Биология_11 сынып ЖМБ

«Биология» пәнінен

жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар 11-сынып

(жаратылыстану-математикалық бағыт)

Нұр-Сұлтан, 2020

Әдістемелік ұсыныстар мұғалімге 11-сынып оқушыларына "Биология" пәні бойыншажиынтық бағалауды жоспарлау, ұйымдастыру және өткізуге көмек құралы ретіндеқұрастырылған. Әдістемелік ұсыныстар (қазақ тілінде білім беретін) 10-сыныптың "Биология"пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқу жоспарының негізінде дайындалған.

Бөлім / ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалаудың тапсырмалары мұғалімгеоқушылардың тоқсан бойынша жоспарланған Оқу мақсатына жету деңгейін анықтауғамүмкіндік береді.

Әдістемелік ұсыныстарда бөлім / ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалауды өткізуге арналған бағалау критерийлері мен дескрипторлары бар тапсырмалар ұсынылған.

Сондай-ақ, жинақта оқушылардың оқу жетістіктерінің мүмкін деңгейлері (рубрикалар) сипатталған. Дескрипторлары мен балдары бар тапсырмалар ұсыныс түрінде берілген.

Әдістемелік ұсыныс негізгі мектеп мұғалімдеріне, мектеп әкімшілігіне, білім беру бөлімінің әдіскерлеріне, критериалды бағалау бойынша мектеп, өңірлік үйлестірушілеріне және басқа да мүдделі тұлғаларға арналған.

Әдістемелік ұсыныстарды дайындау барысында ресми интернет – сайттағы қолжетімді ресурстар (суреттер, фотосуреттер, мәтіндер, аудио және бейнематериалдар) қолданылды.

МАЗМҰНЫ

1-ТОҚСАН

«Молекулярлық биология және биохимия» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Фермент-субстрат комплексінің түзілу механизмін түсіндіру Ферменттердің бәсекелес және бәсекелес емес ингибирленуін салыстыру Нәруыз биосинтезі үдерісіндегі транскрипция мен трансляцияны сипаттау Генетикалық кодтың қасиеттерін түсіндіру
Бағалау критерийі	Фермент-субстрат комплексінің түзілу механизмін түсіндіреді Ферменттердіңбәсекелесжәнебәсекелесемес ингибирленуін салыстырады Нәруыз биосинтезі үдерісіндегі транскрипция мен трансляцияны сипаттайды Генетикалық кодтың қасиеттерін түсіндіреді.
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну. Қолдану
Орындау уақыты	20 минут
Тапсырма Төменде сахараза ферменті мен сахароза арасында фермент-субстраттық кешеннің түзілу сызбасы берілген (а)(і) осы реакция өнімін атаңыз ................................................................................................................................................ [1] (іі) фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 3 ерекшелігін атаңыз. 1………………………………………………………………………………………………. 2……………………………………………………………………………………………….. 3……………………………………………………………………………………………….[3] Ферментативтік реакция жылдамдығын төмендетінқосылыстарды ингибиторлар деп атайды. Ингибиторларды бәсекелес және бәсекелес емес деп бөледі. (і) бәсекелес емес ингибитор әсері көрсетілген сызба нөмерін анықтаңыз. №…………………………………

(іі) бәсекелес ингибитор әсерін түсіндіріңіз

………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………[1] (ііі) бәсекелес емес ингибитор әсерін түсіндіріңіз

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………[1] (іv) ферменттердің бәсекелес және бәсекелес емес ингибирленуін салыстырыңыз

.........................................................................................................................................................

- Каталаза 4 бөліктен тұратын фермент. Төмендегі сызбада каталаза ферментінің синтезделу процесі берілген.

(а) А үдерісін сипаттаныз

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

В құрылымын қызметін түсіндіріңіз

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

С үдерісін сипаттаныз

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

………………………………………………………………………………………………………

- Генетикалық кодтың қасиеттерінің түсіндір

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….......

Бағалау критерийі

№ тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Фермент - субстрат комплексінің түзілу механизмін түсіндіреді

фермент-субстратреакциясыөнімін атайды;

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 1- ші ерекшелігін атайды;

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 2- ші ерекшелігін атайды;

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 3- ші ерекшелігін атайды;

Ферменттердің бәсекелесжәне

бәсекелесемес ингибирленуін салыстырады

бәсекелесемесингибиторәсері

көрсетілген сызба нөмерін анықтайды;

бәсекелес ингибитор 1әсерін түсіндіреді;

бәсекелесемесингибиторәсерін

түсіндіреді;

ферменттердің бәсекелес және бәсекелес емес ингибирленуін салыстырады

Нәруызбиосинтезі үдерісіндегі транскрипциямен трансляцияны

сипаттайды

А үдерісін түсіндіреді

В құрылымын қызметін түсіндіреді

С үдерісін түсіндіреді

Генетикалық

кодтың қасиеттерін түсіндіреді

генетикалықкодтың1қасиетін түсіндіреді

Барлығы

«Молекулалық биология» бөлімі бойынша

жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Антигенменантидененің әрекеттесуін түсіндіреді

Антигенұғымына беруде қиналады.

Pжасушасын қиналады.

Rжасушасын қиналады.

анықтама

анықтауда

антигенұғымынаанықтама беруде қателіктер жібереді.

Pжасушасынанықтауда қателіктер жібереді.

Rжасушасынанықтауда қателіктер жібереді.

Антиген береді.

P жасушасын анықтайды.

R жасушасын анықтайды.

ұғымына

анықтама

Фермент-субстрат комплексінің түзілу механизмін түсіндіреді

фермент-субстрат реакциясыөнімін қиналады.

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 1,2,3-ші ерекшелігін атауда қиналады.

атауда

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 1,2,3-ші ерекшелігін атау кезінде қателіктер жібереді.

фермент-субстрат

реакциясыөнімінатауда қателіктер жібереді.

фермент-субстрат кешенінің түзілуінің 1,2,3-ші ерекшелігін атайды.

фермент-субстрат реакциясы өнімін атайды.

Ферменттердің бәсекелес және бәсекелес емес ингибирленуін салыстырады

бәсекелес емес ингибитор әсері көрсетілген сызба нөмерін анықтауда қиналады.

бәсекелес емес ингибитор әсері көрсетілген сызба нөмерін анықтауда қателіктер жібереді.

бәсекелес емес ингибитор әсері көрсетілген сызба нөмерін анықтайды.

бәсекелес, бәсекелес емес ингибитор әсерін түсіндіруде қианалады.

бәсекелес, бәсекелес емес ингибитор әсерін түсіндіру кезінде қателіктер жібереді.

бәсекелес,бәсекелесемес ингибитор әсерін түсіндірдіреді.

Нәруыз биосинтезі үдерісіндегі транскрипция мен трансляцияны сипаттайды

А процесін атауда қиналады.

В құрылымын анықтауда қианалады.

С құрылымының құрылыс ерекшелігі сипаттауда қиналады. қызметіне қалай бейімделгенін түсіндіруде қиналады.

С құрылымының құрылыс ерекшелігі қызметіне қалай бейімделгенін түсіндіреді.

А процесін атауда қателіктер жібереді.

В құрылымын анықтауда қателіктер жібереді.

С құрылымының құрылыс ерекшелігі сипаттауда қателіктер жібереді.

қызметіне қалай бейімделгенін түсіндіру кезінде қателіктер жіберген.

А процесін атайды;

В құрылымын анықтайды.

Сқұрылымыныңқұрылыс ерекшелігі сипаттайды. қызметіне қалай бейімделгенін түсіндіреді.

С құрылымының құрылыс ерекшелігі қызметіне қалай бейімделгенін түсіндіреді.

Генетикалықкодтың қасиеттерін түсіндіреді.

генетикалық кодтың 1 қасиетін атауда қиналады.

генетикалық кодтың 1 қасиетін атау кезінде қателіктер жібереді.

генетикалық кодтың 1 қасиетін атауда түсіндіреді.

«Қоректену» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату Фотосинтездің жарық кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіру Фотосинтездің қараңғы кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіру С3 жәнеС4өсімдіктердегікөміртектітұту (фиксация) жолдарын оқып білу 11.1.2.6Фотосинтезжәнехемосинтезүдерістерінің ерекшеліктерін салыстыру
Бағалау критерийі	Хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнатады Фотосинтездің жарық кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіреді Фотосинтездің қараңғы кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіреді С3 және С4 өсімдіктердегі көміртекті тұту (фиксация) жолдарын сипаттайды Фотосинтезжәнехемосинтезүдерістерінің ерекшеліктерін салыстырады
Ойлау дағдысы деңгейі	Қолдану. Жоғарғы деңгей дағдылары
Орындау уақыты	20 ин

Төменде хлоропластың микросуреті берілген.

(а)(і) суретте көрсетіп белгілеңіз.

Фотосинтездің жарық фазасы жүретін жерді А әріпімен белгілеңіз

Рубиско ферменті табылатын бөлігін В әріпімен белгілеңіз[2]

Фотосинтез үдерісі жарық және қараңғы фазасы деп бөлінеді.Төмендегі сызбада фотосинтездің жарық фазасына қатысатын құрылымдар берілген.

(і) сызбадағы А және В құрылымдарын анықтаңыз А....................................................................................................................................................

.В[2]

(іі) фотосинтездің жарық фазасында түзілетін өнімді атаңыз

...................................................................................................................................................[1]

Кальвин циклді түсіндіріңіз

..............................................................................................................................................................

[3]

НАДФ рөлін түсіндіріңіз

..............................................................................................................................................................

[1]

Төменде С4 өсімдігінің жапырағы микросуреті берілген

(а)(і) Суретте J және L әріптерімен берілген құрылымдарды анықтаңыз. J................................................

L...............................................[2]

(b) (і) С4 өсімдігі фотосинтезінің С3 өсімдіктегі фотосинтезге қарағанда ерекшелігін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................[2]

Ағзалардың фотосинтез және хемосинтез арқылы органикалық заттарды синтездеу реакцияларын түсіндіріңіз. Хемосинтезді фотосинтезден ерекшелейтін 2 белгісін сипаттаңыз.

................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................[1]

................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................[1]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Хлоропласттың құрылымымен қызметі арасындағы өзарабайланысты орнатады

фотосинтездің жарық фазасы жүретін жерді белгілейді;

рубиско ферменті табылатын бөлігін белгілейді;

Фотосинтездің жарықкезеңінде өтетінүдерістерді түсіндіреді

сызбадағы А құрылымды анықтайды;

сызбадағы В құрылымды анықтайды;

Фотосинтездің қараңғыкезеңінде өтетінүдерістерді түсіндіреді

Кальвин циклі жүретін орнын атайды;
Калвинцикліндедәйекті реакцияларды сипаттайды;
Калвин циклінің өнімдерін атайды;
Фотосинтездіңжарыққатәуелді сатысындағы НАДФ рөлін сипаттайды.

С3жәнеС4 өсімдіктердегі көміртектітұту (фиксация) жолдарын сипаттайды

суреттеJәріптеріменберілген

құрылымдарды анықтайды;

суреттеLәріптеріменберілген

құрылымдарды анықтайды;

С4өсімдігіфотосинтезініңС3

фотосинтезгеқарағандақандай ерекшелігі барын түсіндіреді;

хемосинтездіфотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттайды;

Фотосинтезжәне хемосинтез үдерістерінің ерекшеліктерін салыстырады

ағазлардың фотосинтез

арқылыорганикалықзаттарды синтездеу реакцияларын түсіндіреді;

ағазлардыңхемосинтезарқылы

органикалықзаттардысинтездеу реакцияларын түсіндіреді;

хемосинтездіфотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттайды;

хемосинтезді фотосинтезден ерекшелейтін 2 белгісін сипаттайды;

Барлығы

«Қоректену» бөлімі бойынша жиынтық бағалау бойынша

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Хлоропласттың құрылымы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнатады

фотосинтездіңжарықфазасы жүретін жерді белгілеуге; рубискоферментітабылатын бөлігін белгілеуде қиналады

фотосинтездіңжарықфазасы жүретін жерді белгілеуде; рубискоферментітабылатын бөлігін белгілеудеқателіктер жібереді

фотосинтездіңжарықфазасы жүретін жерді белгілейді рубискоферментітабылатын бөлігін белгілейді

Фотосинтездің жарық кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіреді

сызбадағы А және В құрылымды анықтауда қиыналады.

сызбадағы А және В құрылымды анықтауда қателіктер жібереді.

сызбадағы А және В құрылымды анықтайды

Фотосинтездіңқараңғы кезеңінде өтетін үдерістерді түсіндіреді

Кальвин циклі жүретін орнын атауда; Калвин циклінде дәйекті реакциялардысипаттауда; Калвин циклінің өнімдерін атауда; Фотосинтездің жарыққа тәуелді сатысындағы НАДФ рөлін сипаттауда қиналады.

Кальвин циклі жүретін орнын атауда; Калвин циклінде дәйекті реакцияларды сипаттауда; Калвин циклінің өнімдерін атауда; Фотосинтездің жарыққа тәуелді сатысындағы НАДФ рөлін сипаттауда қателіктер жібереді.

Кальвин циклі жүретін орнын атайда; Калвин циклінде дәйекті реакциялардысипаттайды; Калвин циклінің өнімдерін атайды; Фотосинтездің жарыққа тәуелді сатысындағы НАДФ рөлін сипаттайды

С3жәнеС4өсімдіктердегі көміртектітұту(фиксация) жолдарын сипаттайды Фотосинтездіңшектеуші факторларынзерттеужәне түсіндіреді

суретте J және L әріптерімен берілгенқұрылымдарды анықтауда қиналады.

С4 өсімдігі фотосинтезінің С3 фотосинтезге қарағанда қандай ерекшелігінтүсіндіруде қиналады.

хемосинтезді фотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттауда қиналады.

суретте J және L әріптерімен берілгенқұрылымдарды анықтауда қателіктер жібереді.

С4 өсімдігі фотосинтезінің С3 фотосинтезге қарағанда қандай ерекшелігінтүсіндіруде қателіктер жібереді. Хемосинтезді фотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттауда қателіктер жібереді.

суретте J және L әріптерімен берілгенқұрылымдарды анықтайды

С4 өсімдігі фотосинтезінің С3 фотосинтезге қарағанда қандай ерекшелігі барын түсіндіреді хемосинтездіфотосинтезден ерекшелейтін1белгісін сипаттайды

Фотосинтез және хемосинтез үдерістерінің ерекшеліктерін салыстырады

ағазлардың фотосинтез

арқылы органикалық заттарды синтездеуреакцияларын түсіндіруде қиналады. ағазлардыңхемосинтез арқылы органикалық заттарды синтездеу реакцияларынтүсіндіруде қиналады.

хемосинтезді фотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттауда қиналады.

ағазлардың фотосинтез

арқылыорганикалықзаттарды синтездеуреакцияларын түсіндіруде қателіктер жібереді. ағазлардыңхемосинтез арқылы органикалық заттарды синтездеу реакцияларынтүсіндіруде қателіктер жібереді.

хемосинтездіфотосинтезден ерекшелейтін 1 белгісін сипаттауда қателіктер жібереді.

ағазлардың фотосинтез

арқылы органикалық заттарды синтездеуреакцияларын түсіндіреді;

ағазлардыңхемосинтез арқылы органикалық заттарды синтездеу реакцияларын түсіндіреді; хемосинтездіфотосинтезден ерекшелейтін1белгісін сипаттайды.

«Заттардың тасымалдануы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Ссімдіктердегі заттар транслокациясы механизмін түсіндіру Заттартасымалданудыңсимпласттық, апопласттық, вакуолярлық жолдарының мәнін түсіндіру Жасуша мембранасы арқылы заттар тасымалының әр түрлі типтерінің механизмдерін түсіндіру Натрий-калий сорғысы мысалында белсенді тасымалды түсіндіру Мембраналық потенциалды сақтаудағы активті тасымалдың маңызын анықтау Түрліконцентрациялытұзерітінділеріндегі жасушалардың су потенциалын зерттеу
Бағалау критерийі	Өсімдіктердегі заттар транслокациясы механизмін түсіндіреді Заттар тасымалданудың симпласттық, апопласттық, вакуолярлық жолдарының мәнін түсіндіреді Жасуша мембранасы арқылы заттар тасымалының әр түрлі типтерінің механизмдерін түсіндіреді Натрий-калийсорғысымысалындабелсенді тасымалды түсіндіреді Мембраналықпотенциалды сақтаудағы активті тасымалдың маңызын анықтайды Түрліконцентрациялытұзерітінділеріндегі жаушалардың су потенциалын зерттейді
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу жне түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

- Өсімдіктердефотосинтезнәтижесіндетүзілгенкөмірсуларфлоэмаарқылы тасымалданады. Флоэма сүзгілі түтік пен серіктес жасушадан тұрады

Төмендегі суретте органикалық заттардың «Жаппай ағын» теориясына негізделген тасымал түрі көрсетілген.

мезофилл жасушасында түзілген органикалық затты және оның серіктес жасушаға өту ерекшелігін сипаттаңыз.

................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................[2]

флоэма арқылы тасымалданатын көмірсуды атаңыз

..................................................................................................................................................... [1]

- Төмендегі суретте өсімдіктегі су мен минералды тұздардың қозғалу түрлері көрсетілген.

(і) 1 және 2 құрылымдағы тасымал түрін анықтаңыз. 1...................................................................

2...................................................................

(іі) 3 құрылымды атаңыз және оның тасымалға қалай қатысатынын түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................ [2]

- Сызбада жасуша мембранасы арқылы жүретін үдеріс көрсетілген

Тасымалға қатысатын 1 және 2 құрылым жұмыс істеу механизмді түсіндіріңіз.

............................................................................. [2]

- Төменде мембрана арқылы иондардың тасымалдануы берілген

(і) суретте 1 санымен берілген құрылымды атаңыз.

1..............................................................[1]

(іі) сызбаны пайдаланып, 1 санмен берілген тасымал түрін атаңыз және оның жүзеге асу ерекшелігін сипаттаңыз

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................ [2]

- Калий және натрий иондары қатынасының жасуша іші мен сыртында әр түрлі болуы мембраналық потенциал тудырады. Төмендегі графикте әрекет потенциалының пайда

болуы көрсетілген.

- - Графиктегі А бөлігін атаңыз

........................................................................ [1]

- - Жасуша потенциалы +30 мВт өзгеру себебін түсіндіріңіз

..................................................................

........................................................................ [1]

- - Тыныштық потенциалына анықтама беріңіз.

.................................................................

........................................................................ [1]

6.Тіріағзаныңсубалансынсақтауға бағытталған процесті осмореттелу деп атайды.

(і) су потенциалы ұғымына анықтама беріңіз

.......................................................................................................................................... [1]

(іі) төменде су потенциалы әр түрлі екі жасушаның сызбасы берілген

Судың бағытын анықтаңыз

......................................................................[1]

жасуша сұйықтық ішіндегі еріген заттың концентрациясына байланысты изотоникалық, гипертоникалық және гипотоникалық болып бөлінеді.

(і) 1,2 жасушадағы өзгерісті салыстырыңыз және жасушалардың қандай ортада (изотоникалық, гипертоникалық және гипотоникалық) екенін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................[1]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Өсімдіктердегі заттар транслокациясы механизмін түсіндіреді

мезофиллжасушасындатүзілген органикалық затты атайды;

түзілген заттың серіктес жасушаға өту

ерекшелігін сипаттайды;

флоэмаарқылытасымалданатын

көмірсуды атайды;

Заттар

сурет бойынша 1 және 2 құрылымдағы

тасымалданудың

тасымал түрін анықтайды;

симпласттық,

сурет бойынша 3 құрылымды атайды

апопласттық,

оныңтасымалғақалайқатысатынын

вакуолярлық

түсіндіреді;

жолдарының мәнін

түсіндіреді

Жасуша мембранасы

тасымалғақатысатын1құрылымның

арқылы заттар

жұмыс механизмді түсіндіреді; тасымалға

тасымалының әр түрлі

қатысатын2құрылымныңжұмыс

типтерінің

механизмді түсіндіреді;

механизмдерін

түсіндіреді

Натрий -калий сорғысы

мембранаарқылыиондардың

мысалында белсенді

тасымалдануына қатысатын құрылымды

тасымалды түсіндіреді

атайды;

тасымал түрін атайды;

тасымалдыңжүзегеасуерекшелігін

сипаттайды;

Мембраналық

график бөлігін атайды;

потенциалды сақтаудағы активті тасымалдың маңызын анықтайды

жасуша потенциалының өзгеру себебін

түсіндіреді;

тыныштықпотенциалынаанықтама

береді;

Түрлі концентрациялы тұз ерітінділеріндегі жаушалардың су потенциалын зерттейді

су потенциалы ұғымына анықтама береді;

су потенциалы әр түрлі екі жасушадағы

судың бағытын анықтайды;

2 түрлі ортадағыжасушадағы өзгерісін

түсіндіреді.

Барлығы

«Заттардың тасымалдануы» бөлімі бойынша жиынтық бағалау бойынша нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Өсімдіктердегізаттар транслокациясы механизмін түсіндіреді

мезофилл жасушасында түзілген органикалық затты атауда қиналады.

түзілген заттың серіктес жасушаға өту ерекшелігін сипаттауда қиналады.

флоэма арқылы тасымалданатын көмірсуды атауда қиналады.

мезофилл жасушасында түзілген органикалық затты атауда қателіктер жібереді.

түзілгензаттыңсеріктес жасушағаөтуерекшелігін сипаттауда қателіктер жібереді. флоэма арқылы тасымалданатын көмірсудыатаукезінде қателіктер жіберуде қателіктер жібереді.

мезофилл жасушасында түзілген органикалық затты атайды. түзілгензаттыңсеріктес жасушағаөтуерекшелігін сипаттайды.

флоэма арқылы тасымалданатын көмірсуды атайды.

Заттартасымалданудың симпласттық,апопласттық, вакуолярлық жолдарының мәнін түсіндіреді

сурет бойынша 1 және 2 құрылымдағы тасымал түрін анықтауда қиналады.

сурет бойынша 3 құрылымды атауда қиналады.

оның тасымалға қалай қатысатынынтүсіндіруде қиналады.

суретбойынша1және2 құрылымдағытасымалтүрін анықтауда қателіктер жібереді. сурет бойынша 3 құрылымды атауда қателіктер жібереді.

оның тасымалға қалай қатысатынын түсіндіру кезінде қателіктер жібереді.

сурет бойынша 1 және 2 құрылымдағы тасымал түрін анықтайды.

сурет бойынша 3 құрылымды атайды

оның тасымалға қалай қатысатынын түсіндіреді.

Жасуша мембранасы арқылы заттар тасымалының әр түрлі типтерініңмеханизмдерін түсіндіреді

тасымалғақатысатын құрылымдардыңжұмыс механизмдітүсіндіруде қиналады.

тасымалғақатысатын құрылымдардыңжұмыс механизмдітүсіндіруде қателіктер жібереді.

тасымалғақатысатын құрылымдардыңжұмыс механизмді түсіндіреді

Натрий -калий сорғысы мысалында белсенді тасымалды түсіндіреді

мембранаарқылыиондардың тасымалдануынақатысатын құрылымды атауда қиналады. тасымал түрін атауда қиналады. тасымалдыңжүзегеасу ерекшелігін сипаттау қиналады.

мембрана арқылы иондардың тасымалдануына қатысатын құрылымды атауда қателіктер жібереді.

тасымал түрін атауда қателіктер жібереді.

тасымалдың жүзеге асу ерекшелігінсипаттауда қателіктер жібереді.

мембрана арқылы иондардың тасымалдануына қатысатын құрылымды атайды.

тасымал түрін атайды. тасымалдыңжүзегеасу ерекшелігін сипаттайды.

Мембраналық потенциалды сақтаудағы активті тасымалдың маңызын анықтайды

график бөлігін атауда қиналады. жасуша потенциалының өзгеру себебін түсіндіруде қиналады. тыныштықпотенциалына анықтама беруде қиналады.

график бөлігін атауда қателіктер жібереді.

жасуша потенциалының өзгеру себебін түсіндіруде қателіктер жібереді.

тыныштықпотенциалына анықтама беру кезінде қателіктер жібереді.

график бөлігін атайды.

жасуша потенциалының өзгеру себебін түсіндіреді.

тыныштықпотенциалына анықтама береді.

Түрлі концентрациялы тұз ерітінділеріндегі жаушалардың су потенциалын зерттейді

су потенциалы ұғымына анықтама беруде қиналады.

су потенциалы әр түрлі екі жасушадағы судың бағытын анықтауда қиналады.

2 түрлі ортадағы жасушадағы өзгерісін түсіндіруде қиналады.

су потенциалы ұғымына анықтама беруде қателіктер жібереді.

су потенциалы әр түрлі екі жасушадағы судың бағытын анықтауда қателіктер жібереді.

2 түрлі ортадағы жасушадағы өзгерісін түсіндіру кезінде қателіктер жібереді.

су потенциалы ұғымына анықтама береді.

су потенциалы әр түрлі екі жасушадағы судың бағытын анықтайды.

2 түрлі ортадағы жасушадағы өзгерісін түсіндіреді.

ТОҚСАН

«Координация және реттелу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Биологиядағы басқару жүйесін сипаттау Гормондардың әсер ету механизмін түсіндіру Өсімдіктердің өсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттеу
Бағалау критерийі	Биологиядағы басқару жүйесін сипаттайды Гормондардың әсер ету механизмін түсіндіреді Өсімдіктердіңөсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттейді
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу, түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

- Биологиядағы басқару жүйесі «оң» және «теріс» кері байланыс механизмі бойынша реттеледі.

(і) «оң» және «теріс» кері байланыс механизмі ұғымынга анықтама беріңіз, реттелудің екі түріне мысал келтіріңіз.

Оң …………………………………………………………………………………………………

Теріс ……………………………………………………………………………………………

1……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………….............

.............................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................[2]

2……………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….................

.............................................................................................................................................................

................................................................................................................................... [2]

- Графикте адамның глюкоза ерітіндісін қабылдағанға дейінгі және қабылдағаннан кейінгі қанның құрамындағы инсулин мен глюкоза мөлшерінің өзгерісі көрсетілген

Қанның құрамындағы глюкоза мөлшерінің қалай реттелетіндігін түсіндіріңіз.

………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….. [1]

- Гиббереллинді қолдану күріш өсімдігінің өсуіне әсер етеді. Судың астындағы күріштің өсуіне гибберелиннің әр түрлі концентрциясының әсері зерттелді. Күріш 3 күнге жабық контейнерде болды, контейнерге ауа жіберілді. Графикте көрсетілгендей екі түрлі ауа қолданылды: ауа құрамында этилен бар, этилен жоқ.

(іі) өсімдіктерде өсу стимуляторы (реттеуші)ұғымына анықтама беріңіз.

………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….. [1]

(іі) берілген графикті сипаттаңыз 1……………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….[2] 2……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..[2]

Бағалау критерийі

№ тапсырма

Дескриптор Білім алушылар

Балл

Биологиядағыбасқару жүйесін сипаттайды

биологиядағы басқару жүйесінің

«оң»керібайланысмеханизмі ұғымына анықтама береді;

Биологиядағыбасқаружүйесінің

«теріс»керібайланысмеханизмі ұғымына анықтама береді;

биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» кері байланыс реттелу түріне мысал келтіреді;

биологиядағыбасқаружүйесінің

«теріс» кері байланыс реттелу түріне мысал келтіреді;

Гормондардыңәсер ету механизмін түсіндіреді

График бойынша қанның құрамындағы глюкозамөлшерініңреттелуін

түсіндіреді;

Өсімдіктердіңөсуіне стимуляторлардың (өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттейді

өсімдіктердеөсустимуляторы

(реттеуші)ұғымына анықтама береді;

графиктегіэтиленменкөрсетілген

қисығын сипаттайды;

графиктегіэтиленсізкөрсетілген

қисығын сипаттайды.

Барлығы

«Координация және реттелу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау бойынша нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Биологиядағыбасқару жүйесін сипаттайды

Биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс механизмі ұғымына анықтама беруде қиналады.

биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс реттелу түріне мысал келтіруде қиналады.

Биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс механизміұғымынаанықтама беруде қателіктер жібереді. биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс реттелу түріне мысал келтіруде қателіктер жібереді.

Биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс механизмі ұғымына анықтама береді.

биологиядағы басқару жүйесінің

«оң» және «теріс» кері байланыс реттелу түріне мысал келтіреді.

Гормондардыңәсерету механизмін түсіндіреді

График бойынша қанның құрамындағы глюкоза мөлшерін реттеуді түсіндіруде қиналады.

График бойынша қанның құрамындағы глюкоза мөлшерін реттеуді түсіндіруде қателіктер жібереді.

График бойынша қанның құрамындағы глюкоза мөлшерін реттеуді түсіндіреді.

Өсімдіктердіңөсуіне стимуляторлардың(өсіргіш заттар) әсер ету механизмін зерттейді

өсімдіктерде өсу стимуляторы (реттеуші) ұғымына анықтама беруде қиналады.

графиктегіөзгерістерді сипаттауда қиналады.

өсімдіктердеөсустимуляторы (реттеуші)ұғымынаанықтама беруде қателіктер жібереді. графиктегіөзгерістерді сипаттауда қателіктер жібереді.

өсімдіктерде өсу стимуляторы (реттеуші) ұғымына анықтама береді.

графиктегіөзгерістерді сипаттайды.

«Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Адам гаметогенезінің сызбасын талдау Сперматогенез бен оогенездің айырмашылығын түсіндіру
Бағалау критерийі	Адам гаметогенезінің сызбасын талдайды Сперматогенез бен оогенездің айырмашылығын түсіндіреді
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

Төменде сүтқоректілердегі гаметогенез үдеріс сызбасы берілген.

(і) гаметогенездің бұл түрі жыныс жасушаларының қай түріне тән? Жаубыңызды негіздеңіз.

....................................................................................[2]

(іі) гаметогенездің екінші кезеңіндегі ерекшелікті түсіндіріңіз.

.......................................................................................................................................................... [1]

(b) сызбада белгіленген бөліну түрін атаңыз. Х........................................................

Z.......................................................[2]

(с) сызбадағы X, Z, Y жасушаларының атауы қандай?

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................ [3]

(ііі) хромосома санының өзгерісін диплоид немесе гаплоид екенін анықтаңыз және биологиялық мәнін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

................[2]

Төменде жыныс безі және онда жүретін үдеріс көрсетілген.

(а) суреттегі R, S және құрылымдарын атаңыз. R..........................................................................................................................................................

S[2]

(ii)T құрылымы көрсетілген процесті түсіндіріңіз.

..........................................................................................................................................................[1]

(b) сперматогенез процесінен ерекшелейтін бір белгісін сипаттаңыз

..........................................................................................................................................................[1]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Адам гаметогенезінің сызбасын талдайды

сызбадан гаметогенез түрін анықтайды;

жауабын дәлелдейді;

гаметогенездіңекіншікезеңіндегі

ерекшелікті түсіндіреді;

гаметогенездің Х кезеңіндегі жасушаның

бөліну түрін анықтайды;

гаметогенездің Z кезеңіндегі жасушаның

бөліну түрін анықтайды;

сызбадағы Х деп белгіленген жасушаларын

атайды;

сызбадағы Z деп белгіленген жасушаларын

атайды;

сызбадағы Ү деп белгіленген жасушаларын

атайды;

хромосомасаныныңөзгерісіндиплоид

немесе гаплоид екенін анықтайды;

хромосомасаныныңөзгерісінің

биологиялық мәнін түсіндіреді;

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1

Сперматогенез бен оогенездің айырмашылығын түсіндіреді

жынысбезісызбасынанRқұрылымын

атайды;

жынысбезісызбасынанSқұрылымын

атайды;

берілген процесті атайды;

сперматогенез процесін ерекшелейтін бір

белгіні сипаттайды.

Барлығы

«Көбею» бөлімі бойынша жиынтық бағалау бойынша нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Адам гаметогенезінің сызбасын талдайды

сызбадангаметогенез түрін анықтау және жауабын негіздеу; гаметогенездіңекіншітүрінен қандайеркешелігібарын түсіндіруде қиналады; гаметогенездің Х, Z кезеңіндегі жасушаныңбөлінутүрін анықтауда қиналады;

сызбадағы Х, Z, Ү деп белгіленген жасушаларын атауда қиналады;

хромосома санының өзгерісін диплоид немесе гаплоид екенін анықтауда қиналады;

хромосома санының өзгеруінің биологиялық мәнін түсіндіруде қиналады.

сызбадангаметогенез түрін анықтау жәнежауабын негіздеуде қателіктер жібереді; гаметогенездіңекіншітүрінен қандай еркешелігін түсіндіруде қателіктер жібереді; гаметогенездің Х, Z кезеңіндегі жасушаныңбөлінутүрін анықтауда қателіктер жібереді; сызбадағыХ,Z,Үдеп белгіленген жасушаларын атауда қателіктер жібереді;

хромосомасаныныңөзгеруін диплоид немесе гаплоид екенін анықтауда қателіктер жібереді; хромосома санының өзгеруінің биологиялық мәнін түсіндіруде қателіктер жібереді.

сызбадан гаметогенез түрін анықтау және жауабын негіздейді;

гаметогенездіңекіншітүрінен қандай ерекшелігін түсіндіреді; гаметогенездің Х, Z кезеңіндегі жасушаныңбөлінутүрін анықтайды;

сызбадағы Х, Z, Ү деп белгіленгенжасушаларын атайды;

хромосома санының өзгерісін диплоид немесе гаплоид екенін анықтайды;

хромосома санының өзгеруінің биологиялық мәнін түсіндіреді

Сперматогенезбеноогенездің айырмашылығын түсіндіреді

жыныс безі сызбасынан S, R құрылымын атауда қиналады; берілгенпроцестіатауда қиналады;

сперматогенезпроцесін ерекшелейтін бір белгіні сипаттауда қиналады

жыныс безі сызбасынан S, R құрылымын атауда қателіктер жібереді;

берілгенпроцестіатауда қателіктер жібереді; сперматогенезпроцесін ерекшелейтінбірбелгіні сипаттауда қателіктер жібереді.

жыныс безі сызбасынан S, R құрылымын атайды;

берілген процесті атайды; сперматогенезпроцесін ерекшелейтінбірбелгіні сипаттайды

«Өсу және даму» және «тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	11.2.3.1 Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісін және олардың практикалық қолданылуын түсіндіру Мутациялардың дезоксирибонуклеинқышқылы репарациясы, дезоксирибонуклеин қышқылы рекомбинациясы, дезоксирибонуклеин қышқылы репликациясы арасындағы байланысын табу Белгілердің тұқымқуалауының нақтылығын талдауда статистикалық әдістерді қолдану (t-критерий, c? критерий) - "Адам геномы" жобасының маңызын талқылау
Бағалау критерийі	Бағаналы жасушалардың мамандану үдерісін және олардың практикалық қолданылуын түсіндіреді Мутациялардың дезоксирибонуклеинқышқылы репарациясы, дезоксирибонуклеин қышқылы рекомбинациясы,дезоксирибонуклеин қышқылырепликациясыарасындағы байланысын табады Белгілердің тұқымқуалауының нақтылығын талдауда статистикалық әдістерді қолданады (t- критерий, c? критерий) "Адам геномы" жобасының маңызын талқылайды
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

«Бағаналы жасуша» ұғымына анықтама беріңіз. (2 ден кем емес ерекшелігін қамтыңыз)

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….. [2] Қай салада және қандай мақсатпен қолдынылатын түсіндіріңіз

.......................................................................................................................................................

[2]

Берілген сызбада ДНҚ репликациясы кезінде кеткен қателіктерді қалпына келтіру процессі көрсетілген.

(а)(і) үдерісті анықтаңыз.

...................................................................................................................................................[1]

(іі) ДНҚ молекуласындағы кездейсоқ және индуцияланған зақымдануы түрлерін сипаттаңыз.

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….. [2] (ііі) индуцияланған зақымданған түрін тудыратын себептерге мысал келтіріңіз.

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….. [1]

(b) Үдеріс толығымен ферменттердің жұмысымен реттеледі. Солардың бірі қате кеткен жерді қиып алып тастайтын болса, екіншісі үзілген жерді қайта қалпына келтіріп «желімдейді». Аталған ферменттерді және үдерісті атаңыз.

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….. [2]

Оқушы адамның дәмді сезе алу қабілетін анықтау мақсатында зерттеу жүргізді. Ол үшін ол 20 адамның көзін байлап, дистилденген су мен даршынды адамның тіліне тамызды. Тест бірнеше жүз рет қайталанды. Тестің 200 -інде адамдардың мұрындары ашық болса, 200- інде мұрындары жабық болды. Әр тест сайын адамдардың жауаптары «дұрыс», «дұрыс емес» деп тіркелді. Тест нәтижесі төмендегідей болды.

Студент «егер адамдардың мұрындары ашық болса, заттарды дұрыс анықтайды» деген болжамды ұсынды.

Алынған деректер арқылы нөлдік және альтернативті болжам екендігін Хи квадрат арқылы анықтаңыз.

Хи квадрат формуласы:

мұндағы О- алынған дерек, Е- күтілетін нәтиже.

Күтілетін нәтижені есептеңіз.Ол үшін төмендегі формуланы пайдаланыңыз.

Жауабы.[1]

(і) Хи квадратты есептеңіз. Есептеу жолын көрсетіңіз.

Жауабы............................[2]

(іі) Бостандық дәрежесін анықтау үшін формуланы көрсетіңіз, және оны қолданып есептеңіз

Жауабы[2]

«Адам геномы» жобасының мақсатын түсіндіріңіз және қолдану саласына мысал келтіріңіз.

…………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….. [2]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Бағаналыжасушалардың мамандану үдерісін және олардыңпрактикалық қолданылуын түсіндіреді

«бағаналыжасуша»ұғымына

анықтама береді;

бағаналы жасушаның ерекшеліктерін

бағаналы жасушалардың қолдануды түсіндіреді

қай салада қолданылатын тұсіндіреді

Мутациялардың дезоксирибонуклеинқышқылы репарациясы, дезоксирибонуклеин қышқылырекомбинациясы, дезоксирибонуклеин қышқылырепликациясы

арасындағыбайланысын табады

суретте берілген процесті анықтайды;

ДНҚмолекуласыныңкездейсоқ

зақымдану түрін сипаттайды;

ДНҚ молекуласының индуцирленген

зақымдануы түрін сипаттайды;

индуцирленгензақымдануытүрін

тудыратынсебептергемысал келтіреді;

репарация кезінде қате кеткен жерді

қиыпалыптастайтынферментті атайды;

репарациякезінде«желімдейтін»

ферментті атайды;

Белгілердің тұқымқуалауының нақтылығынталдауда

статистикалықәдістерді қолданады (t-критерий, c? критерий)

Е мәнін есептейді;

Хи квадрат есептеу үшін формуланы қолданады;

Хи квадрат мәнін есептейді;

бостандықдәрежесінанықтау

формуласын көрсетеді;

бостандық дәрежесін есептейді;

"Адамгеномы"жобасының маңызын талқылайды

«адам геномы» жобасының мақсатын

түсіндіреді;

«адам геномы» жобасының қолдану

саласына мысал келтіреді.

Барлығы

«Өсу және даму» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Бағаналыжасушалардың мамандану үдерісін және олардыңпрактикалық қолданылуын түсіндіреді

«Бағаналыжасуша»ұғымына анықтама беруде қиналады; бағаналыжасушаныңекі ерекшелігін атауда қиналады

«Бағаналы жасуша» ұғымына анықтама беруде қателіктер жібереді;

бағаналы жасушаның екі ерекшелігін атауда қателіктер жібереді

«Бағаналыжасуша»ұғымына анықтама береді;

бағаналыжасушаныңекі ерекшелігін атайды.

Мутациялардың дезоксирибонуклеинқышқылы репарациясы, дезоксирибонуклеинқышқылы рекомбинациясы, дезоксирибонуклеинқышқылы репликациясыарасындағы байланысын табады

суреттеберілгенпроцесті анықтауда қиналады;

ДНҚ молекуласының зақымдануының«кездейсоқ» (спонтанные)«индуцияланған түрін сипаттауда қиналады ; зақымданудыңиндуцияланған түрінтудыратынсебептерге мысал келтіруде қиналады; репарациякезіндежұмыс жасайтын ферменттерді атауда қиналады.

суреттеберілгенпроцесті анықтауда қателіктер жібереді; ДНҚ молекуласының зақымдануының«кездейсоқ» (спонтанные),«индуцияланған түрінсипаттаудақателіктер жібереді;

зақымданудың индуцияланған түрін тудыратын себептерге мысал келтіруде қателіктер жібереді;

репарация кезінде жұмыс жасайтын ферменттерді атауда қателіктер жібереді

суреттеберілгенпроцесті анықтайды;

ДНҚмолекуласының зақымдануының«кездейсоқ» (спонтанные)«индуцияланған» түрін сипаттайды; зақымданудыңиндуцияланған түрінтудыратынсебептерге мысал келтіреді;

репарациякезіндежұмыс жасайтын ферменттерді атайды

Белгілердің тұқымқуалауының нақтылығынталдауда

статистикалықәдістерді қолданады (t-критерий, c? критерий)

Е мәнін есептеуде қиналады; Хи квадрат есептеу үшін формуланы қолданып Хи квадрат, мәнін есептеуде қиналады;

берілген деректер үшін бостандық дәрежесін анықтау

формуласынкөрсетуде қиналады;

Е мәнін есептеуде қателіктер жібереді; Хи квадрат есептеу үшін формуланы қолданып,Хи квадрат мәнін есептеуде қателіктер жібереді;

берілген деректер үшін бостандық дәрежесін анықтау

Е мәнін есептейді; Хи квадрат есептеу үшін формуланы қолданып,Хи квадрат мәнін есептейді;

берілген деректер үшін бостандық дәрежесін анықтаған

формуласын көрсетеді; бостандық дәрежесін есептейді.

бостандық дәрежесін анықтауда қиналады

формуласынкөрсетуде қателіктер жібереді;

бостандық дәрежесін анықтауда қателіктер жібереді

"Адамгеномы"жобасының маңызын талқылайды

«Адам геномы» жобасының мақсатын түсіндіруде қиналады;

«Адам геномы» жобасының қолдану саласына мысал келтіруде қиналады

«Адам геномы» жобасының мақсатын түсіндіруде қателіктер жібереді;

«Адам геномы» жобасының қолдану саласына мысал келтіруде қателіктер жібереді.

«Адам геномы» жобасының мақсатын түсіндіреді;

«Адам геномы» жобасының қолдану саласына мысал келтіреді.

ТОҚСАН

«Жасушалық биология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Микрофотография қолданып жасушалардың негізгі компоненттерін анықтау және сипаттау Жасушалардың нақты мөлшерін анықтау
Бағалау критерийі	Микрофотографияқолданып жасушалардың негізгі компоненттерін анықтау және сипаттау Жасушалардың нақты мөлшерін анықтау
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

- Микроскоп арқылы микропрепараттардың нақты көлемін анықтау үшін объект микрометр мен окуляр микрометрді сәйкестендіреді. (колибровка).

Төменде бір бөлігінің өлшемі 0,1 мм болатынобъект микрометрдің окуляр микрометрге қатысы көрсетілген.

Объект микрометр мен окуляр микрометрді сәйкестендіріп, объект микрометрдің бір бөлігіне қанша окуляр микрометр бөлігі сәйкес келетінін есептеңіз.

Есептеуіңізді көрсетіңіз.Өлшем бірлігін анықтаңыз

....................................................................................... [2]

(іі) Микроскопқа объект микрометрдің орнына өсімдік жасушасының препараты қойылды.

Жасушаның көлемін өлшеңіз. Есептеуіңізді көрсетіңіз.

Жауабы[2]

- Төменде электрондық микроскоп арқылы жасалған органоид суреті берілген

(і) органоидты анықтаңыз.

……………………………………………………………………..[1] (іі) органиодтың негізгі қызметін сипаттаңыз.

…………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………[1] (ііі) органоидың ұлғаюын есептеңіз. Есептеу жолын көрсетіңіз.

Жауабы2

- Төмендегі суретте жасуша мембранасының сызбасы берілген.

(і) Суретте P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдарды анықтап және қызметтерін сипаттаңыз.

P..............................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Q.............................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

R.............................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

W............................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................[8]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Микрофотография қолданып жасушалардың негізгікомпоненттерін анықтаужәне сипаттайды

объект микрометрдің бір бөлігіне қанша окуляр микрометр бөлігі сәйкес келетінін есептейді;

өлшем бірлікті анықтайды;

формуланы қолданады;

жасушаныңсызықтықұлғаюын

есептейді;

Жасушалардыңнақты мөлшерін анықтауйды

суреттеберілгенорганоидты

анықтайды;

органиодтыңнегізгіқызметін

сипаттайды;

органоидың ұлғаюын есептейді;

Микрофотография қолданып жасушалардың негізгікомпоненттерін анықтаужәне сипаттайды

суретте P әріпімен берілген құрылымды

анықтайды;

суреттеPәріпіменберілген

құрылымның қызметтерін сипаттайды;

суретте Q әріпімен берілген құрылымды

анықтайды;

суреттеQәріпіменберілген

құрылымның қызметтерін сипаттайды;

суреттеRәріпіменберілген

құрылымның қызметтерін сипаттайды;

суреттеRәріпіменберілген

құрылымның қызметтерін сипаттайды;

суреттеWәріпіменберілген

құрылымды анықтайды;

суреттеWәріпіменберілген

құрылымның қызметтерін сипаттайды.

1
1
1
1
1
1
1
1

Барлығы

«Жасушалық биология» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Микрофотография қолданып жасушалардыңнегізгі компоненттерін анықтау және сипаттайды

Объектмикрометрдіңбір бөлігінеқаншаокуляр микрометрбөлігісәйкес келетінін есептеуде қиналады. өлшембірліктіанықтауда қиналады.

формуланы қолдануда қиналады. жасушаның сызықтық ұлғаюын есептеуде қиналады.

Объект микрометрдің бір бөлігіне қанша окуляр микрометр бөлігі сәйкес келетінін есептеуде қателіктер жібереді.

өлшем бірлікті анықтауда қателіктер жібереді.

формуланы қолдануда қателіктер жібереді.

жасушаның сызықтық ұлғаюын есептеу кезінде қателіктер жібергеді.

Объект микрометрдің бір бөлігіне қанша окуляр микрометр бөлігі сәйкес келетінін есептейді.

өлшем бірлікті анықтайды. формуланы дұрыс қолданады. жасушаның сызықтық ұлғаюын есептейді.

Жасушалардың нақты мөлшерін анықтауйды

суреттеберілгенорганоидты анықтауда қиналады. органиодтыңнегізгіқызметін сипаттауда қиналады. органоидың ұлғаюын есептеуде қиналады.

суреттеберілгенорганоидты анықтау;

органиодтыңнегізгіқызметін сипаттау;

органоидыңұлғаюынесептеу кезінде қателіктер жіберген

суреттеберілгенорганоидты анықтаған;

органиодтыңнегізгіқызметін сипаттаған;

органоидың ұлғаюын есептген

Микрофотография қолданып жасушалардыңнегізгі компоненттерін анықтау және сипаттайды

жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардыанықтауда қиналады.

жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардың қызметтерін сипаттауда қиналады.

жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардыанықтауда қателіктер жібереді.

жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардың қызметтерін сипаттауда қателіктер жібереді.

жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардыанықтайлы. жасуша мембранасы суретінен P, Q, R, W әріптерімен берілген құрылымдардың қызметтерін сипаттайды.

«Биотехнология» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Микробиологиялық зерттеу кезеңдерін сипаттау және түсіндіру Грамм оң және грамм теріс бактерияларды зерттеу Рекомбинантты дезоксирибонуклеин қышқылы алу тәсілдерін түсіндіру Ағзаларды клондау тәсілдерін түсіндіру Өсімдіктерді микроклоналды көбейту тәсілін сипаттау
Бағалау критерийі	Микробиологиялық зерттеу кезеңдерін сипаттау және түсіндіреді Граммоң және грамм теріс бактерияларды зерттейді Рекомбинанттыдезоксирибонуклеин қышқылы алу тәсілдерін түсіндіреді Ағзаларды клондау тәсілдерін түсіндіреді Өсімдіктердімикроклоналды көбейту тәсілін сипаттайды
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

Биотехнологияда бактериялардың геномы толық анықталғандықтан оларды зерттеулерде кеңінен қолданылады. Бактерияларды қолдану үшін оларды микробиологиялық лабораторияларда өсіру қажет. Ол бірнеше кезеңді қамтиды.

А	В	С

(і) Асептикалық процесс көрсетілген суретті анықтаңыз.[1]

........................................................

Төменде бактериялардың сыртқы мембранасының екі түрлі құрылысы берілген

(і) В бактериясын анықтаңыз

.............................................................................................................................................. [1]

(іі) А бактериясының мембрана құрылысының 2 ерекшелігін сипаттаңыз.

..........................................................................................................................................................

................................................................................................................................ [2]

Адам инсулины лабораторияда Escherichia coli бактериясының штамынан рекомбинантты ДНК (рДНК) технологиясы арқылы синтезделініп алынады. Бұл процесс адамның ұйқы безі жасушаларынан алынған инсулинді кодтайтын мРНКдан басталады.

Процеске 4 түрлі фермент қатысады:

- Кері транскриптаза
- ДНҚ полимераза
- Рестриктаза
- ДНҚ лигаза

(і) Рекомбинатты ДНҚ алу үшін қолданылатын әр ферменттің қызметін сипаттаңыз. Кері транскриптаза.................................................................................................................

ДНҚ полимераза....................................................................................................................

Рестриктаза ............................................................................................................................

ДНҚ лигаза[4]

(іі) Төменде аталған процесстің сызбасы көрсетілген.

ДНК лигаза ферментінің жұмыс жасайтын бөлігін Х деп сызбада белгілеп көрсетіңіз.

[1]

4. 2011 жылы оңтүстік қореялық ғалымдар Бигель итінің жасушасын клондау арқылы осы иттің клонын алды, оны Тегон деп атады. Оған қараңғыда ультра күлгін сәулесін түсірсе ол жарқырайды.

Суретте клонданған Бигель күшігі.

Клондау негізі бір жасушаның бөлініп біртекті көптеген жасушалардан ұлпа, мүшелердің түзілу процессі болып табылады.

(і) Жасушаның бөліну түрін анықтаңыз.

............................................................................... [1]

(іі) Адамның әр түрлі ауруларын медицинада зерттеуде клонданған сүтқоректі жануарларды пайдаланудың 2 артықшылығын түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [2]

5. Өсімдікті микроклондау үшін аналық өсімдіктің кішкене бөлігін алады.Осыкішкене бөлікті білдіретін терминді атаңыз.

.................................................................................................................................................. [1]

(іі) Өсімдікті микроклондау арқылы көбейтудің ұрық арқылы көбейтуден қандай екі артықшылығы түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [2]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Микробиологиялық

зерттеукезеңдерін

сипаттаужәне түсіндіреді

асептикалықпроцесскөрсетілген

суретті анықтайды;

Граммоң және грамм

терісбактерияларды зерттейді

В бактериясының түрін анықтайды;

А бактериясы мембрана құрылысының

бір ерекшелігін сипаттайды;

А бактериясы мембрана құрылысының

екінші ерекшелігін сипаттайды;

Рекомбинантты

дезоксирибонуклеин қышқылы алу тәсілдерін түсіндіреді

керітранскриптазаферментінің

қызметін сипаттайды;

ДНҚ полимераза ферментінің қызметін

сипаттайды;

рестриктазаферментініңқызметін

сипаттайды;

ДНҚлигазаферментініңқызметін

сипаттайды;

кері транскриптаза ферментінің жұмыс

жасайтын бөлігін көрсетеді;

Ағзалардыклондау

тәсілдерін түсіндіреді

клондау кезіндегі жасушаның бөліну

түрін анықтайды;

медициналықзерттеудеклонданған

сүтқоректі жануарларды пайдаланудың 1-ші артықшылығын түсіндіреді;

медициналықзерттеудеклонданған

сүтқоректі жануарларды пайдаланудың 2-ші артықшылығын түсіндіреді;

Өсімдіктерді

микроклоналды көбейту тәсілін сипаттайды

өсімдіктімикроклондаукезіндегі

терминді атайды;

өсімдіктімикроклондауарқылы

көбейтудің ұрық арқылы көбейтуден 1- ші артықшылығын түсіндіреді;

өсімдіктімикроклондауарқылы

көбейтудің ұрық арқылы көбейтуден 2- ші артықшылығын түсіндіреді.

Барлығы

«Биотехнология» бөлімі бойынша

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Микробиологиялық зерттеу кезеңдерін сипаттау және түсіндіреді

асептикалық процесс көрсетілген суретті анықтауда қиналады

асептикалық процесс көрсетілген суретті анықтауда қателіктер жібереді.

асептикалық процесс көрсетілген суретті анықтайды

Граммоң және грамм теріс бактерияларды зерттейді

В бактериясының түрін анықтау; А бактериясы мембрана құрылысының екі ерекшелігін сипаттауда қиналады.

В бактериясыныңтүрін анықтауда қателіктер жібереді; Абактериясымембрана құрылысыныңекіерекшелігін сипаттауда қателіктер жібереді

В бактериясының түрін анықтайды;

А бактериясы мембрана құрылысының екі ерекшелігін сипаттайды.

Рекомбинантты дезоксирибонуклеинқышқылы алу тәсілдерін түсіндіреді

керітранскриптаза,ДНҚ полимераза, рестриктаза, ДНҚ лигаза,ферменттерінің қызметтерінсипаттауда қиналады.

керітранскриптаза,ДНҚ полимераза, рестриктаза, ДНҚ лигаза,ферменттерінің қызметтерінсипаттауда қателіктер жібереді

керітранскриптаза,ДНҚ полимераза, рестриктаза, ДНҚ лигаза, ферментің қызметін сипаттайды.

Ағзалардыклондау тәсілдерін түсіндіреді

клондау кезіндегі жасушаның бөліну түрін анықтауда қиналады;

медициналықзерттеуде

клонданғансүтқоректі жануарларды пайдаланудың 2 артықшылығын түсіндіруде қиналады

клондаукезіндегіжасушаның бөлінутүрінанықтауда қателіктер жібереді; медициналықзерттеуде

клонданғансүтқоректі жануарларды пайдаланудың 2 артықшылығын түсіндіруде қателіктер жібереді

клондаукезіндегіжасушаның бөліну түрін анықтайды; медициналықзерттеуде

клонданғансүтқоректі жануарларды пайдаланудың 2 артықшылығын түсіндіреді.

Өсімдіктердімикроклоналды көбейту тәсілін сипаттайды

өсімдікті микроклондау кезіндегі терминді атауда қиналады; өсімдікті микроклондау арқылы көбейтудіңұрықарқылы көбейтуден2артықшылығын түсіндіруде қиналады

өсімдікті микроклондау кезіндегі терминді атауда қателіктер жібереді;

өсімдікті микроклондау арқылы көбейтудің ұрық арқылы көбейтуден 2 артықшылығын түсіндіруде қателіктер жібереді.

өсімдікті микроклондау кезіндегі терминді атайды;

өсімдікті микроклондау арқылы көбейтудің ұрық арқылы көбейтуден 2 артықшылығын түсіндіреді.

«Биомедицина және биоинформатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсерін түсіндіру Гендердің реттілігін бұзбайтын, гендерді реттеудің механизмін зерттеудегі эпигенетиканың маңызын түсіндіру Экстракорпоральды ұрықтандыру әдісінің маңызын түсіндіру Ауруларды диагностикалау және емдеуде моноклоналды антиденелерді қолдануды түсіндіру
Бағалау критерийі	Электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсерін түсіндіреді Гендердің реттілігін бұзбайтын, гендерді реттеудің механизмін зерттеудегі эпигенетиканың маңызын түсіндіреді Экстракорпоральды ұрықтандыру әдісінің маңызын түсіндіреді Ауруларды диагностикалау және емдеуде моноклоналды антиденелерді қолдануды түсіндіреді
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

Электромагниттікжәне дыбыс толқындарының адам ағзасына оң және теріс әсерін түсіндіріңіз.

Оң әсері ......................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

Теріс әсері ..............................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

[2]

Ғалымдардың эпигенетикада зерттеуі бойынша жануарлардың ұрпақтарына қамқорлық жасауы олардың ұрпақтарының стресске төзімділігін арттырады екен. Ол төмендегі суретте көрсетілген метилдену процесі нәтижесінде жүзеге асады.

(і) метилдену ұғымына анықтама беріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [1]

(іі) суреттегі нәтижені түсіндіріңіз.

......................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................[1]

(ііі) эпигенетиканың қолдану саласына мысал келтіріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [1]

Кейбір ерлі -зайыптылар табиғи жолмен бала көтере алмаған кезде экстракорпоральды ұрықтандыру тәсіліне жүгінеді.

Төменедгі сызбада ЭКҰ процесі берілген.

(і) Бағдаршаларды (стрелка) қолданып ЭКҰ кезеңдерінің дұрыс реттілігін көрсет

................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

[1]

(іі) ЭКҰ кезеңдерін атаңыз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................[4]

Қазіргі кезде ауруларды диагностикалау және емдеуде моноклоналды антиденелерді қолданады.

Антиген ұғымына анықтама беріңіз.

.........................................................

..........................................................

......................................................... [1]

(іі) кішкене сүтқоректінің екі аптадан кейін қандай мүшесінен жасушалар алынатынын атаңыз:

...................................................................................................[1]

(ііі) Гибридома алу үшін обыр жасушаларын қолдану себебін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................[1]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсерін түсіндіреді

электромагниттікжәне дыбыс толқындарының адам ағзасына оң әсерін түсіндіреді;

электромагниттікжәне дыбыс толқындарының адам ағзасына теріс әсерін түсіндіреді;

Гендердіңреттілігін

бұзбайтын,гендерді реттеудіңмеханизмін зерттеудегі эпигенетиканың маңызын түсіндіреді

метилдену ұғымына анықтама береді;

суреттегі нәтижені түсіндіреді;

эпигенетиканың қолдану саласына мысал келтіреді;

Экстракорпоральды ұрықтандыруәдісінің маңызын түсіндіреді

бағдаршаларды (стрелка) қолданып

ЭКҰ кезеңдерінің дұрыс ретін көрсетеді;

ЭКҰ 1-ші кезеңін атайды;

ЭКҰ 2-ші кезеңін атайды;

ЭКҰ 3-ші кезеңін атайды;

ЭКҰ 4-ші кезеңін атайды;

Ауруларды диагностикалаужәне емдеудемоноклоналды антиденелерді қолдануды түсіндіреді

антиген ұғымына анықтама береді;

кішкене сүтқоректінің екі аптадан кейін

қандаймүшесіненжасушалар алынатынын атайды;

гибридома алу үшін обыр жасушаларын қолдану себебін түсіндіреді.

Барлығы

Биомедицина және биоинформатика» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына әсерін түсіндіреді

электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына оң, теріс әсерін түсіндіуде қиналады.

электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына оң, теріс әсерін түсіндіруде қателіктер жібереді.

электромагниттік және дыбыс толқындарының адам ағзасына оң , теріс әсерін түсіндіреді.

Гендердің реттілігін бұзбайтын, гендерді реттеудің механизмін зерттеудегі эпигенетиканың маңызын түсіндіреді

метилдену ұғымына анықтама беруде қиналады.

суреттегі нәтижені түсіндіруде қиналады.

эпигенетиканыңқолдану саласына мысал келтіруде қиналады.

метилденуұғымынаанықтама беруде қателіктер жібереді. суреттегі нәтижені түсіндіруде қателіктер жібереді. эпигенетиканыңқолдану саласынамысалкелтіруде қателіктер жібереді.

метилденуұғымынаанықтама береді.

суреттегі нәтижені түсіндіреді. эпигенетиканыңқолдану саласына мысал келтіреді.

Экстракорпоральды ұрықтандыру әдісінің маңызын түсіндіреді

бағдаршаларды(стрелка) қолданып ЭКҰ кезеңдерінің дұрыс ретін көрсетуде қиналады. ЭКҰ кезеңдерін атауда қиналады.

бағдаршаларды(стрелка) қолданып ЭКҰ кезеңдерінің дұрыс ретін көрсетуде қателіктер жібереді.

ЭКҰ кезеңдерін атауда қателіктер жібереді.

бағдаршаларды(стрелка) қолданып ЭКҰ кезеңдерінің дұрыс ретін көрсерсетеді.

ЭКҰ кезеңдерін атайды.

Ауруларды диагностикалау және емдеудемоноклональды антиденелердіқолдануды түсіндіреді

антиген ұғымына анықтама беруде қиналады.

кішкене сүтқоректінің екі аптадан кейін қандай мүшесінен жасушалар алынатынын атауда қиналады.

гибридома алу үшін обыр жасушаларын қолдану себебін түсіндіруде қиналады.

антигенұғымынаанықтама беруде қателіктер жібереді. кішкенесүтқоректініңекі аптадан кейін қандай мүшесінен жасушалар алынатынын атауда қателіктер жібереді.

гибридома алу үшін обыр жасушаларын қолдану себебін түсіндіруде қателіктер жібереді.

антиген ұғымына анықтама береді.

кішкене сүтқоректінің екі аптадан кейін қандай мүшесінен жасушалар алынатынын атайды. гибридома алу үшін обыр жасушаларын қолдану себебін түсіндіреді.

ТОҚСАН

«Биосфера, экожүйе, популяция» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Экологиялық пирамида ережесін түсіндіру Экожүйелердегі трофикалық деңгейлердің сызбасын құрастыру Экожүйеніңалуантүрлілігіментұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнату
Бағалау критерийі	экологиялық пирамида ережесін түсіндіреді экожүйелердегі трофикалық деңгейлердің сызбасын құрастырады экожүйеніңалуантүрлілігіментұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнататады
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

Төменедгі суретте бақтағы қоректік тізбек көрсетілген.

Берілген пирамидалардың қайсысы аталған қоректік тізбек үшін биомасса пирамидасы болып табылады, анықтаңыз. Өз жауабыңызды түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

Ұлулар салаттармен қоректенеді. Салатта 11 000 кДж энергия бар. Осы энергияның тек 10% ұлуларға берілген.

Салаттардан ұлуларға берілген энергияны есептеңіз. Есептеу жолын көрсетіңіз.

Энергия = ................................................................ kДж[1]

бір қоректік тізбектен екіншіге тек энергияның 10% ғана берілу себебін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [1]

Төменде су экожүйесі үшін қоректік тізбек көрсетілген.

берілген экожүйе үшін энергия және биомасса пирамидасын анықтаңыз.

Энергия пирамидасы................................................................

Биомасса пирамидасы...........................................................[2]

су экожүйесі үшін сандық пирамида құрастырыңыз.

[1]

Сызбадағы әріптердің орнына тірі ағзалар атауын жазып, қоректік тізбек құрыңыз.

Студенттер бақ-бақ өсімдігінің шалғында таралуын зерттеді. Шалғындық екі орман ортасында болды.

Төмендегі суретте студенттердің 1х1метр квадраттағы бақ-бақ өсімдігінің қанша рет кездесетінін санап отырғаны берілген.

2 суретте зерттелген аймақ көрсетілген. 3 суретте студенттердің нәтижесі көрсетілген гистограмма.

(а) Студенттер 30 метрлік лента мен квадратты қалай қолданғандығын сипаттаңыз. 1 суреттегі ақпаратты қолданыңыз.

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................. [2]

(i) Cтуденттердің ағаштардың түбінен бақ-бақ өсімдігін таппауының бір себебін түсіндіріңіз.

...................................................................................................................................................

.................................................. .................................................. ............................................ [1]

экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнату үшін қолданатын әдісті сипаттаңыз.

.................................................. .................................................. ...............................................

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

экологиялықпирамида ережесін түсіндіреді экожүйелердегі трофикалық деңгейлердің сызбасын құрастырады

қоректік тізбектегі продуцентті атайды;

қоректік тізбектегі консументті атайды;

биомасса пирамидасын анықтайды;

өз жауабы түсіндіреді;

біртрофикалықдеңгейденекінші

деңгейге берілген энегрияны есептейді;

бірқоректіктізбектенекіншігетек энергияның 10% ғана берілу себебін

түсіндіреді;

су экожүйесі үшін энергия пирамидасын

анықтайды;

суэкожүйесіүшінбиомасса

пирамидасын анықтайды;

су экожүйесі үшін сандық пирамида

құрастырады;

1
1
1
1
1
1
1
1
1

экожүйеніңалуан

түрлілігімен

тұрақтылығы арасындағыөзара байланысты орнататады

биоалуантүрлілікті зерттеу үшін өлшегіш лентаны қолдану себебін

түсіндіреді;

биоалуантүрлілікті зерттеу үшін

квадратты қолдану себебін түсіндіреді;

студенттердің ағаштардың түбінен бақ-

бақ өсімдігін таппауының бір себебін түсіндіреді;

экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнату үшін қолданатын

әдісті сипаттайды;

зерттеуді жақсарту әдісін ұсынады;

Барлығы

«Биосфера, экожүйе, популяция» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

экологиялық пирамида ережесін түсіндіреді

экожүйелердегі трофикалық деңгейлердіңсызбасын құрастырады

қоректік тізбектегі продуцентті, консументті атауда қиналады. биомассапирамидасын анықтауда қиналады.

өз таңдауын түсіндіруде қиналады.

бір трофикалық деңгейден екінші деңгейге берілген энегрияны есептеуде қиналады.

бір қоректік тізбектен екіншіге тек энергияның 10% ғана берілу себебін түсіндіруде қиналады.

су экожүйесі үшін энергия пирамидасынанықтауда қиналады.

су экожүйесі үшін биомасса пирамидасынанықтауда қиналады.

су экожүйесі үшін сандық пирамидақұрастыруда қиналады.

экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнататады

биоалуантүрлілікті зерттеу үшін өлшегіш лентаны, квадратты қолдану себебін түсіндіруде қиналады.

студенттердіңағаштардың түбіненбақ-бақөсімдігін таппауыныңбірсебебін түсіндіруде қиналады. экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланыстыорнатуүшін қолданатынәдістісипаттауда қиналады.

зерттеудіжақсартуәдісін ұсынуда қиналады.

Биоалуан түрлілікті зерттеу үшін өлшегіш лентаны, квадратты қолдану себебін түсіндіруде қателіктер жібереді.

студенттердің ағаштардың түбінен бақ-бақ өсімдігін таппауының бір себебін түсіндіруде қателіктре жібереді.

экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланысты орнату үшін қолданатын әдісті сипаттауда қателіктер жібереді.

зерттеуді жақсарту әдісін ұсынуда қателіктер жібереді.

биоалуантүрлілікті зерттеу үшін өлшегішлентаны,квадратты қолдану себебін түсіндіреді. студенттердіңағаштардың түбіненбақ-бақөсімдігін таппауыныңбірсебебін түсіндіреді.

экожүйенің алуан түрлілігі мен тұрақтылығы арасындағы өзара байланыстыорнатуүшін қолданатын әдісті сипаттайды. зерттеудіжақсартуәдісін ұсынады.

«Экология және адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсері» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	Мүмкін болатын климаттың жаһандық жылыну салдарын болжау Қазақстанның экологиялық проблемаларын оқып білу және шешу жолдарын ұсыну.
Бағалау критерийі	Мүмкінболатын климаттың жаһандық жылыну салдарын болжайды Қазақстанның экологиялық проблемаларын оқып білу және шешу жолдарын ұсынады
Ойлау дағдысы деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындау уақыты	20 мин

Әлемніңтропикалық орман аймақтарында ағаштар минутына 150 га жылдамдықпен кесіледі.

(a) Ормандардың осындай жылдамдықпен кесілуінің 2 себебін көрсетіңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [2]

(і) Ормандардың кесілуінің атмосфера құрамына 2 әсерін түсіндіріңіз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [2]

Қазақстанның экологиялық проблемаларының бірін атаңыз. Өзіңіз атаған проблеманың шешу жолдарын ұсыныңыз.

................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... [2]

Бағалау критерийі

№

тапсырма

Дескриптор

Білім алушылар

Балл

Мүмкінболатын

климаттың жаһандық жылынусалдарын болжайды

орман кесілуінің 1-ші себебін

түсіндіреді;

орман кесілуінің 2-ші себебін

түсіндіреді;

ормандардың кесілуінің атмосфера

құрамына 1 әсерін түсіндіреді;

ормандардың кесілуінің атмосфера

құрамына 2-ші әсерін түсіндіреді;

Қазақстанның

экологиялық проблемаларын оқып білу және шешу жолдарын ұсынады

Қазақстанныңэкологиялық

проблемаларының бірін атайды;

аталған проблеманың шешу жолдарын

ұсынады;

Барлығы

«Экология және адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға әсері» бөлімі бойынша

Бағалау критерийі

Оқу жетістіктерінің деңгейі

Төмен

Мүмкін болатын климаттың жаһандық жылыну салдарын болжайды

орманкесілуінің2себебін түсіндіруде қиналады. ормандардыңкесілуінің атмосфера құрамына 2 әсерін түсіндіруде қиналады.

орманкесілуінің2себебін түсіндіруде қателіктер жібереді. ормандардыңкесілуінің атмосфера құрамына 2 әсерін түсіндіруде қателіктер жібереді.

орман кесілуінің 2 себебін түсіндіреді.

ормандардыңкесілуінің атмосфера құрамына 2 әсерін түсіндіреді.

Қазақстанныңэкологиялық проблемаларын оқып білу және шешу жолдарын ұсынады

Қазақстанныңэкологиялық проблемаларының бірін атауда қиналады.

аталған проблеманың шешу жолдарын ұсынуда қиналады.

Қазақстанныңэкологиялық проблемаларының бірін атауда қателіктер жібереді.

аталған проблеманың шешу жолдарын ұсынуда қателіктер жібереді.

Қазақстанныңэкологиялық проблемаларының бірін атайды. аталғанпроблеманыңшешу жолдарын ұсынады.

Толық нұсқасын 30 секундтан кейін жүктей аласыз!!!

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter

Қарап көріңіз 👇

kz | Жиынтық бағалау (ТЖБ, БЖБ) (СОЧ, СОР)

25.04.2022

Автор: zhararalikhan
1 069

Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру

Соңғы жаңалықтар:
» Ораза айт намазы уақыты Қазақстан қалалары бойынша
» Биыл 1 сыныпқа өтініш қабылдау 1 сәуірде басталып, 2024 жылғы 31 тамызға дейін жалғасады.
» Жұмыссыз жастарға 1 миллион теңгеге дейінгі ҚАЙТЫМСЫЗ гранттар. Өтінім қабылдау басталды!