Карбон қышқылдары. № 16 зертханалық тәжірибе "Сірке қышқылының қасиеттерін зерттеу". Химия, 9 сынып, дидактикалық материал.

Практикалық жұмыс «Карбон қышқылдарын алу және оның қасиеттерін зерттеу»

Карбон қышқылдарын алу

• Спирттерді қатаң жағдайда тотықтыру – калий перманганаты мен калий дихроматы ерітінділерінің қатысында қыздырғанда.
  • Сынауыққа 1-2 мл этил спиртін 5-6 тамшы хром қоспасын тамызыңыз, қыздырыңыз.
• Альдегидтерді тотықтыру:

1-2 мл этанальға 1мл мыс гидроксидін қосып жалында қыздырыңыз.

Карбон қышқылдарының қасиеттері

Тәжірибе1. Қышқылдарды олардың тұздарынан басқа қышқылдармен ығыстыру.

А) Жеке сынауықтарға сірке қышқылының құрғақ тұзын, көмір қышқылының құрғақ тұзын салыңыз. Оларға күкірт қышқылын тамызыңыз.

Б) Көмір қышқылының тұзына лимон қышқылын және сірке қышқылын тамызыңыз, салыстыру үшін сұйытылған күкірт қышқылымен салыстырып көріңіз.

 Көмір қышқылының орынбасуы көмірқышқыл газының бөлінуі арқылы тексеріледі, ал сірке қышқының орынбасуы – қоспаны қайнатқанда иісі арқылы анықталады.

Тәжірибе 2. Органикалық қышқылдардың тотығуындағы ерекшеліктері

Органикалық қышқылдар ерітінділерін дайындаңыз: (құмырсқа, сірке, лимон), 0,05-0,1 г қышқылды және 1-2 см³ суды араластыру арқылы. Дайындалған ерітінділерге 1 см³ сұйытылған күкірт қышқылын және калий перманганатын тамшылатып тамызыңыз. Тотығу барысында ерекшеліктер ерітінділердің түсінің өзгеруі арқылы уақыт өткен сайын біліне бастайды.

Тәжірибе 3. Құмырсқа қышқылының тотығуы.

Газ түтікшесі бар сынауыққа 0,5-1 см³ құмырсқа қышқылын құйыңыз, 1 см³ сұйытылған күкірт қышқылы және 1-2 см³ калий перманганаты ерітіндісін тамызыңыз. Түтікшенің ұшын екінші сынауыққа батырыңыз(соңына шейін), екінші сынауықта1-2 см³ әк суы құйылған болу керек , бұл қоспаны ақырын қыздырыңыз.

Бірінші сынауықта KMnO₄ ерітіндісі түссізденеді, екінші сынауықта ақ тұнба түзіледі. (кальций немесе барий карбонаты ).

 Құмырсқа қышқылының тотығуы әрі альдегид болып табылатындықтан оңай тотығады:

 H – COOH + O = HO – COOH = H₂O + CO₂.

  Тәжірибе 4. Құмырсқа қышқылынын және оның тұзын ерітіндіде «күміс-айна» реакциясы арқылы анықтауға болады.

 Күміс гидроксидінің аммиакты ерітіндісін дайындау үшін 2-3 см³ 1 %-тік күміс нитраты ерітіндісіне 1-2 тамшы 10 %-тік натрий гидроксиді ерітіндісін құйыңыз. Түзілген күміс оксиді ерітіндісін ерітіңіз, ол үшін тамшылатып 5 %- аммиак ерітіндісін тамызыңыз. Түзілген мөлдір ерітіндіге 0,5 см³ натрий формиаты/ құмырсқа қышқылы ерітіндісін құйыңыз. Реакциялық қоспасы бар сынауықты су моншасында (70…80 °С) қыздырыңыз. Біраз уақыттан соң күміс металының жылтыр айна сияқты болып бөлінегін немесе қара тұнба болып бөлінгенін байқайсыз. .

Тәжірибе 5, 6. Сірке қышқылының қасиеттерін зерттеу.

Сірке қышқылының магниймен және мыс (II) оксидімен әрекеттесуі.

Сынауыққа 2 см³ сірке қышқылын құйып, оған 0,1-0,2 г металл магний салыңыз. Сынауықты түтікшелі тығынмен бекітіңіз. Газды суды ығыстыру әдісі арқылы жинап, жағыңыз:

2CH₃COOH + Mg = (CH₃-COO)₂Mg + H₂.

магний ацетаты

Сынауыққа 0,1-0,2 г мыс (II) оксидін және 2 см³ сірке қышқылын құйыңыз, байқап жалында қыздырыңыз. Ерітіндінің түсінің өзгерісін бақылаңыз.:

2CH₃-COOH + CuO = (CH₃-COO)₂Cu + H₂O.

Мыс (II) ацетаты