құдайлардың сұлбасын көріп, оларға атау берген. Шоқжұлдыз деп қандай да бір пішін құрайтын жұлдыздардың тобын атайды. ____________________ жұлдызды аспанда жөн сілтеуге көмектеседі. Әрбір шоқжұлдызбен қандай да бір аңыз – хикая немесе миф байланысты болған.

• тапсырма: Ж

Мәтіндегі бос орындарға тиісті сөздерді жазып шығыңыз.

 Ғарыш әлемінің құпиясы көп. Оны адамзат әлі _______________ зерттеп болған жоқ. Ежелгі уақыттан бері адамдар ____________ ______________ назар сала қарап, өз бақылауларының нәтижелерін жазып отырған. Аспандағы жұлдыздардың орналасуының жердегі өмірге ықпалы бар деп есептеген.

 Бұрын _____________ кеменің жолын жұлдыздар бойынша анықтаған. ________________ жұлдызы басты бағдар болған.

 Ежелгі Қытай астрономдары ____________ аспанды қарай отырып, жұлдыз карталарын құрастырған. Олар жұлдыздардың орналасуы бойынша болашақты болжауға болатынына ____________. Қытай императоры жұлдыз жорамалмен салыстыра отырып, елді _____________ .

Түнгі аспан ежелгі жұлдыз зерттеушілерді өзіне тартатын. Жұлдыздар топтарында батырлардың, жануарлардың, құдайлардың сұлбасын көріп, оларға атау берген. Шоқжұлдыз деп қандай да бір пішін құрайтын жұлдыздардың тобын атайды. ____________________ жұлдызды аспанда жөн сілтеуге көмектеседі. Әрбір шоқжұлдызбен қандай да бір аңыз – хикая немесе миф байланысты болған.