Фотоэффектінің қолданылуы. Физика, 11 сынып, қосымша материал.

Теориялық материал

Фотоэффект заңдары:

• Фотоэлектрондардың макимал жылдамдығы түскен жарықтың интенсивтігіне тәуелді емес, ол тек жарықтың жиілігіне тәуелді.
• Қанығу фототок күші түскен жарықтың интенсивтігіне пропорционал өседі, бірақ жарықтың жиілігіне тәуелді емес.
• Әрбір металл үшін фотоэффектінің қызыл шекарасы, яғни одан төменгі жиілікте фотоэффект байқалмайтын шекті ең аз жиілік бар.

Фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі:

фотоэффектінің қызыл шекарасы.

Көп фотонды фотоэффект үшін Эйнштейн теңдеуі:

 Фотоэффект негізінде жасалған құралдар фотоэлемент деп аталады.

 Вакуумдік фотоэлемент.

 Люксометрлер-жарықтануды өлшейтін құрал.

 Фотоэллектрлік экспонометрлер –фото мен кино түсіруде экспозиция уақытын өлшейтін құралдар.

 Фотореле - өндірісте, әр түрлі технологиялық процестерде, әскери істе қондырғыларды автоматты түрде ағытып, қосу үшін қолданылады.

 Ішкі фотоэффект –сәулеленудің әсерінен жартылай өткізгіштегі еркін зарядтар концентрациясының арту құбылысы.

 Жарықтандырған кезде жартылай өткізгіштің кедергісі кемиді және сәулелену интенсивтігі неғұрлым жоғары болса, кедергі соғұрлым аз. Бұл құбылыс фотокедергіде қолданылады.

 Вентильді фотоэлемент.

Фотон дегеніміз –энергиясы hν болатын элементар бөлшек.

Фотон массасы:

Фотон импульсі:

Қосымша 1 Сызықтық диктант

Дұрыс болсы + белгісімен, ал қате болса – белгісімен белгілейді

1. Жарықтың әсерінен электрондардың сұйық және қатты дене бетінен босап шығу құбылысын фотоэффект деп атайды.

2. Фотоэффект заңдарын тәжірибелер арқылы алғаш шығарған орыс ғалымы – Р.Э.Милликен

3. Жарықтың кванттық теориясын шығарған және фотоэффект құбылысын түсіндірген ғалым А.Г.Столетов

4. Электронның металдан босап, ұшып шығуы үшін жасайтын жұмысын электронның шығу жұмысы деп атайды.

5. Фотоэффект негізінде жасалған құралдар фотоэлемент деп аталады.

6.Жарықтануды өлшейтін құрал – фотоэлектрлік экспонометр.

7.Электромагниттік сәулелену кванттарын фотодар деп аталады.

8.Фотон импульсінің бағыты жарықтың таралу бағытына қарама –қарсы.

Қосымша 2

Жұптық жұмыс. Есептер шығару

1.Фотоэффектінің қызыл шекарасы λ═500нм болса, электрондардың натрийден шығу жұмысы қандай?

2. Калий үшін электронның шығу жұмысы 3*10^-19 Дж. Калий үшін фотоэффектінің қызыл шекарасы қандай?

3. Фотонның энергиясы Е=3,2*10^-19Дж. Оған қандай толқын ұзындығы сәйкес?

4. Импульсі р=2,5*10^-22кг*м/с болатын фотонның жиілігі қандай?