Тон

Ананың салған жолы бар,
Ананың тіккен тоны бар.

Ескі тонның жылуы жоқ,
Қайтқан күннің қызуы жоқ.

Кеңеспен кескен тон келте болмас.

Орамал тонға жарамаса да,
Жолға жарайды.

Тоны жаманды ит қабар,
Көңілі жаманды құдай табар.

Жаман тонның биті ащы,
Жаман кісінің тілі ащы.

Тойға барсаң тойып бар,
Торқа тоның киіп бар.
Мақал-мәтелдер
Толық

Тәлім, тәрбие, үлгі, өнеге

Көргені жоқ көріктіден,
Тәлім көрген текті артық.

Тәрбие - тәлімнен.

Ғалым тәлімін өзінен бастасын.

Қызым келіннен ғибрат алып өседі,
Ұлым елімнен ғибрат алып өседі.

Қамшыға бүлдіргі
Балаға үлгі керек.

Бас тұмақтың үлгiсi.

Тәрбиелі адам — тағалы атпен тең.

Баланы жастан,
Келінді бастан тәрбиеле!
Мақал-мәтелдер
Толық

Қаза, ажал, өлім

Қайғылы сөз
Қаза үстінде туады.
Қаһарлы сөз
Жаза үстінде туады.

Қазаға - сабыр жолдас.

Ауырлықты жер көтерер,
Ауыр қазаны ер көтерер.

Қатын оңса - қазына, оңбаса - қаза.

Ерлік қаза- өлтірмейді,
Ел көңілінен кетірмейді.

Құмырсқа қаза табарда,
Қанат тағады.

Жан бар жерде – қаза бар.
Мақал-мәтелдер
Толық

Аштық, ашаршылық

Ашта тойғаныңды тоқта ұмытпа.

Атақты ұры аштан өледі.

Бай тоқтығынан кекіреді,
Кедей аштығынан секіреді.

Қарны ашқанға ас салғызба,
Суыққа тонғанға от жаққызба.

Жас жардың тозағынан да,
Аш қарын азабы жаман.

Тоқтық нанды кемітеді,
Аштық ішекті шірітеді.

Ашта жеген құйқаны –
Тоқта ұмытпа.
Тоқта жеген құйқаны –
Тіпті ұмытпа.
Мақал-мәтелдер
Толық

Ынтымақ туралы мақал-мәтелдер (пейіл, ықылас, талап, ниет, ілтипат, көңіл)

Әркім қылығынан табар,
Пейілінен жазар.

Ықылас пен ынтымақ,
Бітер іске болсын тап.

Игілік басы - ынтымақ,
Ынтымақты елде күншуақ.

Берген ас түске жетпейді,
Ниет естен кетпейді.

Бір жаманның ниеті түзелсе
Екі жаманнаң беті түзеледі.

Жыланның сырты жұмсақ,
Тісі заһар.
Жауыздың тілі жұмсақ,
Ниеті қатал.

Мақал-мәтелдер
Толық

Бөрі, қасқыр

Бөрі боранды ұнатады.

Жау жоқ деме
Жар астында,
Бөрі жоқ деме
Бөрік астында.

Бөркіңді беріп
Бөріден құтылмайсың.

Иттің ұлығанын бөрі есітпес.

Ұры түн асқанша,
Бөрі қыр асқанша.

Иттің ұлығанын бөрі есітпес.

Бөріден қорыққан орманға бармайды.

Жау қайда деме, жар астында,
Бөрі қайда деме, бөрік астында.
Мақал-мәтелдер
Толық

Тән, бой, дене, сүйек, тұлға

Тәні саудың - жаны сау.

Тәртіп - тән үшін, ынтымақ - жан үшін керек.

Жан тәнге қонақ.

Қылыш тәнді жаралайды,
Өсек жанды жаралайды.

Оның тәніне шайтан кірген.

Адам тәнінің сұлулығы саулығында.

Жанды сауықтырмай, тәнді сауықтырмайды

Бойымдай бой табылса да,
Ойымдай ой табылмас.

Құдай маған түйедей бой бергенше, түймедей ой бер.

Ат алсаң бойы менен басын ал,
Қатын алсаң көзі менен қасын ал.
Мақал-мәтелдер
Толық

Шайтан, жын, сайтан, пері, ібіліс, албасты

Асыққан шайтанның ісі.

Шатынаған көзге шайтан ғана шалынар.

Үмітсіз шайтан.

Шайтанға сабақ үйреткен.

Шайтанға санын соқызған.

Оның тәніне шайтан кірген.

Шапалақ жесе, шайтан да ауырады.

Шайтан азғырса, арық аттамай-ақ аяғың сынады.

Бейтаныс кісіден таныс шайтан артық.
Мақал-мәтелдер
Толық

Көр, қабір, ақырет

Көр топырағы көзіңе түспесін,
Сөз салмағы өзіңе түспесін.

Өлсең көрің көң болсын,
Тіріде терің кең болсын.

Біреуге деп көр қазба,
Өзің түсерсің.

Шақырусыз тойға барғанша,
Қазусыз көрге бар.
Мақал-мәтелдер
Толық

Ұрыс, дау, талас, жанжал, керіс, дау-дамай, шайқас, тайталас

Жақсы әйел – ырыс,
Жаман әйел – ұрыс.

Ерлі-байлы ұрысар да, керісер,
Көрісер де келісер.

Бір күн ұрыстың қырық күндік қырсығы бар.

Екі қатын ұрысса, ұрлығы мен қарлығын айтар.

Әскерлік оқудан бейнет көрсең,
Ұрыста қиналмайсың.

Өз үйінің жиырма күн иесі болса,
Бір күн ұрысы болады.

Керістен ұрыс басталар.

Қырсызбен ұрыссаң да,
Арсызбен ұрыспа.
Мақал-мәтелдер
Толық
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 25