Электр өрісіндегі өткізгіштер мен диэлектриктер. Физика, 10 сынып, қосымша материал.

Оқушының аты-тегі ______________________________________ сынып ___________

Қалыптастырушы бағалау

Электр өрісіндегі өткізгіштер мен диэлектриктер

Бағалау критерийлері

Білу және түсіну: электрондық теория тұрғысынан металл өткізгіштердің зарядталуын, электростатикалық индукция құбылысын біледі

Қолдану: телриядан игерген білімдерін құбылыстың сырын түсіндіруге қолданады.

Талдау: сапалық есептерді шығару барысында сраптау және талдау жүргізе алады.

№1. Жібек жіпте алюминий гильза ілулі тұр. Гильза зарядталғанын немесе зарядталмағанын қалай тексеруге болады? Егер зарядталған болса, оның зарядының таңбасы қандай болғаны?

№2. Зарядталған электрометрге бірталай алыс қашықтықтан теріс зарядталған денені жақындатады. Денені жақындату барысында электрометрдің көрсетуі басында азайып, біраз уақыттан кейін қайтадан арта бастайды. Электрометрдің зарядының таңбасы қандай?

№3. Қандай жағдайда зарядталмаған металл фольга жапырақшасы алыс қашықтықтан зарядталған таяқшаға тартылады: ол жерлестірілген болат жапырақшасының үстінде жатқанда ма, әлде құрғақ шынының үстінде жатқанда ма?

№4. Зарядының модульдері бірдей, бірдей және әртүрлі таңбамен зарядталған, көлемдері бірдей шарлардың өзара әрекеттесу күштерін салыстырыңыздар. Шарлардың арақашықтығы олардың радиустарымен өлшемдес.

№7. Зарядталған электрометрге жақындатады: а) оқшауланған, зарядталмаған өткізгішті; б) жерлестірілген өткізгішті. Әр жағдайда электрометрдің көрсетуі қалай өзгерді?

№8. Зарядталмаған алюминий гильзаға зарядталған денені жақындатады. Гильза әлі де денеге тартылмай тұратын, бірақ оған саусақты тигізген сәтте-ақ денеге тартыла қалатындай арақашықтықтың мәнін таңдап алуға бола ма? Құбылысты түсіндіріңіздер.

№1. Жауабы: тексеру үшін оған қандай да бір зарядталған денені жақындату керек. Заорядының таңбасын жақындатқан денеге тартылды ма, тебілді ме, соған қарап анықтайды.

№2. Жауабы: оң таңбалы

№3. Жауабы:

Егер зарядталмаған металл фольга жапырақшасы жерлестірілген болат жапырақшасының үстінде жатса, онда оған зарядталған таяқшаны жақындатқанда осы жапырақшаның бойында таяқшаның зарядына қарама-қарсы таңбалы, сан мәні таяқша зарядынан анағұрлым жоғары болатын электр заряды индукцияланады. Сондықтан, болат жапырақшасының үстінде жатқан жапырақша зарядталған таяқшаға тартылады.

№4. Жауабы:

шарлар әр аттас зарядталғанда олардың арасындағы әрекеттесу күші көбірек болады, себебі, бұл жағдайда r₁ < r₂. Ал, кулондық әрекеттесу күшінің мәні арақашықтықтың квадратына кері пропорционал.  №5.жауабы: Шарларды бір-біріне тиістіріп қойып, зарядталған таяқшаны жақындату. Содан кейін шарларды қайтадан ажырату. Екі шар да сан мәндері жағынан тең, таңбалары жағынан қарама-қарсы болып зарядталады.

№6.жауабы: жоқ, біртекті болып қалмайды.

№7.жауабы: Әр жолы кеміді, бірақ екінші ретте көбірек кеміді.

№8.жауабы: Адамның саусағы / қолы жерлестірілген болып есептеледі.Сондықтан, саусақты жақындатқанда индукцияланған зарядтың біраз бөлігі жерге ағады да, олардың арасындағы тартылу күшінің мәні артады.