Майлар. Майлардың құрылысы мен қасиеттері. Химия, 11 сынып, презентация.

Білімді жаңғырту

Күрделі эфирлердің жалпы формуласы:

Майлар – ол күрделі эфирі:

Жоғары карбон қышқылдары мен біратомды спирттердің

Жоғары карбон қышқылдары мен көпатомды спирттердің

Карбон қышқылдары мен глицериннің

Жоғары карбон қышқылдары мен глицериннің

Күрделі эфирлерді алу реакциясы қалай аталады?

Гидрлеу

Этерификация

Полимеризация

Гидратация

Қайсы май сұйық болып келеді?

Шошқа майы

Балық майы

Сиыр майы

Қой майы

Қайсы май қатты болып келеді?

Кендір

Күнбағыс

Пальма майы

Зәйтүн

«Миға шабуыл»

Өсімдіктердің гүлдерінен, жеміс - жидектерінен хош иістің бөлінетінін білеміз. Ол қандай заттар?

Түйенің шөлге төзімділігін қалай түсіндіре аласыңдар?

Қоңыр аю қыс бойы ұйқыға кеткенде, не себепті қарны ашпай жатады?

Сабақтың тақырыбы:

Майлар. Майлардың құрылысы мен қасиеттері

11.4.2.11 Майлардың құрамы мен құрылысын, қасиеттерін және іс жүзінде қолданылуын білу.

Тапсырма №2

Әр топта косметолог, диетолог, дәрігер, технолог мамандарының рөліндегі оқушылар болуы тиіс

Майлар адам ағзасында энергия көзі саналады. Май – біздің тамақтануымыздағы маңызды компонент. Майлардың энергетикалық құндылығы өте жоғары.

Салыстыратын болсақ, ақуыздың 1 грамы – 17 кДж энергияға, майдың 1 грамы – 36 кДж энергияға сәйкес келеді. Мысалы, 100 г еттің құрамында 50 г су, 20 г ақуыз бен 30 г май болады. 100 г етті жегенде алуға болатын энергия мөлшерінің басым бөлігі майдың үлесіне сәйкес келетіндігін есептеп көрейік:

Су: 50 г ⋅ 0 кДж/г = 0 кДж

Ақуыз: 20 г ⋅ 17 кДж/г = 340 кДж

Майлар: 30 г ⋅ 36кДж/г = 1080 кДж

Майлар ішкі мүшелерді соққы мен жарақаттардан қорғайды да өңіне ажар береді. 1 г майға 9 калорий сәйкес келеді.

Майлардың қорытылуы. Ұлтабарда майлар липаза деп аталатын ферменттің қатысында біртіндеп гидролизге ұшырайды. Триглицеридтер май қышқылдары мен глицеринге ыдырап, ағзаға сол күйінде сіңіріледі.

Тапсырма №3

Тамақтану тәртібінде тағам құрамындағы майлардың үлесі күнделікті керекті энергияның 30%-нан артық болмауы тиіс. Егер жұмыс істейтін адам күніне 20800 кДж-ға дейін энергия жұмсаса, ол күнделікті қажет ететін майдың мөлшерін есепте.

Көмек: 1 грамм май 39 кДж-ға жуық энергия бөледі.

Күнделікті қажет энергияның 30%-ы……….кДж-ға тең, ……….. грамм майдан ……………. кДж энергия бөлінеді

Майлардың қолданылуы

Тағам

Маргарин өндіруде

Сабын алуда

Медицинада

Косметикада

Техникада

Олифа өндіруде

Тұрмыста

Сабын

Сабын өндіру үшін техникалық май қолданылады. Оны тамақ қалдықтарынан және теңіз жануарларының тері астындағы майынан өндіреді.

Тест

Бір атомды

Үш атомды спирт

Қанықпаған спирт

Екі атомды спирт

Майлардың энергетикалық құндылығы:

17 кДж/г

25 кДж/г

34 кДж/г

36 кДж/г

Қаныққан майлар дегеніміз...

май қышқылының көмірсутек тізбегінде екі қос байланысы болатын заттар

май қышқылының көмірсутек тізбегінде үш қос байланысы болатын заттар

май қышқылының көмірсутек тізбегінде бір қос байланысы болатын заттар

май қышқылының көмірсутек тізбегінде қос байланысы болмайтын заттар

Арахидон қышқылы

Линол қышқылы

Линолен қышқылы

Олеин қышқылы

Сабақта

• Мен білдім ...

• Мен үйрендім ...

• Маған ұнады ...

• Қиындық туғызды

https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/11-synyp/majlar?mid=%result%

http://bilimdiler.kz/himia/17999-kurdeli-efirler-maylar.html