Көмірсулардың құрылымы, қасиеттері және қолданылуы. Химия, 11 сынып, қосымша материал 1.

Крахмалдың құрамы мен құрылымы

1811 жылы көрнекті орыс химигі Константин Сигизмундович Кирхгоф, крахмалды күкірт қышқылының сұйылтылған ерітіндісімен қыздырып, глюкоза алды. Реакцияға дейін және одан кейінгі күкірт қышқылының мөлшері өзгермегендіктен, ғалым бұл реакциядағы күкірт қышқылының каталитикалық рөлі туралы қорытынды жасады. Тағы бір маңызды қорытынды: крахмалдың полимерлі тізбегінің элементі - глюкоза қалдықтары, оның формуласы С6Н12О6, ал крахмал макромолекуласы циклді альфа-глюкоза молекулаларының қалдықтарынан тұратындығы анықталды. Құрылымдық бірліктердің саны бірнеше жүзден бірнеше мыңға дейін.

Макромолекулалық құрылымдардың екі түрі крахмалға тән: сызықты және тармақталған. Амилоза деп аталатын кішігірім молекулалар (10 - 20%) сызықтық құрылымға ие. Тармақталған құрылымда крахмалдың басқа құрамдас бөлігі - амилопектин (80 - 90%) молекулалары болады.

Адамдар мен жануарлардың бауырында өсімдік тектес крахмалдан басқа жануарлардың крахмалы - гликоген де кездеседі. Гликогеннің құрылымы амилопектинге ұқсас, бірақ одан да тармақталған. Гликоген - резервтік полисахарид. Денедегі глюкозаның негізгі көзі ретінде қызмет етеді.

Целлюлозаның құрамы мен құрылымы

Целлюлозаның құрамына бетта циклдік форма - глюкоза кіреді. Целлюлоза сызықтық құрылымымен сипатталады. Құрылымдық бөлімшелер саны бірнеше миллионға жетеді.