Ғарышты игерудегі Қазақстанның үлесі. Дүниетану, 4 сынып, қосымша материал.

Сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулықтар

1.Болжа.Сабақты өткен сабақтың соңғы "Болжа" тапсырмасынан бастау керек. Оқушылар олардың карточкаларын орындалған тапсырмамен үлестіруге немесе оны қайтадан орындауды ұсынуға, содан кейін жауапты алдыңғы нәтижемен салыстыруға болады. Осылайша, оқушылар сабақ тақырыбына мән беріп, тақырып бойынша алған білімдерін өзектендіреді.

2.Сабақ мақсатын анықтау.Орындалған тапсырма негізінде оқушылар сабақтың тақырыбын болжап, оның мақсатын тұжырымдайды.

3.Ойлан.Әңгіме барысында оқушылар вокзалдар қаланың шалғай аудандарында, ал әуежайлар қаланың сыртында салынатынын талқылайды. Осы жауаптарға сүйене отырып, оқушылар ғарыш айлағын салу үшін тұрғын жерден алыстау үлкен аумақтар қажет екенін түсінеді. Сондай-ақ көлік жолдарының болуы қажет. Оқушылар ғарыш айлағын салу үшін қажетті екі жағдайды қалыптастырады. Оқушылардың болжамдары талқыланады және қорытынды тақтаға жазылады. Содан кейін оқушылар оқулықта мәтінді оқып, "ғарыш айлағы" және "жердің жасанды серігі"терминдерін тұжырымдайды.

4.Картаны зертте. Оқушыларға Қазақстанның саяси-әкімшілік картасы ұсынылады. Топта оқушылар картада Байқоңыр ғарыш айлағын тауып, онда зымыран белгісін қою керек. Оқушыларды топтарға бөлуге болады. Содан кейін оқушылар стикерлерде мамандық атауларын оқиды, ғарыш айлағына қатысы бар адамдарды таңдайды және картаға желімдейді. Осылайша, ғарышкерлікке байланысты мамандықтар туралы түсінік кеңейтіледі. Оқушылардың жұмысын мұғалімнің түсініктемесімен бағалауға болады.

5.Зертте.Тапсырма ғарыш айлағы туралы ақпаратпен жұмысты жалғастырады. Оқушылар Қызылорда облысының географиясы мен экономикасы туралы білгендерін еске алады. Бейнені көргеннен кейін оқушылар осы аймақтағы ғарыш айлағы құрылысының себептерін атайды, бұрын ұсынылған болжамды растайды немесе оны түзетеді. Содан кейін топтарда оқушылар ғарыш айлағы қызметінің Қазақстанның дамуына әсерін талқылайды. Қабілеті төмен оқушыларға тақырып бойынша қосымша ақпарат ұсынуға болады. Топ өз жұмысын "Бас бармақ" әдісімен бағалай алады.

6.Кел танысайық.Келесі тапсырманы орындату үшін оқушыларды ғарышкерлердің портреттері арқылы топтарға бөлуге болады. Оқушыларға фотосуреттердің бірін таңдау ұсынысымен топтың бұрынғы құрамын сақтауға болады. Оқушылар ғарышкер-ұшқыш өмірбаянының негізгі кезеңдерімен танысады және сыныпқа хабарлама дайындайды. Қабілеті жоғары оқушыларға озық тапсырма беруге болады. Әрбір топ бір минут ішінде өзінің хабарламасымен сөйлейді. Бағалау "Бутерброд" әдісімен жүргізіледі.

7.Байқап көр.Жұмыс жұппен жүргізіледі. Алдымен оқушылар сабақ басында берген "жердің жасанды серігі" анықтамасын еске түсіреді. Содан кейін жер серіктерінің орындайтын қызметтерін анықтайды, сыртқы түрі мен пішінін талқылайды. Қолда бар материалдар мен ермексаздарды пайдалана отырып, оқушылар жер серіктерінің моделін жасайды. Оқушылар ғарышта үйкелісті азайту үшін, жер серіктерінің беті тегіс дөңгелек, шығыңқы бұрыштарсыз болуы тиіс екенін түсінуі қажет. Оқушылар өз серіктерін сыныпқа ұсынады. Сабақ соңында оқушылар кімнің жұмысы ұнады және неге екенін айта алады.

8.Рефлексия.Сабақтың қорытындысын шығара отырып, оқушылар сабақта өз жұмысын және зерттелген тақырыпты түсінуді бағалауы тиіс. Бұл үшін әрбір оқушыға ғарыш кемесінің суреті беріледі және егер олар сабақ материалын жақсы түсінсе, кемелерін қондыру ұсынылады. Егер тақырып соңына дейін игерілмеген болса, олар жерден қандай қашықтықта ұшады (яғни қаншалықты тақырыпты игермегенін меңзеп отырмыз). Соңғы жағдайда оқушыларға себептерін анықтау үшін сұрақтар қою керек.

Теориялық материал:

Байқоңыр ғарыш айлағы-әлемдегі бірінші және ірі ғарыш айлағы. Байқоңыр ғарыш айлағы пайда болды 1957 жылы аяқталып, алғашқы құрылыс жұмыстары мен бірінші іске қосу зымыран Р-7. Содан бері, 30 жыл бойы ол ұлғайған: жаңа типтерге арналған старттық алаңдар, зымырандарды құрастыруға арналған цехтар, отын құю станциялары, зымырандарды басқару мен қадағалауға арналған кешендер және басқа да маңызды инфрақұрылым салынды. Бүгінгі күні мұнда бірнеше старттық алаңдар, "Юбилейный" үлкен аэродромы, ғарышкерлер мұражайы, сондай-ақ монтаждау-сынау кешендері мен басқару орталықтары жұмыс істейді. Ең бірінші және басты объектісі ғарыш айлағы Байқоңыр болып табылады бастапқы алаң №1, сондай-ақ деп аталады "Гагаринский старт". Дәл осы жерден бірінші ракета іске қосылды, содан кейін Жердің бірінші жасанды серігі, және осы жерден алғашқы ғарышкер Юрий Алексеевич Гагаринмен кеме басталды, оның құрметіне және старттық алаң аталды. Одан жасалды қазірдің өзінде 600-ден астам ұшыру зымыран ғарышқа, және ол бүгін де жіберу үшін пайдаланылады ғарышкерлер ХҒС-да. Іске қосуды қауіпсіз бақылау аймағы 1,4 км радиусты құрайды және қарау алаңынан көріну өте жақсы.

https://www.advantour.com/rus/kazakhstan/baikonur/cosmodrome.htm

ҚР Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің Стратегиясында ғарыш саласын дамыту ерекше орын алады. Елімізде ширек ғасыр ішінде қажетті инфрақұрылым құрылғанын атап өту қажет. Ғарыш қызметінің белсенді дамуы соңғы онжылдықта да байқалады. Ғарышта бес ғылыми зерттеу бағдарламасын біздің үш ұшқыштар-ғарышкерлер – Қазақстанның халық батырлары Тоқтар Әубәкіров, Талғат Мұсабаев және Айдын Айымбетов орындады. МОАП-ҚР қарқынды жұмыс жүргізіп дамыту бойынша Қазақстанның ғарыш саласын көтеру, оны ел экономикасына тиімді пайдалану, ғарыштық технологиялар. Бүгінде біздің еліміз төрт ғарыш аппаратынан тұратын екі орбиталық топқа ие. Бұл екі спутниктен – KazSat-2 және KazSat-3 – "Ақкөл" және "Көктерек" екі жерүсті басқару кешені бар, республиканың барлық аумағында спутниктік байланыс пен телевизиялық хабар таратуды, мемлекеттік органдардың, ұлттық компаниялар мен жеке ұйымдардың мұқтаждықтары үшін деректерді беруді, сондай-ақ Қазақстанның алыс аймақтарында ұялы байланыстың базалық станцияларының жұмысын қамтамасыз ететін KazSat жүйесі. Екі спутниктен тұратын – КazEOSat-1 және КazEOSat-2 – жоғары және орта кеңістіктік рұқсаттары және Астанадағы жерүсті басқару кешені бар Жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) ғарыш жүйесі құрылды және пайдалануға сәтті енгізілді. Бұл жүйе экономика салаларының міндеттерін шешу үшін біздің еліміздің жедел мониторингтік ақпарат пен ЖҚЗ деректерін алуда тәуелсіздігін қамтамасыз етеді. Қазақстан тарихында алғаш рет жасайды, өзінің ғарыштық жүйесін, ғылыми-технологиялық мақсаттағы тұратын екі жер серігін жерден басқару кешені. Бұл спутниктер қазірдің өзінде әзірленген, оларды 2018 жылы іске қосуға дайындау жұмыстары жүргізілуде. Ғарыш аппараттарының құрастыру-сынау кешенін пайдалануға беру Қазақстанға спутниктерді жобалау және өндіру бойынша қызметтерді ұсынудың халықаралық нарығына шығуға, ғарыш техникасының жетекші әлемдік өндірушілері қатарына кіруге мүмкіндік береді,бұл ҚР-ның әлемнің бәсекеге қабілетті 30 елінің қатарына енуіне сөзсіз ықпал етеді. Ғарыш қызметі саласындағы ғылыми зерттеулер бірнеше ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік берді. Олардың бірі-Қазақстан Республикасының дәлдігі жоғары спутниктік навигация жүйесін құру. Жүйе ҚР барлық аумағында орналасқан 60 дифференциалды станциядан, Астанадағы дифференциалды түзету және мониторинг орталығы бар, теңіз дифференциалды станциясы мен мобильді дифференциалды станциялардан тұрады. ЖСНЖ Қазақстан аумағында кепілдендірілген және сапалы координаттық-уақыттық және навигациялық қызметтер көрсетуді қамтамасыз етеді. Әрине, елде ғарыш аппараттарының жаңа жоғары технологиялық өндірісін құра отырып және өз аумағында ірі Байқоңыр ғарыш айлағы бола отырып, Қазақстан Ғарыш аппараттарын ғарыш орбиталарына шығарудың жеке құралдарын құру міндетін шешуі тиіс. Әрине, ғарыш саласын дамыту, ғарыш жобаларын табысты іске асыру тиісті кадрлық әлеуетсіз мүмкін емес. Бүгінде салада 1 400-ге жуық адам жұмыс істейді. Білім және ғылым министрлігімен бірлесіп еліміздің бес базалық ЖОО-да мамандар даярлау ұйымдастырылған. Олар жақын және алыс ғарышты игеру бойынша ұзақ мерзімді ғарыш жобаларын іске асыру, жердің басты бастапқы алаңын сақтау және дамыту, Қазақстан Республикасы ғарыш державасы бола алатын нәтижелерге қол жеткізу міндеті тұр.

https://www.kazpravda.kz/articles/view/baikonur-kontseptsiya-uskoreniya/