Алкандар. Элементтердің масссалық үлестері бойынша органикалық заттардың молекулалық формуласын анықтау. Химия, 11 сынып, дидактикалық материал.
-қосымша.
1-тапсырма. Төмендегі кестені толтырыңыздар.
Жауабы:
Бутан | Этен | Бензол | |
Молекулалық | С4Н10 | С2Н4 | С6Н6 |
Эмпирикалық | С2Н5 | СН2 | СН |
Құрылымдық |
- Молекула құрамындағы атомдар қатынасы ең кіші бүтін санмен берілген формуланы қарапайым немесе эмпирикалық формула деп атайды.
- Молекула құрамында әрбір элементтен неше атом бар екенін дәл көрсететін формуланы нақты немесе молекулалық формула деп атайды.
- Молекуладағы атомдардың байланысу ретін көрсететін формуланы құрылымдық формула деп атайды.
2-қосымша.
2-тапсырма. Есептің шығару жолын зерделеп, элементтердің массалық үлесі бойынша молекулалық формуланы табу алгоритмін құрыңыздар.
1. | Есеп: Құрамында көміртектің массалық үлесі 85,7%, сутектің массалық үлесі 14,3% болатын, ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 1,93-ке тең көмірсутектің молекулалық формуласын анықтаңдар. | |
2. | Берілгені: ω (С)=85,7% ω (H)=14,3% D (ауа)= 1,93 ____________ Табу керек: СхНу=? | |
3. | n(C) = m(C) : M(C) = 85,7г : 12г/моль = 7,14 моль n(Н) = m(Н) : M(Н) = 14,3г : 1г/моль = 14,3 моль | |
4. | СхНу х : у = n(C) : n(Н) = 7,14 : 14,3 х : у = 1 : 2 | |
5. | СН2 М(СН2) = 14 г/моль | |
6. | М(СхНy) =М(ауа) ∙ Dауа=29г/моль ∙ 1.93=56 г/моль | |
7. | М(СхНy) : М(СН2) = 56 г/моль : 14 г/моль = 4 | |
8. | С4Н8 |
Жауабы:
1. | Зейін қойып оқып, есептің мазмұнын дұрыс түсініп алу | Есеп: Құрамында көміртектің массалық үлесі 85,7%, сутектің массалық үлесі 14,3% болатын, ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 1,93-ке тең көмірсутектің молекулалық формуласын анықтаңдар. |
2. | Есептің шартын қысқаша жазу | Берілгені: ω (С)=85,7% ω (H)=14,3% D (ауа)= 1,93 ____________ Табу керек: СхНу=? |
3. | Әр элементтің зат мөлшерін табу үшін, элементтің массасын оның молярлық массасына бөлу | n(C) = m(C) : M(C) = 85,7г : 12г/моль = 7,14 моль n(Н) = m(Н) : M(Н) = 14,3г : 1г/моль = 14,3 моль |
4. | Атомдардың зат мөлшерлерінің қатынасын ең кіші бүтін сандар қатынасына келтіру | СхНу х : у = n(C) : n(Н) = 7,14 : 14,3 х : у = 1 : 2 |
5. | Эмпирикалық формуласы | СН2 М(СН2) = 14 г/моль |
6. | Салыстырмалы тығыздығы арқылы берілген көмірсутектің молярлық массасын табу | М(СхНy) =М(ауа) ∙ Dауа=29г/моль ∙ 1.93=56 г/моль |
7. | M(орг.зат) : M(эмп.формула) | М(СхНy) : М(СН2) = 56 г/моль : 14 г/моль = 4 |
8. | Молекулалық формула | С4Н8 |
3-қосымша.
Бағалау критерийлері:
- элементтердің массалық үлестері бойынша органикалық қосылыстардың қарапайым формуласын анықтайды;
- органикалық қосылыстардың молекулалық формулаларын анықтау үшін олардың буының салыстырмалы тығыздығын қолданады.
Дескрипторлар:
- Атомдардың зат мөлшерлерінің қатынасы бойынша заттың эмпирикалық формуласын табады;
- Заттың буының салыстырмалы тығыздығы бойынша оның молярлық массасын есептейді;
- Заттың молекулалық формуласын анықтайды.
3-тапсырма. Элементтердің масссалық үлестері мен салыстырмалы тығыздықтарын қолданып органикалық заттардың молекулалық формуласын анықтаңыздар.
- Көміртегінің массалық үлесі – 92,3%, гелий бойынша буының салыстырмалы тығыздығы
6,5-ке тең көмірсутектің молекулалық формуласы қандай?
Жауабы: С2Н2
- Құрамында көміртектің массалық үлесі 85,7%, сутектің массалық үлесі 14, 3% болатын, оттек бойынша салыстырмалы тығыздығы 1,3125 - ке тең көмірсутектің молекулалық формуласын анықтаңдар.
Жауабы: С3Н6
- Құрамында көміртек – 85,7%, сутек – 14,3% болатын көмірсутектің 0,5 молінің массасы 14 г. Көмірсутектің молекулалық формуласын анықтаңыз.
Жауабы: С2Н4
- Қосылыстағы көміртегінің массалық үлесі – 39,97%, сутек массалық үлесі – 6,73%, оттегінің массалық үлесі – 53,30%. Қалыпты жағдайда осы газдың 300 мл – нің массасы 2,41 г. Қосылыстың молекулалық формуласын анықтаңыз.
Жауабы: С6Н12О6
- Қанықпаған екі көмірсутектің массасы бойынша элементтің құрамы бірдей 85,714% С және 14,286% Н. Ал неон бойынша салыстырмалы тығыздықтары – 2,1 және 3,5. Көмірсутектердің молекулалық формулаларын анықтаңыз.
Жауабы: С3Н6 және С5Н10
- Құрамында 7,7% сутегі бар, 17 г алкин (қ.ж) 5,6 л көлем алады. Алкиннің молекулалық формуласын анықтаңыз.
Жауабы: С5Н8
4-қосымша.
Өзін өзі бағалау парағы
+++ толық сенімдімін ++ қате жіберіум мүмкін + күмәнданамын - сенімсізбін
Жауаптарыңды қысқаша мысалмен дәлелдеңдер!!!
Есеп шығару алгоритмі | Әр элементтің зат мөлшерін табу үшін | Атомдардың зат мөлшерлерінің қатынасын табу | Эмпирикалық формуланы анықтау | Салыстырмалы тығыздығы арқылы берілген көмірсутектің молярлық массасын табу | Молекулалық формуланы анықтау |
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» Қазақстандықтар шетелге шығуға жылына қанша жұмсайды?
» Су тасқынынан зардап шеккендерге қосымша тағы 553 мың теңге төленеді
» Елімізде TikTok желісі бұғатталуы мүмкін бе?