Экономика | ҚР ғы лизингтік қатынастарды құқықтық реттеудің ерекшеліктері

Мазмұны

Кіріспе......................................................................................................................3

1. Лизингтік қатынастардың түсінігі және мазмұны....................................6
1.1. Лизингтің пайда болуы және қалыптасу тарихы.........................................6
1.2. Лизингтік қатынастардың заңды табиғаты..................................................9

2. Лизинг шартының түсінігі және түрлері....................................................15
2.1. Лизинг шартының құқықтық ерекшеліктері...............................................15
2.2. Лизинг шартының түрлері............................................................................22

3. Лизингтік қатынастарды құқықтық реттеу және лизингтің мемлекеттің дамуындағы маңызы...........................................................................................28
3.1. Лизингтің Қазақстан дамуындағы маңызы...................................................28
3.2 Халықарлық лизингтік қатынастарды құқықтық реттеу..............................32
3.3 Қазақстан Республикасында лизингтік қатынастарды құқықтық реттеу....38

Қорытынды............................................................................................................43
Библиография ......................................................................................................47
Қосымша

1 Лизингтік қатынастардың түсінігі

1.1. Лизингтің пайда болуы және қалыптасу тарихы
Лизинг – кәсіпкерлік, коммерциялық қызметтің, қызмет көрсету саласындағы бизнестің жаңа нысаны және дүние жүзі экономикасының динамикалық дамыуының жаңа туындыларының бірі. Лизинг 50-жылдардағы Американдық өнер табыс болып табылады деп саналады, ол жылдардан кейін Американдық кәсіпкерлермен Европаға, кейін Жапонияға өткізген. Бірақ лизинг туралы мәліметтер 1066 жылы болғандығы анықталған. Бұл уақытта Вельгельм жаулап алушы Британ аралдарын жаулап алу үшін нормандық кеме иелерінен кеме жалдап алған. 1248 жылы алғаш ресми лизинг шарты жасалғаны тіркелді, бұл шарт бойынша крестшілер кезекті жорықтарына аттануына қажет қару – жарақтарын алды.
Ағылшын ғалымы Т. Кларк лизинг біздің эраға дейін белгілі болған деп айтады. Ол б.э.д. 1800 жылы қабылданған Хамурапи заңдарында лизинг туралы бірнеше ережелерді табады. Кейбір зерттеушілер Аристотельдің (риторикалық) байлық меншік құқығына негізделген иеленуден емес, сонымен бірге оны (мүлікті) пайдаланудан құралады деген пікіріне сүйенеді. Бұл жәй пікір лизингтің негізгі ойын дұрыс анықтайды, пайда табу үшін меншікті өндіріс құралы немесе басқа мүліктің болуы міндетті емес, тек оны пайдалану және пайда табу құқығы болса жеткілікті. Лизинг бастауын Рим империясынан іздеу керек деген көзқарас бар.
Орта ғасырлдардың өзіндеде Англияда қазіргі лизингке ұқсас операциялар жүргізілген. Лизинг туралы алғашқы заңдардың бірі ретінде 1284 жылғы Уэльс заңын атауға болады. Ол уақытта лизинг операцияларының пәні негізіне фермерлік құрал – жабдықтар мен заттар болды. X1X ғасырдың басында Англияда өнеркәсіптің дамуымен жалданатын тауарлардың тізімі де көбейді. Мұндай ерекше рөлді темір жол көлігі мен тас көмір өнеркәсібінің дамуы алды [3].
Тас көмір кенінің иелері ең алдымен көмірді тасымалдау үшін вагондар сатып алған, бірақ сол кезде қаржыландырудың мұндай нысаны тиімсіз екендігі көрінді. Көмір өндіру көлемі үлкейді, жаңа шахталар ашылды, енді көп вагондар қажет болды. Сонда бір қатар ұсақ кәсіп орындар капиталды тиімді салу үшін қалыптасқан жағдайды пайдалануды шешті. Олар көмір тасу үшін вагондар сатып алды және оны лизинг талаптарына сәйкес жалға берді. Қызметінің жалғыз түрі темір жол вагондарының лизингі болып табылатын компаниялар өсе бастады. Сонда да көптеген мамандар мен ғалымдар лизингтің отаны оның қазіргі түсінігі бойынша АҚШ деп санайды.
1952 жылы Босх мырза Колифорнияда азық – түлік өнімдерін өндіру бойынша кішігірім фирманы басқарған. Әскери веомствадан алынған ірі тапсырманы орындау үшін машиналар паркісін үлкейту қажет болды, бірақ фирма капиталы үлкен емес еді және бос құралдар болмады. Сонда Босх қажетті көлікті жалдады және оларды алудың қаржыландыру процесін жүзеге асырды. Мұндай операцияладың тиімділігіне көзі жетіп және бірқатар фирмалардың оның үлгісі бойынша өздеріне қажетті көліктерді жалдағысы келетіндігін біліп, Босх 20000 доллар капиталы бар U.S.Leasing фирмасын құрды.
Екі жылдан кейін бұл фирма 3 000 000 доллардан астам сомаға көліктер мен құрал – жабдықтарды жалға берді. Кейін Босх мырза көпшілік жазылуды жариялап, 400 000 долар капиталы бар Вооtht Leasing Corporation деп аталатын екінші фирманы құрды. Бұл фирманың өзі үшін қаржыландырудың лизингтік нысанының артықшылығын ашқан көптеген ізбасарлары пайда болды, және 1959 жылдың өзінде лизинг операцияларының көлемі 300 000 000 долларды құрды. 1961 жылы бұл фирманың 2700 клиенті болды, оның капиталы 8 000 000 долларды құрады және оның 66 000 000 доллар сомадағы әрекеттегі контрактілері болды. 50 жылдардың аяғында Американдық лизинг компаниялары өз назарларын шет ел нарығына аударды. 1959 жылы U.S.Leasing Corporation Канадада өз филиалын құрды және Англияда филиал құру туралы ойластырды. Осы жылы Mercantile Credit Company Ағылшын сауда несиелік компаниясының басқарушы директоры АҚШ – қа келді.
Мұнда U.S.Leasing Corporation өкілдерімен кездесті, және бұл кездесу Европада лизингтің даму тарихында маңызды болды. 1960 жылы 8 маусымда Англияда лизингті пайдалану үшін Mercantile Leasing Company сауда лизинг компаниясы құрылды, оның 80 пайыз акциясына Mercantile Credit Company және 20 пайыз U.S.Leasing Corporation ие болды. Компанияның күмәнсіз және өте тез жетістіктері басқа Ағылшын қаржы компанияларының назарын өзіне аударды. 60 жылдардың бірінші жартысының өзінде олардың көпшілігі лизинг бойынша операцияларға қатысты. 1961 жылы Англиядағы лизинг фирмаларының жалпы айналымы 280 000 000 доллады құрды.
Францияда лизинг компаниясы Bangue de Indoschine бастамасы бойынша құрылды және Sepafites деп аталады. Ол өнеркәсіптік құрал – жабдықтардың лизингісімен айналысты және бірінші келісімге 1961 жылы ақпанда қол қойылды. 1962 жылы «Sepafites Lokafrance» деп аталды. 1965 жылы Францияда 28 лизинг компаниялары әрекет етті және олармен жалпы сомасы 60 000 000 доллардан тұратын шарттар жасалынды.
1963 жылы Жапонияда бірінші лизинг фирмасы құрылды. 1967 жылдың өзінде көліктер мен құрал – жабдықтарды жалдау шартының жалпы сомасы 42 000 000 долларға жетті.
Бірінші Италиян лизинг фирмасы 1966 жылы, яғни басқа Европалық елдерге қарағанда кейіеірек қалыптасты. Қазір ол елде 30 000 қызметкерлері және операция көлемі 3,448 млрд доллар болатын лизингпен айналысатын 3000 фирмалар әрекет етеді.
Сонымен, лизинг өзіне жол ашты, бірақ лизинг идеясы өз жақтастарын тез тапты деп айтуға болмайды.
Дүние жүзілік экономикада лизингтің даму тарихын екі кезеңге бөледі:
1 кезең – жетекжі индустриуалды елдерінде лизингтің қалыптасу кезеңіне (952 – 1970 жылдар);
2 кезең – «лизингтік жарылыс» кезеңі (1971 – 1990 жылдар).
Д.ж. нарықта лизинг қызметтерінің негізгі бөлігі (90%) қазіргі кезде «АҚШ Батыс Европа, Жапония» үш бұрышында шоғырланған.
Қазақстандық заңдылықта лизинг шарттың түрі ретінде ең алғаш рет 1995 жылы 24 сәуірде шыққан «Салықтар және бюджетке басқада міндетті төлемдер туралы» ҚР заңында аталған. Осы заңның 43 – бабына сәйкес, егер жалға беруші амортиззациялауға жататын негізгі құралдарды лизинг бойынша жалға алушыға жалға берсе, онда салық салу мақсатында операция жалдап алушының мүлікті сатып алуы ретінде қарастырылуы керек. Сонымен бірге лизингке (лизинг бойынша) берілген (алынған) негізгі құралдардың бағасы лизинг шартымен анықталады. Осы баптың екінші тармақшасында амортизацияға жататын негізгі құралдарды жалға беру лизинг болып табылатын талаптар көрсетілген. Бұған келесі талаптар кіреді:
• жалдау мерзімі негізгі құралдардың қызмет ету мерзімінен 80% асса;
• жалдап алушыда негізгі құралдарды келісімді баға бойынша сатып алуға құқығы бар;
• жалдаудың аяқ кезінде жалға алынған негізгі құралдардың қалдық бағасы жалдау басындағы олардың бағасының 20% төлемін құрады;
• барлық жалға алу кзеңінде төлемдердің қалдық бағасы жалға алынатын құралдардың бағасынан 90% асады.
Лизинг операцияларында қатысты келесі нормативтік акт 1995 жылы 31 тамызда шыққан. «ҚР банктермен банк қызметтері туралы» заң күші бар ҚР Пезидентінің жарлығы. Осы жарлықтың 30 – бабы 3 – тармақшасында ҚР Ұлттық банк лицензиясының бар болуымен жүзеге асыруға құқылы операциялардың тізбесі берілген. Яғни, осы жарлыққа сәйкес, лизинг беруші ретінде қатыса отырып, нақты мүлікті иелене алады және лизингке беруге құқылы. Жарлықтың 30 – бабы 3 – тармақшасында мазмұндалған анықтама лизинг шартына тән мәнді белгілерді көрсетпейді деп саналады, бірақ жекелеп бағасын толық төлейтін лизингті білдіретін қаржы лизингісінің сипаты белгілерін көрсетеді [4]. Мұндай лизинг уақытша иелену мен пайдалануға берілетін мүлік мерзімінің ұзақтығы бойынша мүлік бағасын толық немесе көп бөлігін эксплутациялау және амортизациялау мерзіміне жақындалуы мен сипатталады.
Сонымен бірге, лизинг өзінің заңды бекітілуін тапқан негізгі номативтік акт ҚР азаматтық кодексі болып табылады. Азаматтық кодекстің 565 – бабына сәйкес лизинг шарты бойынша лизинг беруші лизинг алушы көрсеткен мүлікті сатушыдан меншігіне сатып алуға және лизинг алушыға осы мүлікті ақы төлеп уақытша иеленуге және кәсіпкерлік мақсатта пайдалануға беруге міндеттенеді. ҚР «салық және бюджетке басқада міндетті төлемдер туралы» заңында және «Банк және ҚР банк қызметтері туралы» заң күші бар ҚР Президентінің жарлығында мазмұндалған анықтамаларға қарағанда Азаматтық кодекс лизинг түсінігінің заңды мәнін толық ашады, ҚР азаматтық кодексі беретін лизинг түсінігінің сәйкес көрсетілген нормативтік актілерге бір қатар өзгерістер енгізу қажет.
Өкінішке орай бір баптың шегінде әр түрлі инвестициялық жалдамалылық, сыртқы саудамен және қаржылық қатынастарының кешені ретіндегі лизингпен байланысты барлық мәселелерді қарастыру мүмкін емес, сондықтанда лизинг шартының тек кейбір аспектілері қарастырылады. Сонымен Азаматтық кодекс нормаларын талдай отырып, лизинг шартына тән бір топ белгілерді бөліп көрсетуге болады, ол осы белгілері арқылы Қазақстанның азаматтық заңдылығына белгілі басқа шарттардан ерекшеленеді.
Қатынастарды азаматтық құқықтық реттеу механизімінде ерекше орынды лизингпен байланысты лизингтік компаниялармен сақтандыру қоғамдары алады. Олар лизингтік шарттардың типтік нысандарын жиі қолданады, контрагент тек қол қояды. Лизингтік компаниялармен жасалған шарт нысандары лизингтік іс - әрекетке елеулі септігін тигізеді, оларды құқықтық реттеу қайнар көздері қатарына жатқызуға болады.

1.2. Лизинг қатынастарының заңды табиғаты
Әлемдік нарықтың талаптарын ескере отырып, әр түрлі елдердің валюталық және сауда заңдылықтарын ретке келтіру мақсатында жасалған соңғы анықтамаларға сәйкес, лизинг үш жақты күрделі мәміле ретінде танылады, ол бойынша лизинг беруші лизинг алушы – фирманың ерекшелігіне сәйкес мүлікті дайындаушыдан мүлікті сатып алып, оны пйдаланушының билігіне береді. Лизинг шартын жасаған кезде келесі шарттар сақталуға тиіс:
• мүлік пен мүлік жеткізушіні таңдауды лизинг алушы фирма жүзеге асырады;
• лизинг алушы құрал жабдықты өндірістік және кәсіби мақсаттарда пайдаланады ;
• мүлікті оны лизинг алушы – фирманың пайдалануына беруді көздейтін шарт негізінде лизингтік компания сатып алады.
• лизингтік фирма шарттың әрекет ету мерзімі ішінде пайдалануға берілген
құрал жабдықтың меншік иесі болып қала береді .
• қаржыландырушы лизингтік фирма мен лизинг алушы арасындағы шарт қарызды қайтару уақытарын ескере отырып анықталған мерзімге жасалады.
Лизинг тек лизінгті қаржыландыратын фирмамен ғана емес, сондай – ақ тікелей өндірушімен жасалуыда мүмкін. Бұл жағдайда лизингтік операцияға ие болып, қызмет көрсету операциясына айналуы мүмкін, оның әрекет ету мерзімі пайдалануға берген құрал жабдықты пйдаланғаны үшін төленетін соманы өтеумен байланысты болмайды. Лизинг шартының міндетті қатысушылары болып мыналар танылады:
Лизинг беруші – банктермен бақыланатын, өндірістік немесе кәсіптік мақсаттарға арналған жылжыйтын немесе жылжымайтын мүлікті сатып алуға маманданған кәсіпорын;
Пайдаланушы - өндіріс кезінде пайдалану үшін өндіріс құралдарын жалға алған өнеркәсіптік не сауда кәсіпорыны;
Жеткізуші – мүлікті жалға алушы таңдап алған өнеркәсіптік немесе сауда кәсіпорыны;
Банк - лизингтік операцияларды қаржыландырыушы;
Брокер – делдалдық іс - әрекеттерді жасауға маманданған кәсіпорын, барлық лизингтік мәміле кешенін ұйымдастырады, оның бүкіл қатысушыларын байланыстырады.
Шартта көзделген жалдау мерзімінің сақталуына қарай және лизинг берушімен келісілген мерзімді төлемдер төленгеннен кейін пайдаланушы: жалға алуды төмендетілген баға бойынша келесі мерзімге ұзарта алады; лизинг берушіге тауарды қайтара алады; қалдық құны бойынша тауарды сатып алуға құқылы;
Лизинг қаржыландыруды үш бөлімге жүктеуге болады : коммерциялық бөлім, қалыпты сатып алу бағаларын ұсыну, төлем жағдайлары туралы шарт жасасу кезінде лизингтік фирманың көмектесуі; әкімшілік бөлім, құрал – жабдықтың меншік иесі болғандықтан, лизингтік орындауға тиіс. Кеден құжаттарын рәсімдеу, сақтандыру, тасымалдау лизингтік фирманың атынан жүзеге асырылады; қаржыландыру, оны асырмалап бағалауға және бірінші кезекте қоюға болмайды. Бұл мынаған байланысты, төменгі проценттер кезінде тым жоғары сатып алу бағаларын қаржыландыруға қарағанда, төменгі сатып алу бағалары болған ретте тым жоғары проценттерді қаржыландыру арзанға түсуі мүмкін.
Әр түрлі елдерде лизингтік шарт жасаудың әр түрлі белгілері қарастырылады. Мысалы, Белгияда лизинг шарты келесі белгілермен сипатталады: пайдаланушы мүлікті тек кәсіби сипатта пайдалануы тиіс; мүлік жалға берушімен оны кейіннен лизингке беру мақсатында сатып алынуы қажет және келешекте пайдаланушы талаптарына сәйкес келуі тиіс; лизинг мерзімі мүлікті пайдалану мерзімінен аспауға тиіс; келісімшарттың әрекет ету мерзімі ішінде лизингтік мүлікке кеткен лизинг беруші шығындарының орынын толтыратындай төлем төлеу көлемі бекітіледі; келісімшартта пйдаланушының лизинг мерзімінің аяқталуына қарай, мүліктің қалдық құнына сәйкес келетін шартта келісілген баға үшін лизингтік мүліктің меншік иесі болу құқығы көзделуге тиіс.
Англияда шарт лизингтік болып есептеледі, егер шартта: мүлікті пайдалану мерзімі сол мүліктің қызмет ету мерзімінің 75% -нен кем емес уақытқа жасалса, шарттың әрекет ету мерзімі ішінде мүліктің толық құнының немесе оның едәуір бөлігінің өтелуі қарастырылса, банктегі несиеге қарағанда лизінгкті жеңілдетілген жағдайда жаңартудың мүмкіндігі козделсе.
Лизингтік операцияларды жүзеге асыруға кім құқылы деген сұрық әр түрлі елдерде әр қилы шешілген. Мысалы, Францияда лизингтік операцияларды банктер және банкке байланысты мекемелер жүзегее асыра алады. Бельгияда оларды тек экономика жөніндегі министірліктің арнайы рұқсатын алған мекемелер ғана жүзеге асыра алады. Италияда жалға беруші ретінде танылу үшін фирмаға қажетті капиталдың көлемі туралы айтылады.
Лизинг және онымен байланысты қатынастар өзгермелі, тұрақсыз болып келеді және мұндағы жоғары рөлді лизингтік тәжірибенің өзі атқарады. Бұны АҚШ – тың мысалымен саралайық. Лизинг тараптарға елеулі салықтық жеңілдіктер беретіндіктен, қаржы оргондары, ең алдымен олардың аталған жеңілдіктерді пайдалану үшін ғана тараптар лизинг шартының нысанын берген «бүркеншікті» сатып алу – сату шарты еместігін анықтайды. Сонымен бірге тәжірибе бір қатар нормотивтік актілерге сүйенеді. АҚШ – тың Ішкі істер қызметі лизингтің қандайда болсын мәселелері реттелетін ережелер шығарып отырады, оларда лизинг шарты мен шартты түрде сатып алу – сату шартының арасындағы айырмашылықтарды анықтаудың негізгі критерилері көрсетіледі [6]. Соңғы аталғандары мынаған келіп саяды:
- қарым – қатынастар салық жүктеу мақсаттарында лизинг шарты болып есептеледі, егер жалға беруші мүлікті оның жұмыс істеу мерзімі ішінде пайдаланбаса, лизингтік компания мүліктің меншік иесі ретінде қарастырылады;
- меншік құқықығының пайдаланушыға міндетті өтуі қарастырылады;
- егер мерзімді төлемдер нақты мүлік түрін уақытша пайдалану үшін көзделген төлемнің әділетті көрсеткіштерінің елелі түрде асатын болса, шарт лизинг шарты ретінде қарастырылмайды.
Бұл жағдайда шарт негізіндегі төлемдер назарға алынады. Мұндай критериді қабылдаудың алғы шарты болып мына мән – жәй табылады, шартты сату кезінде сатушы мүліктің өзіндік құнын қайтарып алып, лизингктік компанияға қарағанда кіріс табады. Сондықтан жоғарлатылған мерзімді төлемдер лизинг емес, шартты түрде сатып ллу – сату шартының жасалғандығының дәлелі бола алады. Егер сатып алуға арналған опционның құны басқа төлемдермен салыстырғанда төмен болса, онда сатып алу – сату ретінде бағаланады. Лизинг кезіндегі опционды лизинг берушінің мүлікті сату туралы бір жақты міндеттемесі ретінде қарастыруға болады, ал егер пайдаланушы бұл мүлікті меншігіне алу ниетін білдірсе , онда бір жақты міндеттеме сатып алу – сату шартына айналады. АҚШ – та опцион лизингтің міндетті шарты болып есептелмейді. Өзге елдерде лизинг кезіндегі сатып алуға арналған опционның ролі әр түрлі бағаланады: оны лизингтік қажетті әрі ажырамайтын бөлігі ретінде қабылдаудан лизинг кезіндегі опционды толық жоққа шығаруға дейін. Бельгия және француз заңдылығы сатып алуға опционды лизинг шартының міндетті элементі ретінде қарастырады. Англияда жағдай мүлдем басқаша – мұнда опцион лизинг шарты талабы ретінде таныла алмайды, өйткені басқаша болғанда ол жалдау – сатып алу шартына айналып кетеді.
Мүлікті сатып алуда лизингті қалай отырып, жалдаушы өзіндегі елелі салықтық жеңілдіктерді жалға берушіге пайызға қаржыландыруға айырбастауы мүмкін ал ол заемдық капиталға арналған пайыздық кәдімгі ставкасына қарағанда едәір төмен болады.
Сатушы үшін қарапайым сатуға қарағанда артықшылығы мынада: белсенді маркетингтің құралы - өз өнімдерін өткізудің қосымша жолдарын қамтамасыз етуге тырысатын кәсіпорындар. Олар үшін лизинг нақты кеңейтудің құралы. Өздерінің сату бағдарламаларында лизингті қолдана отырып, техниканы тұрақты иеленуді қажет етпейтін немесе оны меншігіне сатып ала алмайтын не техниканы іске пайдалануға көргісі келетін кәсіпорындардың есебінен тұтынушылардың шеңберін кеңейтеді; кері байланыс жолын орнату құрал – жабдықты қысқа уақытта пайдалану барысында құрылымдық кемшіліктер анықталып, бұған қатысты бүкіл ақпарат дайындаушы – кәсіорындарға оларды жою жөніндегі шараларды қолдану үшін беріледі; өнімдерді жаңарту үрдісін күшейту – лизинг сияқты өткізу жолдарын иелене отырып, өнеркәсіптік компаниялар моделдерді ауыстырып отыруды жеделдетіп, осының негізінде жаңа нарықтарды жаулап алуы мүмкін; пайдаланылмайтын құрал – жабдықтан уақытша құтылу мүмкіндігі; есеп айырысудың қолайлы болуы – сатушы коммерциялық несиеге берусіз – ақ мәміле тікелей жүзеге асырылғаннан кейін тиісті соманы алады. Лизингтік фирма 100% -дық қаржыландырылуы қамтамасыз етеді; ықтимал төлем төлемеу тәуекелін алып тастау – лизинг мәмілесін қаржыландыру мен сатушыға мәміленің объектісі үшін ақы төлеу лизингтік фирманың қызметі болып табылғандықтан, оның өзі кепілдеме беру мәселесін шешеді; тиімді жарнама – сатып алушылар өздерінің тәжірибесінде сондай ақ өзге де жалдаушылардың тәжірибесіне ұсынылатын машиналар мен құрал – жабдықтардың мүмкіндіктеріне көз жеткізе алады ; қосалқы құрал – жабдыққа сұраныстың өсуінің есебінен сатудың көлемдерін ұлғайту .
Лизингтің кәдімгі несие операциясы нәтижесінде заемға алынған қаражаттарға машиналар мен құрал – жабдықтарды сатып алумен салыстырғандағы артықшылығы: өндірістің келешекие кемелдендірудің мүмкіндігі; машиналар мен құрал – жабдыққа жеделдетіп жөндеу жүргізу, содан кейін оларды төменгі қалдық құнымен сатып алу; жалдаушыны инвестициялық тауарды қаржыландыруы мен бірге алуы; жалдаушының мұқтаждықтарын ескере отырып, келісімшарт түрі мен мерзімін таңдау; жалдаушыға тиімді жағдайларда басқа жақтан қаражаттарды тарта отырып 100% қаржыландыруды ұсыну; ағымдағы шығындардың көрсеткіштері бойынша арендалық төлемді есепке алу; есептеудің қарапайымдылығы ; кәсіпорынның несие алудағы мүмкіндіктерінің кеңеюі; құрал – жабдықты алғаны үшін бастапқы шығын жарна төленеді; құрал – жабдықты іске қосқаннан кейін арендалық төлемдердің есептеле бастауы; ұсақ кәсіпорындардың құрал – жабдықтарға қол жеткізу мүмкіндіктерінің көбеюі; қаржылық ақша қаражаттарының басқа инвестицияларға салу үшін басталуы; тиімді қаржыландыру; өндірістік бағдарламаларының тиімділігінің артуы; қосалқы бөлшектермен жабдықтауды ұйымдастыру; салық жеңілдіктерін алу; лизингтік қызметтердің жиынтығы.
Лизингті қолданатын фирмалардың алатын пайдасы жаңа техналогиялардың пайда болуына, өндіріс, тауарлар мен қызметтер көлемінің өсуіне септігін тигізетін жалпы шаруашылықтық тиімділікпен ұштасады.
Лизингтің заңды табиғатына қатысты әр түрлі көзқарастардың болуы қарастырылған қатынастардың күрделілігін алдан ала анықтады. Континентальды Европада лизингтің заңды табиғаты, туралы көптеген теориялар қалыптасты, бірақ лизингтік компаниялар ассоциациясының
Европалық Федерациясының 1 – ші сессиясында айтылғандай, лизингтің не екенін ешкім нақты анықтай алмайды [7].
Шетел ғалымдарының алға тартқан концепсияларын сараптай келгенде, бұл мәселені екі тұрғыда қарастырылатыны анықталады:
- лизинг жалдау, сатып алу – сату, заем, тапсырма шарттары тәрізді азаматтық құқықтағы дәстүрлі институттардың көмегімен зерттелді;
- лизингтік қатынастардың күрделілігі мен өзіне тән ерекшелігі оларды айрықша қатынастар ретінде қарастыруға негіз болады деп тұжырымдалады. ......